Albert Baantjer - De Cock en de bloedwraak

Vledder slikte.

‘En bang is dat hij ook besmet is.’

De blik van Vledder verhelderde. Hij klapte met zijn vlakke hand een paar maal op het blad van zijn bureau. ‘Dat is het,’ riep hij enthousiast. ‘Natuurlijk, dat is het. Zonneklaar. Daarom is die Justus van Haemstede zo terneergeslagen. Hij is bang dat hij is besmet… seropositief is. Dat verklaart ook zijn afwijzende houding ten opzichte van zijn vriendin Camilla Verduin. Hij wil niet het risico lopen om ook haar te besmetten.’ De Cock keek hem bewonderend aan.

‘Dat was weer een prima analyse,’ sprak hij kalm. ‘Goed doordacht. Als die analyse juist blijkt, dan is dat een trieste zaak… voor Justus van Haemstede en zijn vriendin Camilla Verduin. Maar voorlopig is het nog een tikkeltje voorbarig. We zullen eerst moeten weten of die Martha Overdijk inderdaad aan de gevolgen van aids is overleden en of Justus van Haemstede met haar een zodanige verhouding heeft gehad, dat zijn angst voor besmetting gerechtvaardigd lijkt.’ De oude rechercheur zweeg even en peinsde. ‘Was Martha Overdijk getrouwd?’ ‘Nee.’

‘Een vriend?’

Vledder trok zijn schouders op.

‘Misschien komt het nog,’ sprak hij glimlachend, ‘maar voorlopig worden vrienden nog niet bij de Burgerlijke Stand ingeschreven.’ ‘En daar heb jij jouw gegevens uit.’

‘Precies.’

De Cock kauwde op zijn onderlip.

‘Die gestorven Martha Overdijk zou in ons onderzoek best eens een sleutelfiguur kunnen worden… een vrouw, om wie alles draait. De aanzet tot de latere moorden. Waarom wordt Justus van Haemstede bij het noemen van haar naam in zijn slaap gillend wakker? Is het alleen de angst voor een dodelijke besmetting of spelen nog andere factoren een rol?’

Vledder knikte instemmend.

‘En waarom brengt juist Camilla Verduin ons op het spoor van die Martha Overdijk? Wat is haar motief? Dat heeft mij steeds beziggehouden.’

De Cock zuchtte. ‘Heb je haar adres?’

‘Van wie?’

‘Martha Overdijk.’

Vledder grijnsde.

‘De Oosterbegraafplaats.’

De Cock keek zijn jonge collega bestraffend aan.

‘Je weet best wat ik bedoel.’

Vledder trok gniffelend een lade van zijn bureau open en nam daaruit een notitie.

‘Insulindeweg,’ las hij hardop, ‘nummer 973… een benedenhuis.’

De jonge rechercheur vond nog een plaatsje voor de oude Volkswagen in de Semarangstraat. De beide mannen stapten uit en slenterden naar de brede Insulindeweg.

De Cock wees in de richting van de Molukkenstraat. ‘Daar, op de hoek van de Insulindeweg en de Riouwstraat was vroeger een politieposthuis. Daar ben ik als jonge diender begonnen.’ Vledder keek hem glimlachend aan.

‘Een eeuw geleden?’

De Cock grijnsde.

‘Zo ongeveer.’

Voor nummer 973 bleven ze staan. Onder een koperen drukbouton, naast een verveloze deur, stond in witte letters, verzonken in een zwart plastic naamplaatje M.C. Overdijk . De Cock drukte op de bouton en ergens ver weg rammelde gesmoord een elektrische schel.

Het duurde enkele minuten. Toen werd de deur geopend door een wat gezette vrouw in een gebloemd schort. Ze keek de beide mannen voor zich schattend aan. In haar blik lag argwaan. De grijze speurder nam zijn hoedje af en maakte een lichte buiging. ‘Mijn naam is De Cock,’ sprak hij vriendelijk. ‘De Cock met ceeooceekaa.’ Hij duimde opzij. ‘En dat is mijn collega Vledder. Wij zijn rechercheurs, verbonden aan het politiebureau aan de Warmoesstraat.’

‘Recherche?’

De Cock knikte. ‘Uw naam is… eh, Overdijk?’

‘Ja.’

‘U… eh, u bent de moeder van Martha?’

De vrouw trok haar mond strak. ‘Wat wilt u van Martha?’ Het klonk vijandig.

De Cock trok een somber gezicht. ‘Niets… niets meer.’ Hij zuchtte diep. ‘Wij willen graag een onderhoud met u… over haar dood.’

Op het gezicht van de vrouw kwam een wrange grijns. ‘Wat heeft dat nog voor zin? Brengt dat haar weer tot leven?’ De Cock schudde zijn hoofd.

