Albert Baantjer - De Cock en de ontluisterende dood

'Zolang er mensen op deze aardkloot vertoeven,' sprak hij ernstig, 'zal er misdaad zijn. Kaïn sloeg Abel… het is van het begin af zo geweest.'

'Vind je dat een gedachte om op te proosten?' De Cock liet de vraag van zijn vrouw onbeantwoord. Hij wendde zich tot Fred Prins. 'Ik had niet gemerkt dat je gewond was geraakt.' De jonge rechercheur schudde zijn hoofd.

'Ik aanvankelijk ook niet. Plotseling bemerkte ik, dat mijn rechteronderarm nat en warm was van het bloed. Het bleek dat die wildeman mij toch nog met zijn mes had geraakt.'

'Ernstig?'

Fred Prins schudde zijn hoofd.

'Een vleeswond. Meer niet. Bij de eerste hulp in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis hebben ze de wond bekeken en behandeld. Er zijn geen pezen of zenuwdraden geraakt. Ze raadden mij wel aan de arm een poosje in een mitella te dragen.' De Cock grinnikte.

'Ik weet wat Ann, jouw Ierse vrouw, over mij zei, toen je met je arm in een mitella thuiskwam.' Fred Prins lachte.

'Don't tell me, riep ze. I know… that dangerous old man again.' De Cock maakte een verontschuldigend gebaar. 'Ik weet al jaren,' sprak hij somber, 'dat ik bij haar een slechte reputatie geniet.'

Fred Prins negeerde de opmerking. 'Hoe is het nu met hem?'

'Je bedoelt, met die man die je met dat mes stak?'

'Ja.'

De Cock trok een grijns.

'Je hebt hem een flinke dreun verkocht. Zijn kaak is ontwricht. Toen ik hem vanmorgen sprak, kon hij nauwelijks praten.' De oude rechercheur trok zijn gezicht in een ernstige plooi. 'Maar hij is je oprecht dankbaar voor die klap.' Fred Prins keek hem verbaasd aan. 'Dankbaar?' De Cock knikte.

'Dat zei hij mij vanmorgen. Doordat jij hem bewusteloos sloeg, kreeg hij geen kans om de hand aan zichzelf te slaan.' 'Dat was hij van plan?'

De Cock knikte opnieuw, traag en nadenkend.

'Harakiri. Ik heb bij hem thuis tal van boeken gevonden over sepukku, dat is een ceremoniële zelfmoord in Japan. Harakiri is een populaire term voor zo'n sepukku, waarbij men om zijn eer te redden zichzelf koelbloedig het onderlijf met een dolk openrijt.'

Vledder schudde afkeurend zijn hoofd.

'Een vreemde man, die Hans Boschgraed.'

De Cock reageerde niet direct. Hij nam peinzend een slok van zijn cognac. 'Ik ben er van teruggekomen om het gedrag van mensen vreemd te vinden, voordat ik de motivering van dat gedrag ken.'

Vledder keek hem verwonderd aan. 'Jij kent de motivering van zijn gedrag?' De Cock knikte. 'Die ken ik.'

Vledder klemde zijn lippen opeen.

'En is het nu plotseling normaal,' sprak hij fel, 'dat men iemand doodsteekt en hem daarna zijn penis afsnijdt… tot driemaal toe?' Het klonk cynisch. De Cock schudde zijn hoofd.

'Het is niet normaal… uiteraard niet. Het zou catastrofaal zijn als alle mensen handelden vanuit het denkpatroon van Hans Boschgraed… het leed was niet te overzien. Maar een mens… die verder maatschappelijk normaal functioneert… en dat deed Hans Boschgraed toch als leraar… kan in omstandigheden geraken, waarin zo'n verward, krankzinnig denkpatroon ontstaat.' De grijze speurder zuchtte diep. 'Het is voor ons, rechercheurs, zo oneindig moeilijk… zo niet onmogelijk om zo'n denkpatroon te ontdekken… te onderkennen. Dat gebeurt alleen als er iets van de waanzin van de dader bij je overvonkt.'

Mevrouw De Cock boog zich naar haar man. 'Jurrian,' sprak ze kalm, 'je maakt ons nieuwsgierig… we weten, dat rechercheur zijn een moeilijk vak is, maar vertel… hoe kwam Hans Boschgraed tot zijn daden?'

De Cock begreep de terechtwijzing van zijn vrouw. Hij strekte zijn rug en schraapte zijn keel.

'Ranske Rauward,' begon hij, 'trouwde in het pittoreske Bolsward met de verkeerde man. Dat is niets bijzonders. In meer dan vijfentwintig procent van de huwelijken, wordt in Nederland een verkeerde partnerkeuze gedaan.

