Albert Baantjer - De Cock en de smekende dood

De grijze speurder kon een grijns van voldoening niet onderdrukken.

‘Wat betekent… carte blanche?’

Commissaris Buitendam zocht tussen de bescheiden op zijn bureau.

‘Ik heb hier een verklaring, door meester Schaaps persoonlijk ondertekend, dat verder al jouw handelingen in dit onderzoek bij voorbaat zijn fiat hebben.’

De Cock snoof.

‘Dat is nogal wat.’

Buitendam overhandigde hem het stuk. Hij deed het met duidelijke tegenzin.

‘Ik hoop, De Cock,’ sprak hij bewogen, ‘dat je er een gepast gebruik van zult maken.’

De Cock stond op. In zijn hart gloorde iets van triomf. Hij bedwong een opkomende bekoring om het onderhoud met een spottende opmerking te besluiten. Met een vrolijke twinkeling in zijn ogen draaide hij zich om en liep de kamer uit. Met de deur in zijn hand keek hij naar Buitendam achter zijn bureau. De commissaris, vond hij, zat er zielig bij.

Opgetogen tippelde De Cock de grote recherchekamer binnen. Het leek alsof zijn kuiten en voeten nieuwe impulsen hadden gekregen. Met een haast verende tred zweefde hij naar het bureau van Vledder.

‘Kom, m’n jong,’ riep hij enthousiast, ‘we gaan op pad. Schaaps is overstag gegaan. Hij heeft min of meer toegegeven dat hij bij die moordaffaire is betrokken.’ Hij zwaaide met de verklaring die hij van commissaris Buitendam had gekregen. ‘Ik heb van hem carte blanche. Ons staat nu niets meer in de weg om Pieter van Buuren aan te pakken. Hoever ben je? Heb je al wat inlichtingen ingewon…’ Hij stokte plotseling. Met zijn hoofd iets schuin monsterde hij de droevige uitdrukking op het gezicht van de jonge rechercheur. ‘Is… eh, is er wat?’ vroeg hij onzeker.

Vledder liet zijn hoofd iets zakken. Met de rug van zijn hand wreef hij langs zijn droge lippen.

‘Er valt niets meer aan te pakken.’

De Cock keek hem verward aan. ‘Wat bedoel je?’

Het gezicht van de jonge rechercheur zag bleek.

‘Pieter van Buuren… Pieter van Buuren is dood.’

De Cock greep verschrikt naar zijn hoofd.

‘Dood?’

Vledder slikte.

‘Hij is ruim vier maanden geleden in het penitentiair ziekenhuis van het gevangeniswezen in Scheveningen aan een slopende ziekte overleden.{Na hun dood worden de gegevens van verdachte personen, zoals foto’s, vingerafdrukken en antecedenten, uit de politiesystemen genomen.}

De Cock plofte op de stoel achter zijn bureau. Hij zag er vermoeid uit. Het bericht dat Pieter van Buuren ruim vier maanden geleden was gestorven, had hem geschokt, verbijsterd. Het gehele beeld, dat hij zich van de afschuwelijke moorden had gevormd, stortte ineen.

Hij wreef met zijn vlakke hand over zijn breed gezicht. Tussen zijn gespreide vingers door keek hij naar Vledder aan het bureau tegenover hem.

Ook de jonge rechercheur zat er verslagen bij. Nog geen halfuur geleden werden beiden beheerst door het blijde gevoel dat zij de oplossing van het raadsel dicht waren genaderd, dat de arrestatie van de moordenaar nog slechts een kwestie was van tijd. Nu leek het alsof ze nog even ver van de ontknoping waren verwijderd als op die zonnige zondagochtend in de Westerkerk.

De grijze speurder stond van zijn stoel op en begon door de recherchekamer te stappen. Hij diende zijn chaotische gedachten opnieuw te ordenen.

Pieter van Buuren, zo overwoog hij, moest in het geheel een belangrijke rol spelen. Dat was niet puur rationeel gedacht, maar hij wist dat zijn gevoel hem daarin niet bedroog. Pieter van Buuren was in die gehele affaire een sleutelfiguur.

Waarom openbaarde die man al zeven jaar geleden dat hij Vanderbruggen en Devoordere naar het leven stond? Als mevrouw Van Kolfsschoten gelijk had — en hij had redenen om haar te geloven — waarom vervalste Vanderbruggen bewijsmateriaal om Pieter van Buuren naar de gevangenis te sturen? Wat zat daar achter? Had Schaaps, als officier van justitie, die vervalsingen doorzien? Zo ja, waarom werkte hij in zijn positie toch mee aan de veroordeling? Kende Jimmy de Munnick via Carla van Heeteren de achtergronden van het duistere spel? Had hij wellicht in zijn oude brandkast in Zandvoort een ordner met het opschrift Pieter van Buuren ?

De Cock drukte zijn handpalmen tegen zijn oren. De vragen dreunden door zijn hoofd. Eén vraag kwam steeds hamerend terug: Als Pieter van Buuren de moorden niet pleegde… wie deed het dan wel?