‘De dood is onomkeerbaar. Martha komt niet meer terug. Maar anderen leven nog. Misschien mogen wij eens met u praten over u… uw verdriet… en die anderen, die nog leven.’

De argwaan in de blik van mevrouw Overdijk bleef, maar ze deed een stap terug en hield de deur open.

‘Kom erin.’

De beide rechercheurs stapten in de nauwe gang aan de vrouw voorbij en wachtten tot zij de deur had gesloten en hen voorging naar een kleine kamer met een pietepeuterig dressoirtje en vier stoelen om een tafel met een rood pluchen kleed.

Mevrouw Overdijk wuifde. ‘Ga zitten. Maak het je gemakkelijk. Zal ik koffie voor jullie zetten?’

De Cock trok een stoel van onder de tafel vandaan. ‘Doet u geen moeite,’ sprak hij hoofdschuddend. ‘Rechercheurs hebben van zichzelf al een donkere ziel.’ Hij nam plaats en legde zijn hoedje naast zich op het vloerkleed. Daarna schoof hij op tafel een vaas met madeliefjes iets opzij en keek naar de vrouw, die tegenover hem was gaan zitten.

Ze had donkerbruine ogen en een rond, vlezig gezicht, waarin verdriet en leed diepe voren hadden getrokken. Haar zwarte haar met veel grijs zag er onverzorgd uit.

‘Waaraan is Martha gestorven?’

Mevrouw Overdijk trok achteloos haar schouders op. ‘Ze had duizend kwaaltjes… sukkelde gesloopt verder. Ik geloof dat ze uiteindelijk aan een longontsteking is gestorven.’ ‘Ze had aids?’

Mevrouw Overdijk knikte traag.

‘Ik weet niet hoe u het weet… wie het u heeft verteld, maar ik praat er liever niet over. Ik wil ook niet graag dat mijn familie het weet… of mijn buren. Mensen vinden het toch een beetje griezelig. Ze geloven niet dat je er niets aan kunt doen… dat je niet altijd kunt voorkomen dat je wordt besmet.’

‘Hebt u er enig idee van hoe Martha die ziekte heeft opgelopen?’ Mevrouw Overdijk antwoordde niet direct. Ze plukte een onzichtbaar pluisje van het tafelkleed. ‘Toen ze achttien was wilde ze het huis uit… op kamers wonen. Dan heb je er als moeder geen zicht meer op. Ik weet ook niet wat voor vriendjes ze heeft gehad… en hoeveel. Ze was nogal in trek. Op een dag kwam ze hier bij mij op bezoek en ik zag direct dat het niet goed met haar was. Ze zag er slecht uit. Zo kende ik haar niet. Kom maar weer naar huis, meid, heb ik toen gezegd.’

‘En dat gebeurde?’

Mevrouw Overdijk knikte.

‘Ze kon het alleen niet meer aan.’

‘Ze was toch onder behandeling in het AMC?’

Mevrouw Overdijk zuchtte diep.

‘Martha is daar een tijdje opgenomen geweest. Ze waren erg goed voor haar. Dat moet ik zeggen. Maar toen ik zag dat het afliep, heb ik haar weer mee naar huis genomen.’ Ze wees met trillende hand voor zich uit. ‘Daar heeft ze gelegen… op een bed voor het raam… kon ze nog af en toe de zon zien.’

Mevrouw Overdijk boog haar hoofd. Haar lichaam schokte. De Cock wachtte geduldig en keek toe hoe ze een zakdoek uit haar schort nam en haar tranen droogde.

‘Toen Martha nog op kamers woonde, kwam ze toen regelmatig bij u op bezoek?’

Mevrouw Overdijk schudde het hoofd.

‘Niet regelmatig… zo te hooi en te gras… soms zag ik haar maanden niet.’

‘Nam ze wel eens een vriend mee?’

Mevrouw Overdijk keek naar hem op. ‘Alleen Justus… Justus is hier wel eens geweest. Een fijne jongen, van goede familie… Van Haemstede. Jammer dat het tussen die twee niets is geworden.’ Ze wees opnieuw voor zich uit naar het raam. ‘Een paar dagen voor Martha’s dood zat hij nog naast haar aan het bed en huilde.’

Ze reden van de Semarangstraat weg. In tegenstelling tot zijn gewoonte manoeuvreerde Vledder de oude Volkswagen uiterst rustig door het woelige stadsverkeer. De Cock zat onderuitgezakt naast hem. Op zijn breed gezicht lag een sombere trek. ‘In vroeger eeuwen zou men zo’n ziekte vermoedelijk de Gesel Gods hebben genoemd, zoals de Zwarte Dood in de veertiende eeuw.’