Albert Baantjer - De Cock en de ontluisterende dood

'Ik heb er aanvankelijk ernstig rekening mee gehouden, dat Roeland van leperen zijn leraar klassieke talen had vermoord. Roeland had naar mijn gevoel een motief… een steekhoudend motief voor een jongeman van zijn karakter. De aanhoudende… steeds weerkerende vernederingen van de leraar Minnertsga… altijd voor het front van de klas en in het bijzijn van zijn vriendinnetje Caroline Hoogwoud… zouden gemakkelijk hebben kunnen leiden tot diepe wraakgevoelens met moord als uiteindelijk gevolg.' De grijze speurder zwaaide.

'Iedereen op het Bartholinus Gymnasium… zowel de leerlingen als de leerkrachten… was de mening toegedaan, dat Roeland van leperen zijn leraar Minnertsga had vermoord. Bovendien wees dat briefje in zijn richting. Hij immers maakte dezelfde spel- en taalfouten.. hetgeen later nog eens door een verklaring van Gerard Koster werd bevestigd.'

De Cock zweeg even; veranderde daarna van toon. 'Na de identieke moord op Guillaume du Bartas,' ging hij verder, 'heb ik Roeland van leperen als mogelijke dader geschrapt.' Vledder grinnikte vreugdeloos. 'Geschrapt… maar dat briefje?' De Cock strekte zijn hand naar hem uit.

'Dat briefje kon inderdaad door Roeland van Ieperen zijn geschreven… hij maakte dezelfde fouten. Maar als hij dat briefje, zo overwoog ik, nu eens niet had geschreven… hoe konden dan dezelfde fouten ontstaan? Wel, heel simpel, wanneer het briefje was geschreven door iemand, die exact wist welke taal- en spelfouten Roeland gewoonlijk maakte.'

Vledder klapte zijn handen tegen zijn gezicht.

'Zijn leraar Nederlands.'

De Cock knikte gelaten.

'Zijn leraar Nederlands,' herhaalde hij dof.

Er viel een stilte. De Cock schonk nog eens in. De lange uiteenzetting had hem vermoeid. Hij nam een slok van zijn cognac en liet het vocht langs zijn dorstige keel glijden. Mevrouw De Cock legde haar hand op zijn arm. 'Waarom die moord op de leraar Frans… Guillaume du Bartas?' De Cock keek haar aan.

'Je hebt gelijk,' sprak hij hoofdknikkend. 'De moord op Bouke Anne Minnertsga kan men in de visie van Hans Boschgraed nog enigszins als zinvol aanmerken. Hij wilde voor zijn geliefde Ranske en hemzelf de weg vrij maken voor een gelukkig leven.' De oude rechercheur stak zijn beide handen naar voren en drukte de vingertoppen tegen elkaar.

'Je moetje even proberen in te leven,' sprak hij gedragen, 'in wat er in de gedachtenwereld van Hans Boschgraed gebeurde toen zijn geliefde Ranske Rauward, tijdens een samenkomst van de leerkrachten van het Bartholinus Gymnasium, luchtigjes openbaarde, dat ze al ruim twee jaar een verhouding had met Guillaume du Bartas, de leraar Frans… en dat ze die verhouding nu… na de dood van haar man… niet meer voor anderen behoefte te verbergen.'

Mevrouw De Cock knikte voor zich uit. 'Zijn wereld stortte ineen.' De grijze speurder reageerde heftig.

'Precies. Zijn daad… de moord op Minnertsga… was voor niets geweest. Het had hem niet nader tot zijn geliefde gebracht. Integendeel, ze was in zijn gedachten nog verder van hem verwijderd dan ooit.'

De Cock tastte met zijn handen naar zijn voorhoofd. 'De moord op Sjoerd Sierkema in Sneek,' verzuchtte hij, 'verraste mij volkomen. Ik was het spoor even volkomen bijster. De moord op Sjoerd Sierkema… identiek aan de moorden op Bouke Anne Minnertsga en Guillaume du Bartas… paste niet in het gedachtenpatroon dat ik bij Hans Boschgraed vermoedde.

Totdat… totdat de oud-leraar Foppe van Harinxma ons in Bolsward vertelde, dat diezelfde Sjoerd Sierkema, op een middelbare school in Sneek, leerling en… een jonge minnaar van Ranske Rauward was geweest.'

Het gezicht van mevrouw De Cock versomberde. 'Hans Boschgraed vernietigde en ontluisterde in zijn passie alle mannen die toegang tot zijn geliefde Ranske Rauward hadden verkregen.. een toegang, die hijzelf zo begeerde.' De Cock keek zijn vrouw vertederd aan. 'Dat heb je mooi geformuleerd.' In zijn stem trilde bewondering. Fred Prins stak zijn hand omhoog om aandacht. 'Waarom probeerde hij dan die Engelse leraar te vermoorden?' De Cock glimlachte.

