Albert Baantjer - De Cock en moord in brons

‘Adelheid van Kleef is dood,’ sprak hij droevig. ‘Vannacht om half drie is ze in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis gestorven. Ik heb ruim een uur met haar kunnen praten. De behandelende doktoren wilden dat aanvankelijk niet, maar Adelheid van Kleef stond erop dat ik bij haar bleef. Tot ze in bewusteloze toestand geraakte, heb ik aan haar bed gezeten. Pas toen ben ik weggegaan. Uit de coma is ze niet meer ontwaakt.’

Hij drukte het beeld van de bewusteloze Adelheid van Kleef uit zijn gedachten en zette zijn cognacglas naast zich op een bijzettafeltje. ‘Het is mijn ervaring,’ ging hij met een diepe zucht verder, ‘dat men als rechercheur in vrijwel elke zaak een paar fouten maakt. Onvolkomenheden… onachtzaamheden. Het is een menselijk falen, dat vrijwel niet is te vermijden.’ Vledder boog zich geïnteresseerd naar voren.

‘Wat was onze fout… dit keer?’

De Cock schonk hem een trieste glimlach.

‘We hebben van het begin af aan te weinig aandacht besteed aan de persoon van Siegfried van Xanten. Wij hebben ons bijna niet in zijn leven verdiept. Hadden wij dat wel gedaan, dan waren de motieven die in deze zaak een rol speelden, veel eerder aan de oppervlakte gekomen. Siegfried van Xanten was bezeten van alles wat met de oudheid had te maken. Hij wilde het verleden volledig doorgronden. Al heel jong liep hij musea en kerken af om kunstvoorwerpen uit de oudheid te bewonderen. Soms was zijn bewondering zo groot, dat hij zich niet kon bedwingen en de kunstvoorwerpen wegnam. Hij vond als jongen van twaalf jaar de gebeeldhouwde hoofden aan de Etruskische graven in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden zo mooi, dat hij ze er afsloeg en meenam.’

Vledder wenkte.

‘Siegfried is voor zo’n diefstal van kunstschatten toch een keer gepakt?’

De Cock knikte.

‘Maar we hebben de processen-verbaal die daarvan destijds zijn opgemaakt nooit opgevraagd… nooit doorgenomen. Als we dat wel hadden gedaan… als we daar niet zo achteloos overheen waren gestapt… dan hadden we kunnen lezen dat Siegfried van Xanten de kunstschatten, die hij uit musea en kerken roofde, na enige tijd weer verkocht aan een wat louche antiquair, een man die in het leven van Siegfried van Xanten later een fatale rol zou spelen… Gunther Worms.’

De mond van Vledder viel open.

‘Kenden die twee elkaar al zo lang?’

De Cock knikte.

‘Al vanaf dat Siegfried veertien was.’

‘Is Gunther Worms nooit voor heling vervolgd?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘De hele zaak is destijds geseponeerd.’ Hij nam nog een slok van zijn cognac. ‘Siegfried van Xanten,’ ging hij verder, ‘snuffelde ook graag in oude geschriften… in kronieken uit het verleden. Hij scharrelde ook veel op markten waar oude boeken worden verkocht. Tijdens zo’n marktbezoek in Ede rond de kerk leerde hij Adelheid van Kleef en Hagen de Bourgondiër kennen. Het bleek dat ze alledrie een gelijke interesse hadden: een onweerstaanbare drang om het verleden te kennen. Een verleden, dat zij, meestal ongemotiveerd, idealiseerden… zich veel mooier, rijker en indrukwekkender voorstelden dan het in werkelijkheid vermoedelijk ooit is geweest. Het leidde tot een soort verheerlijking, waarop het verleden, naar mijn idee, geen enkele aanspraak kan maken.’

Fred Prins onderbrak hem.

‘Er zijn ook mensen die het heden idealiseren, die menen dat er nooit een beter tijdperk is geweest. Het is maar hoe men tegen mensen en tijden aankijkt.’

De Cock knikte instemmend, maar wuifde een discussie weg. ‘Adelheid van Kleef en Hagen de Bourgondiër,’ ging hij verder, ‘brachten Siegfried van Xanten in contact met het eerbiedwaardige oudheidkundig genootschap van de Klokbekers, waar, tot Siegfrieds grote verbazing, antiquair Gunther Worms de scepter zwaaide.’

Vledder grinnikte.

‘Toen was het hele stel compleet.’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Je vergeet onze Hilde Brunet. Ook zij was lid van het oudheidkundig genootschap. Hilde Brunet bezat een soort onderkoelde schoonheid, waartoe Gunther Worms zich sterk voelde aangetrokken.’

