Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

In zijn stem sloop een lichte spot.

De beide vrouwen reageerden niet.

De Cock vroeg hun op te staan en hem te volgen. Hij bracht de vrouwen wat dichter naar elkaar toe en begeleidde hen naar het zwarte gordijn. Daarna wenkte hij de amanuensis en het gordijn schoof terug.

Richard van Bovenkerken leek uiterlijk niet veel meer op de man van de foto, die Monique hem een dag of wat geleden had gegeven. De huid was ingedroogd en een grauwe millimeterbaard bedekte het gezicht. Het dodenmasker van Richard van Bovenkerken was veel afschrikwekkender dan dat van Blonde Tieneke.

Tersluiks keek de grijze speurder naar Rosita Stuyvenburg. Van haar gelaat straalde een ingehouden passie.

Monique zag lijkbleek. Op haar voorhoofd glinsterden kleine zweetdruppeltjes. De Cock schoof langzaam wat dichter naar haar toe, bang dat ze ineen zou storten, maar ze bleef rechtop.

Zwijgend staarden ze naar het dode gelaat. Minutenlang. De Cock werd onrustig. Hij had deze confrontatie niet voor niets gearrangeerd. Hij wenste reacties… hoe dan ook. Het duurde hem te lang en hij kon de scène ook niet tot in eeuwigheid laten voortduren.

Naast hem hoorde hij de snelle, wat stotende ademhaling van Monique. Hij keek naar haar gelaat. Het had geen expressie, geen wil om zich te uiten. Het gezicht van Rosita Stuyvenburg stond strak. Bij de mond trilde een zenuwtrek. Voorzichtig, met afhangende schouders, deed De Cock een stapje naar voren en boog zich iets over de dode.

‘Ik geloof,’ sprak hij zacht, droevig, ‘dat Richard heel veel heeft geleden.’ Hij bewoog een kromme hand boven het hoofd en zuchtte diep. ‘Zelfs in de dood weerspiegelt zijn gelaat een diepe smart.’ De Cock stapte terug, inwendig morrend, kwaad op zichzelf om de banale woorden die hij had gesproken, om het stuntelige melodrama van zijn maniertjes.

Gespannen blikte hij opzij om te zien of ze misschien toch hun uitwerking niet hadden gemist. Tot zijn verwondering zag hij, dat niet Monique maar Rosita Stuyvenburg bezig was haar zelfbeheersing te verliezen. Haar hoofd schudde, haar lippen trilden. Plotseling richtte ze zich met een ruk naar Monique.

‘Jij!’ Ze gilde. ‘Jij hebt hem vermoord!’ In haar ogen fonkelde een felle haat. ‘Daar zul je eens voor boeten.’

Rechercheur Vledder keek zijn oude leermeester van opzij glimlachend aan. ‘Weet je, De Cock,’ zei hij gnuivend, ‘toen die vrouwen bij het lijk van Richard van Bovenkerken alsmaar niet reageerden, had ik toch wel even medelijden met je.’

‘Waarom medelijden? Ik probeerde emoties los te weken… op te roepen.’

‘Je had er meer van verwacht?’

De Cock trok achteloos zijn schouders op.

‘Och,’ sprak hij zuchtend, ‘de nawerking moet nog komen. Het is duidelijk dat de beide vrouwen tot nu toe niet bepaald openhartig tegen ons zijn geweest. Ik zou zeggen: integendeel. En ik vraag mij af: waarom? Naar het antwoord kan ik slechts gissen. Wellicht zijn beiden nauwer bij de dood van Richard van Bovenkerken betrokken geweest, dan wij vermoeden.’

‘Hoe?’

De grijze speurder trok zijn gezicht in een brede grijns. ‘Als ik dat wist, waren we misschien heel dicht bij de oplossing.’

Vledder schoof een stoel bij en ging er omgekeerd op zitten. ‘Rosita Stuyvenburg beschuldigde Monique anders heel openlijk. Zonder omwegen. Ze zei letterlijk: Jij hebt hem vermoord .’

‘En… daar zul je eens voor boeten .’

Vledder knikte. ‘Een duidelijk dreigement.’

De Cock legde zijn benen op het bureau.

‘We zullen Rosita Stuyvenburg nog eens moeten vragen wat ze er precies mee bedoelde. Het leek mij in die kille kelder van de anatomie bij de herkenning noch de plaats, noch het tijdstip om dat te doen. We moeten daar een gunstig moment voor afwachten. Bovendien lijkt het mij beter eerst Monique te benaderen. Zij heeft ons van het begin af aan bedrogen…, een verkeerd beeld van de situatie gegeven.’

Vledder keek hem aan. ‘Je bedoelt, toen zij bij ons de vermissing van haar man kwam melden?’