'Ik denk, dat de gehele Nederlandse advocatuur wel over mij heen zal vallen… het was uitlokking… pure uitlokking. Toen ik van Ranske Rauward vernam, dat Hans Boschgraed haar vroegere verhouding met de leerling Sjoerd Sierkema kende… een voorwaarde die ik niet over het hoofd mocht zien… vroeg ik haar om medewerking… medewerking om een verder bloedvergieten te voorkomen. Ik vertelde haar van mijn angst, dat elke volgende man in haar leven mogelijk eenzelfde lot zou ondergaan als Minnertsga, Du Bartas en de jonge Sierkema.

Ranske stemde toe. Net zoals Gerard Koster in zijn medewerking toestemde.

Ik liet de Engelse leraar tijdens een bijeenkomst van de leerkrachten van het Bartholinus vertellen, dat hij een avond bij Ranske Rauward op bezoek was geweest om haar na de dood van Guillaume du Bartas te troosten.

Ranske, zo liet ik hem vertellen, was die avond erg lief geweest en had hem gevraagd ook de nacht bij haar door te brengen. Ranske Rauward, zo luidde op mijn gezag de openbaring van Gerard Koster, was niet alleen een lieve, mooie en aantrekkelijke vrouw, maar ze bleek die nacht tevens in staat om hem… Gerard Koster… tot grote erotische vervoering te brengen.'

Frans Raap schudde afkeurend zijn hoofd.

'Gemeen.'

De Cock knikte.

'Dat was het,' gaf hij beschaamd toe. 'Maar de enige mogelijkheid om tot een bewijsvoering te komen. Ik was er van overtuigd, dat Hans Boschgraed snel zou toeslaan en voor zijn daad opnieuw dezelfde plek zou kiezen.' Vledder grijnsde.

'De stille parkeerplaats aan de Oosterdokskade.' De Cock nam nog een slok van zijn cognac. 'De parkeerplaats aan de Oosterdokskade,' herhaalde hij somber. 'Ik maakte met Gerard Koster de afspraak, dat hij mij zou bellen wanneer Hans Boschgraed… onder welk motief ook… een afspraak met hem zou maken.'

De oude rechercheur zakte in zijn fauteuil achterover.

'De afloop kennen jullie… op de parkeerplaats stond een val voor hem klaar.'

Er viel een lange diepe stilte. Het was alsof ze allen de verschrikkelijke gebeurtenissen in hun gedachten nog eens de revue lieten passeren… probeerden het gedrag van Hans Boschgraed te vatten. Mevrouw De Cock begon de onaangeroerde lekkernijen rond te delen en de gesprekken kwamen op gang. De zaak van de ontluisterende dood geraakte langzaam op de achtergrond en de gesprekken werden algemener.

Toen tegen twaalf uur allen waren vertrokken, schoof mevrouw De Cock een leren poef bij en ging voor haar echtgenoot zitten. 'Je vertelde mij van een oude, bejaarde man, die een paar maal zo tegen de klok van elf uur op de bank voor de recherchekamer zat.'

'Ja.'

'Heeft die nog iets met de zaak te maken?'

De Cock knikte.

'Ik heb na de arrestatie van zijn zoon nog heel lang met hem gesproken.'

Mevrouw De Cock keek haar man verbijsterd aan. 'Zijn zoon?'

De Cock knikte opnieuw.

'De moeder van Hans Boschgraed is al jaren geleden gestorven. De jonge leraar Nederlands woonde nog steeds in huis bij zijn vader. De oude man wist wat er in zijn zoon omging. Hij kende zijn liefde, zijn passie voor de mooie Ranske Rauward, lerares Duits. Op de avond van de moord op Minnertsga kwam Hans Boschgraed met bebloede handen thuis en bekende zijn vader wat hij had gedaan. '

'Verschrikkelijk.'

De Cock streek met zijn tong langs zijn droge lippen. 'Wij… eh, wij zijn soms niet alert genoeg… letten onvoldoende op het gedrag van de mensen om ons heen… zijn vaak ongevoelig voor de signalen die ze naar ons uitzenden.

Ik had moeten beseffen dat de oude man een geheim met zich meedroeg, maar niet de moed bezat om dat geheim aan mij te openbaren. Ik heb mij de tijd niet gegund… ik ben niet rustig naast hem gaan zitten om tussen hem en mij een sfeer te scheppen, waarin de oude man zijn hart had kunnen luchten.'