Vledder glimlachte.

‘Maar Hilde Brunet wilde niets van de avances van Gunther Worms weten.’

‘Precies. Haar belangstelling ging veel meer uit naar de blonde Siegfried van Xanten, die toen al heimelijk bij Adelheid van Kleef was ingetrokken.’

‘Heimelijk?’

De Cock knikte.

‘Adelheid van Kleef wist dat Hagen de Bourgondiër verliefd op haar was. Ook Siegfried van Xanten wist dat. Zij wilden de gevoelens van Hagen de Bourgondiër niet kwetsen en hielden hun verhouding aanvankelijk geheim.’

Vledder keek naar De Cock op.

‘Toen Adelheid van Kleef bij ons in de Warmoesstraat de vermissing meldde, deed ze ook al zo vaag over haar verhouding tot Siegfried van Xanten.’

De Cock maakte een berustend gebaartje.

‘Blijkbaar was Adelheid van Kleef gewend om tegenover anderen een soort sluier over hun verhouding te leggen. Siegfried was voor haar oneindig veel meer dan een man over wie zij min of meer haar zorgen uitstrekte. Hij was haar grote liefde. Adelheid hield zielsveel van Siegfried van Xanten. En in het licht van die liefde moet je ook haar later gedrag bezien.’ De grijze speurder zweeg even. Hij nam zijn glas op en dronk het leeg.

‘Adelheid en Siegfried,’ vervolgde hij, ‘bleven zich intens in de gedragingen en gebruiken van mensen uit de oudheid verdiepen. Adelheid had op een rommelmarkt een bijzonder en al heel oud kruidenboek ontdekt. Het bleek haar, dat men al in een ver verleden geestverruimende middelen kende en kruiden om mensen te bedwelmen. Het is hoogst gevaarlijk om met de wolfskers, de doornappel, de naakte juffrouw en dergelijke uiterst giftige planten te experimenteren, maar aan de hand van dat oude kruidenboek kwam ze tot verrassende resultaten. Het middel waarmee Siegfried van Xanten de verliefde Hilde Brunet… zoals ze dat zelf noemde… aan Gunther Worms onderdanig maakte… was door Adelheid gebrouwen.’

Vledder kneep zijn wenkbrauwen samen.

‘Adelheid wist waarvoor het moest dienen?’

‘Zeker, dat wist ze. Ze stemde ook volledig met het plan in. Ze beschouwde de mooie Hilde Brunet toch als een rivale in haar liefde voor Siegfried van Xanten en vond het wel een goede gedachte dat Hilde Brunet aan Gunther Worms werd gekoppeld.’ Vledder zwaaide met zijn beide armen.

‘Ik hoor nog steeds niets,’ riep hij ongeduldig, ‘over de schat van de Nevelberg!’

De Cock liet zich in zijn fauteuil terugzakken.

‘Dat was ook voor mij een compleet raadsel,’ verzuchtte hij. ‘Er zijn echt wel momenten geweest dat ik aan het bestaan van zo’n schat twijfelde. Hilde Brunet vestigde de aandacht op die schat. Ze wilde er echter niets over zeggen, maar volgens Adelheid wist ze wel degelijk wat de schat behelsde. Hilde Brunet wist ook welke rol haar man, Gunther Worms, had gespeeld en kende het aandeel van Hagen de Bourgondiër in de moord op Siegfried van Xanten.

Siegfried had in een oude kroniek gelezen, dat ergens bij een dorpje in Zuid-Wales een kerkje was dat boven op een oude grafheuvel was gebouwd. Het lukte hem om een afbeelding van het kerkje te bemachtigen. Siegfried zag aan de vorm van de grafheuvel vrijwel onmiddellijk dat het een grafheuvel betrof, zoals die in de bronstijd door het volk van de Klokbekers werden opgericht.

Siegfried van Xanten reisde naar Zuid-Wales. Toen hij ’s avonds vrij laat in het dorpje aankwam, wilde hij eerst nog het kerkje zien, voor hij naar zijn hotelkamer ging. Hij volgde een smal pad en plotseling, zo vertelde hij aan Adelheid, lag voor hem een zacht glooiende berg, waarop een lief oud kerkje stond. De berg en het kerkje waren door avondnevelen omhuld. Dat was de reden dat hij later de schat zo noemde… de schat van de Nevelberg.’

Vledder schoof naar het puntje van zijn stoel.