Bij het bureau van Vledder bleef hij staan.

‘Hoeveel gevangenisstraf heeft Pieter van Buuren voor die zogenaamde oplichting gekregen?’

‘Tweeënhalf jaar.’

De Cock floot tussen zijn tanden.

‘Een forse poeier voor een oplichting.’

‘Zeker.’

De Cock keek hem verbaasd aan.

‘En hij stierf in het penitentiaire ziekenhuis in Scheveningen?’ Vledder knikte nadrukkelijk.

‘Pieter van Buuren had de gevangenisstraf, die hem was opgelegd, nog niet geheel ondergaan. Toen hij stierf had hij er ruim twee jaar en drie maanden opzitten.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen samen.

‘Wanneer werd die veroordeling uitgesproken?’

‘Ongeveer zeven jaar geleden. Zo omstreeks de tijd dat hij zijn bedreigingen uitsprak. Het was overigens een veroordeling bij verstek. Pieter van Buuren was een dag voor de terechtzitting naar het buitenland gevlucht… naar Frankrijk.’

‘Verzoeken tot uitlevering?’

Vledder schudde zijn hoofd.

‘Zijn niet gedaan. Ongeveer drie jaar geleden kwam hij uit eigen beweging naar Nederland terug. Hij heeft toen nog enige tijd als vrij man rondgelopen, maar werd uiteindelijk gearresteerd om alsnog zijn straf uit te zitten.’

De Cock knikte begrijpend. Hij trok met duim en wijsvinger peinzend aan zijn onderlip. Een moment leek hij besluiteloos, toen slenterde hij met grote passen naar de kapstok en greep zijn oude regenjas.

Vledder kwam hem na.

‘Waar ga je heen?’

De grijze speurder wurmde zich in een mouw.

‘Naar de Prinsengracht… naar het Paleis van Justitie. Ik wil het officiële dossier van de zaak Pieter van Buuren… compleet met het verslag van de griffier.’

Hij trok zijn gezicht tot een stalen masker. ‘En ik maak een geweldige heibel als iemand het onverhoopt uit het archief heeft laten verdwijnen.’

De telefoon op het bureau van De Cock rinkelde. Vledder keek de grijze speurder aan.

‘Zal ik hem nog opnemen?’

De Cock knikte bedaard.

‘Je weet nooit wie het is. Misschien wel de moordenaar, die zich komt melden.’

De jonge rechercheur liep lachend terug en nam de hoorn op. Van een afstandje keek De Cock toe, zijn oude hoedje nonchalant ver achter op zijn hoofd. Hij zag het gezicht van Vledder verstarren. Langzaam slenterde hij naderbij.

De jonge rechercheur legde de hoorn op het toestel terug.

‘Het was meester Schaaps.’

‘Onze officier?’

Vledder knikte.

‘Hij heeft dreigbrieven ontvangen. Vanavond om acht uur wordt hij in de flat van Carla van Heeteren verwacht.’

De scherpe blik van De Cock gleed door het vertrek. Hij nam alles nauwkeurig in zich op… het imponerende bankstel van roomwitte velours… de met zachtroze tapijt beklede wanden… de stijlvolle hoekkast met een droeve Pierrot in wit keramiek.

Hij wreef zich achter in zijn nek. Hij worstelde met een vreemd gevoel van verwarring. Hoewel hij de innerlijke overtuiging had dat zijn zienswijze juist was, bekroop hem toch een gevoel van onzekerheid. Hij zuchtte diep en drukte de angst voor een mislukking uit zijn gedachten weg.

De grijze speurder keek naar Vledder en naar de jonge Frans Raap, die hij voor deze bijzondere operatie had gecharterd. Met hun armen gevouwen voor de borst, leunden ze tegen de wand. Hun gezichten stonden somber; doordrongen van de ernst van het moment.

‘We moeten alles nog eens zorgvuldig doornemen,’ begon De Cock. Hij schoof de mouw van zijn colbert iets op en keek op zijn horloge. ‘We hebben nog ruim een uur voor de moordenaar komt. De moeilijkheid is dat wij Schaaps maar weinig bescherming kunnen bieden. Als de moordenaar niet de overtuiging heeft dat zijn slachtoffer alleen is, zal hij vermoedelijk niet toeslaan. Wij moeten dus voor hem onzichtbaar blijven… totdat hij zich voldoende heeft blootgegeven om tot een sluitende bewijsvoering te komen.’ Hij wendde zich tot meester Schaaps. ‘U behoeft niet bevreesd te zijn dat de moordenaar onmiddellijk op u zal schieten. Hij zal zich de tijd gunnen. Hij zal u eerst vertellen waarom hij tot uw dood heeft besloten. Zolang u rechtop blijft staan, loopt u geen gevaar. Dat gevaar treedt pas in op het moment dat u door uw knieën gaat.’