Albert Baantjer - De Cock en de dood van een kunstenaar

Na een korte plechtigheid aan het graf, waar Gerard Verbruggen enige woorden van rouw en troost sprak, liepen ze terug naar de aula.

Maria wees naar Hannes van der Laar.

‘Hebt u eigen vervoer?’

De gepensioneerde man schudde zijn hoofd.

‘Dan kunt u met mij in de volgwagen meerijden,’ sprak ze liefjes. ‘Ik moet toch nog even in Peters atelier aan de Noordermarkt zijn.’

Maria wees naar De Cock.

‘Komt uw assistent u ophalen?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Dat hebben wij niet afgesproken. Vledder is naar een gerechtelijke sectie.’

Maria lachte naar Gerard Verbruggen.

‘U kunt meneer De Cock wel een lift geven?’

‘Absoluut en met genoegen.’

Met Hannes van der Laar aan haar zijde liep Maria van Overloon, na een korte groet tot afscheid, naar de volgwagen, waarmee ze was gekomen. De Cock keek haar na. De oude rechercheur had een vreemd, niet beredeneerbaar gevoel, dat dit de laatste glimp was die hij van haar opving.

Gerard Verbruggen keek De Cock van terzijde aan.

‘Hebt u wel eens,’ vroeg hij verrassend, ‘in een vooroorlogse Ford gereden?’

De Cock lachte.

‘Langgeleden.’

Verbruggen ging hem voor.

‘Dan zal ik u dat genoegen nog eens laten beleven.’

Ze stapten in een goed onderhouden Ford V8.

Verbruggen, aan het stuur, blikte opzij.

‘Maakt u al vorderingen met uw onderzoek?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Mij besluipt al enige tijd de treurige gedachte dat dit mijn eerste zaak wordt die ik niet tot een oplossing heb kunnen brengen.’

Verbruggen glimlachte.

‘Niet zo somber.’

De Cock spreidde zijn armen.

‘Alle mensen die mij iets over de raadselen rond deze affaire kunnen vertellen, zijn dood… vermoord.’

Gerard Verbruggen reageerde niet direct.

‘Ik zal u,’ sprak hij na een poosje op ernstige toon, ‘op korte termijn de raadselen rond de dood van mijn vriend Peter Karstens zichtbaar maken.’

De Cock trok zijn neus iets op.

‘Zichtbaar maken?’

Gerard Verbruggen knikte.

‘Ik zal ze helder voor u oplossen.’

De Cock grijnsde meesmuilend.

‘U?’

‘Ja.’

‘Heeft Peter Karstens u in vertrouwen genomen? Heeft hij u uitgelegd…’

De Cock maakte zijn zin niet af.

Verbruggen schudde zijn hoofd.

‘Niets. Peter Karstens heeft mij niets verteld. Ik weet alleen dat hij zich bedreigd voelde. Over de oorzaak daarvan… over de richting waaruit die bedreiging kwam, heeft hij nooit iets losgelaten.’

De Cock grinnikte vreugdeloos.

‘Toch zult u mij de vele raadselen rond zijn dood zichtbaar maken?’

‘Ja… ik.’

De Cock schudde zijn hoofd vol ongeloof.

‘U… eh, u lijkt mij een betrouwbaar man. U kunt uw toezeggingen waarmaken?’

‘Absoluut.’

‘U vertelt geen sprookjes?’

Gerard Verbruggen schudde zijn hoofd.

‘Geen sprookjes.’

‘Hoe dan?’ vroeg De Cock, waarbij hij een radeloos gebaar maakte.

Verbruggen richtte al zijn aandacht op het verkeer.

‘Wacht rustig af.’

De Cock keek toe hoe Vledder met hangende schouders de grote recherchekamer binnenkwam en zich met een plof op de stoel achter zijn bureau liet zakken. Hij monsterde het gezicht van zijn jonge collega.

‘Ik zal je maar niet vragen hoe de sectie was.’

Vledder schudde zijn hoofd.

‘Dat kun je wel aan mij zien,’ sprak hij moedeloos. ‘Ik ben het zat. Spuugzat. Allemaal kerels met schotwonden in hun borst. Eerst Peter Karstens, toen Matthijs van Slooten, daarna Alfred van der Broek en morgenmiddag buigen dokter Rusteloos en ik ons over het lijk van Justus van Rijsbergen. Weet je, daar zakt mijn broek van af.’

‘Daar kan ik mij iets bij voorstellen,’ sprak De Cock bedaard. Hij glimlachte.