Bouke Anne Minnertsga, een bekwaam leraar klassieke talen, was in Sneek voortdurend gewikkeld in schandaaltjes… liefdesrelaties met jonge vrouwelijke leerlingen. Zijn verblijf in Sneek werd op den duur onhoudbaar en het echtpaar Minnertsga verdween uit Friesland en kwam terecht op het Bartholinus Gymnasium in Amsterdam. Tussen het echtpaar Minnertsga was toen al een onherstelbare breuk ontstaan. Hoewel het haar van vele zijden werd aangeraden, wilde Rankse Rauward echter, opgegroeid in een streng christelijk milieu, van geen echtscheiding weten.

Voor de mensen die haar nog nooit hebben ontmoet, moet ik zeggen, dat Ranske Rauward een opvallende schoonheid is, met een bijna magische uitstraling, die haar voor iedere man, van welke leeftijd ook, aantrekkelijk en begeerlijk maakt. Bovendien bezit ze het vermogen om bij iedere man een gevoel van intimiteit op te wekken… zo ook bij Hans Boschgraed.

In vertrouwelijke gesprekken vertelde de knappe Ranske Rauward aan de gevoelige leraar Nederlands hoe haar man haar reeds vanaf het begin van hun huwelijk had gekleineerd en vernederd… hoe ze diep gebukt ging onder de schandalen, waarin haar man voortdurend was gewikkeld.

Mede uit een gevoel van medelijden, groeide bij Hans Boschgraed voor de knappe Ranske Rauward een diepe genegenheid. Uit die lange vertrouwelijke gesprekken met haar trok Hans Boschgraed bovendien een verkeerde conclusie… hij meende, dat Ranske Rauward oprecht verliefd op hem was en alleen geen verbintenis met hem wilde aangaan… omdat ze eens met Minnertsga een huwelijk was aangegaan.' Vledder zwaaide voor zich uit.

'Bouke Anne Minnertsga,' riep hij begrijpend, 'was het struikelblok voor zijn geluk… een belemmering voor zijn liefde.' De Cock knikte.

'In de gedachten van Hans Boschgraed groeide het plan om de gekwelde Ranske Rauward… en daarmee ook zichzelf… van die belemmering te bevrijden.' Vledder zuchtte.

'De aanloop tot de eerste moord.' De Cock streek met zijn hand over zijn grijze haren. 'Hans Boschgraed bestudeerde het gedrag van zijn collega Minnertsga en ontdekte, dat de leraar klassieke talen als plek voor zijn amoureuze escapades steeds gebruik maakte van de parkeerplaats aan de Oosterdokskade.

Op een avond, een paar dagen geleden, was… als je het zo noemen mag… het lot hem gunstig gezind. Agneet van den Heuvel, de dochter van Rooie Betsy, kreeg een hooglopende ruzie met Minnertsga en vluchtte zijn wagen uit. Toen Minnertsga haar achterna kwam, trof hij Hans Boschgraed op zijn pad. De jonge leraar Nederlands stak hem een paar maal in zijn borst en buik en… sneed hem zijn penis af.'

Vledder boog zich met een ruk naar voren.

'Waarom?'

De Cock liet zijn hoofd iets zakken.

'Als symbool,' antwoordde hij zacht. 'Hans Boschgraed was van mening, dat al het leed… al de vernederingen die Ranske Rauward van haar echtgenoot had ondergaan, te wijten waren aan de ongebreidelde geslachtsdrift van Bouke Anne Minnertsga.' Vledder knikte begrijpend.

'En zijn penis gold voor hem als een symbool… exponent van die tomeloze geslachtsdrift.' De Cock ademde diep.

'Hans Boschgraed beschouwde, zo vertelde hij mij, het afsnijden van de penis ook als een daad van vernedering. Daarom vind ik het zo treffend, dat jij in een van je rapporten deze zaak betitelde als de ontluisterende dood. Het idee van ontluistering was inderdaad aan zijn daad gekoppeld.'

'En dat briefje onder de revers van het slachtoffer?' De Cock leunde iets achterover.

'Van Ranske Rauward had Hans Boschgraed gehoord, dat haar man Minnertsga van zijn mannelijke leerlingen dikwijls dreigbrieven ontving. Dat bracht hem op het idee om een briefje bij het lijk achter te laten met een tekst, die een valse aanwijzing gaf in de richting van een mannelijke leerling als dader van de moord.' Om de mond van de oude rechercheur gleed een glimlach. 'Dat hetzelfde briefje mij er uiteindelijk toe bracht om Hans Boschgraed zelf als moordenaar te verdenken, heeft hij vermoedelijk niet beseft… en ik heb hem dat ook niet verteld.' Vledder stak zijn beide handen naar voren. 'Dat begrijp ik niet.' De Cock glimlachte opnieuw.