De Cock knikte.

‘Ze deed toen voorkomen of alles koek en ei was. Of zij en Richard een vrijwel volmaakt liefdeskoppel vormden. We weten nu, dat het een te rooskleurig beeld was, dat er aan de verhouding zo wel het een en ander schortte.’ Hij grinnikte. ‘Toen jij haar vroeg of er misschien een andere vrouw in het spel was, wees ze dat vol verontwaardiging van de hand, terwijl ik toch aanneem dat Richards affaire met Blonde Tieneke haar niet onopgemerkt zal zijn gebleven. Daarvoor acteerden die beiden te openlijk. Bovendien, als we Manke Greetje mogen geloven, had Monique door haar afwijzend gedrag zelf…’ De grijze speurder stokte, maakte zijn zin niet af. Hij tilde zijn benen van het bureau en slenterde naar de kapstok.

Vledder keek hem verwonderd na. ‘Waar ga je heen?’

De Cock wenkte hem naderbij. ‘We gaan naar de Stoofsteeg, naar Manke Greetje. Ze zei iets bij de herkenning.’

‘Wat?’

Met zijn hoed schuin op het hoofd staarde de grijze speurder voor zich uit. ‘Je mag een man niet uitdagen. Dat mag je nooit doen.’

Manke Greetje keek naar De Cock op en schudde haar hoofd. ‘Dat mag je ook niet. Dat mag je als meisje van de vlakte nooit doen.’

‘En had Tieneke dat gedaan?’

‘Ja.’

‘Hoe?’

Manke Greetje trok wat onwillig haar schouders op.

‘Och,’ sprak ze gelaten, ‘wat heeft het nog voor zin om erover te praten. Tieneke is dood.’

De Cock keek haar scherp aan.

‘Ik kan Tieneke niet meer tot leven wekken, dat kan niemand, maar ik kan haar moordenaar vinden.’

Manke Greetje liet haar hoofd wat zakken. ‘Wat interesseert mij haar moordenaar?’

De Cock bracht zijn hand onder haar kin en tilde haar hoofd iets op. ‘Mij wel, Greetje,’ sprak hij dwingend, ‘mij interesseert de moordenaar wel. Ik ben rechercheur. Het is mijn taak hem te vinden.’

Ze schudde droef het hoofd.

‘Ik ben steeds als een moeder voor haar geweest. Zo beschouwde ze mij ook… als haar enige echte moeder. Je weet dat ik nooit heb gewild dat ze in het leven ging. Ik heb mij ertegen verzet. Maar Tieneke had nu eenmaal een hang naar mooie dingen.’

‘En Oom Rickie had veel geld.’

Manke Greetje gebaarde afwerend. ‘Dat was het niet,’ reageerde ze wat wrevelig. ‘Ik bedoel, dat was het niet alleen. Tieneke wilde meer.’ Ze keek naar de grijze speurder op. ‘Je weet wat de meisjes onder elkaar zeggen: trouw nooit met een hoerenkerel. Tieneke luisterde niet. Ze had wat anders in haar hoofd. Iets heel anders. Ze wilde een echte mevrouw worden… Mevrouw Van Bovenkerken. Dat klinkt toch, mevrouw Van Bovenkerken?’

De stem van Manke Greetje klonk bitter. De Cock fronste zijn wenkbrauwen.

‘Ze wilde met hem trouwen?’ vroeg hij ongelovig.

Manke Greetje boog het hoofd en knikte. ‘Trouwen ja… compleet met een boterbriefje van het stadhuis en een koortje in de kerk.’

De Cock keek haar schuins onderzoekend aan. ‘Bedoelde je dát met uitdagen .’

Ze zuchtte diep. ‘Rickie zei altijd dat hij veel van haar hield, dat hij in zijn leven nog nooit zoveel van een vrouw had gehouden. Dan zei Tieneke: “Als je zoveel van mij houdt, trouw met me.” Begrijp je, ze daagde hem uit zijn liefde waar te maken. En daar is ze over blijven zeuren.’ Ze trok een triest gezicht. ‘Ik heb haar steeds gezegd dat ze dat niet moest doen. Ik heb haar wel honderdmaal gewaarschuwd. Ik zei: “Kind, dat loopt verkeerd af. Je brengt die man in grote moeilijkheden.”’

‘Hoe reageerde Rickie?’

‘Hij heeft Tieneke uiteindelijk beloofd te zullen scheiden. En volgens mij was hij daar ook mee bezig.’

‘Wist zijn eigen vrouw van Tieneke?’

Manke Greetje maakte een grimas. ‘Hij zei, dat hij met haar over Tieneke had gesproken.’