‘Ik beloof je, als in deze zaak nog een dode valt, ga ik voor jou de sectie bijwonen.’

Vledder lachte.

‘Ik zou bijna hopen,’ sprak hij gnuivend, ‘dat er nog een slachtoffer kwam.’

De Cock reageerde niet.

‘Is Adelheid [8] Adelheid van Buuren, ook in dienst bij de Amsterdamse recherche, vriendin van Vledder. vandaag vrij?’

‘De hele dag,’ zei Vledder en zijn gezicht lichtte op.

‘Ga straks op tijd naar huis, drink gezellig samen met haar een wijntje en ga vroeg naar bed.’

Vledder keek naar de oude speurder op.

‘Wat doe jij?’

‘Nadenken.’

‘Waarover?

‘Wat Gerard Verbruggen mij heeft gezegd.’

Vledder trok zijn wenkbrauwen samen.

‘Die lijstenmaker?’

De Cock knikte.

‘Maria van Overloon bracht met een volgauto Hannes van der Laar naar huis en ik…’

Vledder onderbrak hem.

‘Was Hannes van der Laar ook bij de begrafenis?’ vroeg hij gespannen.

De Cock knikte opnieuw.

‘Op uitnodiging van Maria van Overloon. Ze stelde prijs op zijn aanwezigheid.’

Vledder keek hooglijk verbaasd.

‘Kent ze Hannes van der Laar?’

‘Ja.’

‘Hoe?’

‘Hannes van der Laar,’ legde De Cock geduldig uit, ‘kende Maria als het vriendinnetje van Peter Karstens. Hij heeft haar na de moord op de Noordermarkt ontmoet. Van der Laar is toen op haar toe gestapt en heeft haar gecondoleerd met het verlies van haar man. En om je volledig in te lichten… dat was kort na zijn bezoek aan Hans Rijpkema bij de Herkenningsdienst.’

Vledder keek de oude rechercheur met grote ogen aan.

‘En Hannes van der Laar heeft Maria van Overloon na dat condoleren alles verteld… over zijn waarnemingen, en de man die hij van de foto’s heeft herkend?’

‘Ja.’

Vledder greep met zijn handen naar zijn hoofd.

‘Allemachtig. Ze wist dus op dat moment al wie haar Peter had vermoord?’

‘Maar of ze ook zijn adres kende,’ antwoordde De Cock, ‘daar ben ik nog niet achter. Een blik in het telefoonboek zou haar niets hebben opgeleverd. Matthijs van Slooten had geen telefoonaansluiting.’

Vledder maakte aanstalten om uit zijn stoel op te staan.

‘Zullen we haar toch maar ophalen?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Als Maria van Overloon geen andere informatie had dan wat Hannes van der Laar haar vertelde, dan kan zij Matthijs van Slooten onmogelijk hebben vermoord.’

Vledder keek hem geschrokken aan.

‘Waarom niet?’

De Cock zuchtte diep.

‘Je vergeet één ding: Matthijs van Slooten was om halfzes al dood. Toen vond zijn vriendin, Barbara van Tollebeek, hem met kogelgaten in zijn borst. En dat was enige uren voordat wij met Hannes van der Laar naar de Herkenningsdienst reden, dus ook enige uren voordat Maria van Overloon haar informatie kreeg.’

Vledder ging weer zitten. Zijn gezicht zag grauw.

‘Jammer. Ik had even een sprankje hoop.’

De Cock had moeie voeten.

Het was er ineens, onaangekondigd. Het was als een donderslag bij heldere hemel. Hij leunde achterover en legde zijn voeten op een hoek van zijn bureau. Met een van pijn vertrokken gezicht bevoelde hij zijn kuiten. Het was alsof geniepige kleine duiveltjes uit pure boosaardigheid met duizend spelden in zijn kuiten prikten. Hij kende de pijn, die uit de holte van zijn voeten kwam, langs zijn hielen omhoogtrok en zich vastzette in zijn kuiten. Hij wist ook wat die pijn betekende. Telkens als een zaak slecht verliep, als zijn onderzoek dreigde te verzanden en als hij het machteloze gevoel had volkomen in het duister te tasten, gaven die helse duiveltjes acte de présence. Vledder keek hem bezorgd aan.

‘Is het weer zover?’

De Cock knikte en sloot zijn ogen. Enkele minuten bleef hij zo zitten, bewegingloos en geconcentreerd. Zijn markante gezicht leek een stalen masker. Om de pijn te verdrijven zette hij zijn tanden in zijn onderlip.