Albert Baantjer - De Cock en de dood van een kunstenaar

Naast een van de fauteuils trof hij het lichaam van een man. Hij lag op zijn rug. Zijn voeten iets uit elkaar. Zijn armen vrijwel gestrekt langs het lichaam. De handen geklauwd omhoog. De Cock hield het gezicht van de man in het licht van zijn zaklantaarn gevangen. Vledder hijgde in zijn nek.

‘Justus van Rijsbergen.’

De Cock vulde aan:

‘Met revolverschoten afgemaakt.’

Ze stapten op de houten steiger achter het politiebureau in hun oude Golf. Vledder keek naar het in linnen gewikkelde pak dat De Cock onder zijn arm gekneld hield.

‘Wat heb je daar?’

‘Herken je het niet?’ vroeg De Cock verwonderd. ‘Je was er toch bij toen Maria van Overloon mij gisteren aanraadde om de Monet die ik van Peter Karstens had gekregen, te laten inlijsten door ene Gerard Verbruggen?’

Vledder maakte een nonchalant gebaar

‘Ik had niet gedacht,’ sprak hij loom, ‘dat jij op die invitatie zou ingaan.’

De Cock maakte een schouderbeweging.

‘Volgens Maria is die Gerard Verbruggen een voortreffelijke lijstenmaker en een vriend van Peter.’

Vledder glimlachte.

‘Neem hem straks even apart. Misschien kent hij als vriend wel achtergronden van de moord op Peter Karstens.’

‘Ik zal het proberen,’ reageerde De Cock gedwee. Ze reden zonder veel oponthoud via de Rozengracht, Nassaukade en Stadhouderskade naar de Amsteldijk. Rechtop gezeten genoot De Cock intens van het panorama dat het uitzicht over de Amstel bood.

Vledder parkeerde de oude Golf pal bij de ingang van de begraafplaats Zorgvlied. De jonge rechercheur keek op zijn polshorloge.

‘Dokter Rusteloos verwacht mij om halfdrie op Westgaarde. Zal ik je na het bijwonen van de sectie op het lijk van Alfred van der Broek hier ophalen?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Ik verwacht niet dat de begrafenis van Peter Karstens lang zal duren. Ik kom wel op eigen gelegenheid naar de Kit. Misschien is Maria van Overloon bereid om mij een lift te geven.’

‘Als ze een auto heeft…’

De Cock glimlachte.

‘Welke moderne vrouw heeft tegenwoordig geen auto?’

De oude rechercheur stapte uit de Golf en slenterde met het schilderij onder zijn arm de begraafplaats op. Het grove grind knerpte onder zijn voeten. Hij trok de kraag van zijn regenjas iets op. Het was koud voor de tijd van het jaar. Een snijdende wind kriebelde aan zijn oren.

Ineens herinnerde hij zich dat hij jaren geleden op diezelfde begraafplaats Zorgvlied, te midden van een kring belangstellenden rond het graf van ene Hendrik-Jan van Assumburg, een merkwaardige ontdekking deed. Daar stond Ronald Kruisberg, een man van wie hij wist dat hij twee jaar tevoren was gestorven. [7] Zie De Cock en de moord op de Bloedberg.

De Cock drukte de herinnering uit zijn gedachten. Hij keek naar een paar mannen en vrouwen die steunend tegen de muur van de aula enige beschutting zochten tegen de wind. Onder hen ontdekte de oude rechercheur Hannes van der Laar, de gepensioneerde man van de gemeentetram, die hem op het spoor van Matthijs van Slooten had gebracht. Hij liep blij lachend op de man toe.

‘Komt u de begrafenis van Peter Karstens bijwonen?’ vroeg hij vriendelijk.

Hannes van der Laar knikte.

‘Maria zei dat ze het op prijs zou stellen als ik ook zou komen.’

‘Kent u Maria?’ De Cock was verrast.

Hannes van der Laar knikte opnieuw.

‘Ik wist dat ze het vriendinnetje van die kunstschilder was. Toen ik haar de volgende dag op de Noordermarkt zag, heb ik haar aangesproken en haar gecondoleerd met het verlies van… eh, van haar man.’

‘Dat was vóór u naar ons, naar de recherche aan de Warmoesstraat kwam?’

Hannes van der Laar schudde zijn hoofd.

‘Kort daarna.’

‘En u hebt haar hetzelfde verteld als hetgeen u aan ons hebt verklaard?’

Hannes van der Laar keek De Cock enigszins geschrokken aan.

‘Was… eh, was dat niet goed?’

De Cock haastte zich om de man gerust te stellen. Voor hij verder kon vragen, tikte iemand hem op zijn schouder. De oude rechercheur draaide zich om. Voor hem stond een vriendelijk ogende man met grijs golvend haar.

‘U bent rechercheur De Cock?’ vroeg hij.

De grijze speurder knikte.

‘De Cock met…’

Hij slikte de rest in.

De man stak hem zijn hand toe.

‘Mag ik mij aan u voorstellen? Ik ben Verbruggen… Gerard Verbruggen.’ Hij wees naar het schilderij onder de arm van De Cock. ‘Ik zie dat u het doek hebt meegenomen.’

De rechercheur knikte.

‘Op verzoek van Maria van Overloon. Ze zei dat u een voortreffelijke lijstenmaker bent.’

Gerard Verbruggen glimlachte gevleid.

‘Zal ik het doek van u overnemen?’ vroeg hij bereidwillig. ‘Dan leg ik het alvast in mijn wagen, die staat iets verder bij de aula.’

De Cock reikte de man zijn Monet aan en Verbruggen liep naar zijn auto.

Vrijwel op hetzelfde moment kroop een glanzende lijkwagen over het grind van het toegangspad naderbij. Op enige afstand stopte één enkele volgwagen.

Maria van Overloon stapte uit. In haar zwarte mantelpakje en keurige hoedje over haar lange krullende haar was ze een opvallende verschijning. Met kleine pasjes liep ze op De Cock en Hannes van der Laar toe.

‘Is Gerard Verbruggen er nog niet?’

De Cock duimde over zijn schouder.

‘Die legt mijn schilderij vast in zijn auto. Dan hoef ik er niet mee te slepen.’

Maria knikte begrijpend.

‘Dan zal hij zo wel komen.’

De deuren van de aula gleden open en een met bloemen bedekte baar werd uit de lijkwagen getild. Stram in de houding, met ontbloot hoofd, zijn oud hoedje in zijn hand, keek De Cock toe hoe de baar langs hem werd gedragen. Toen de baar in de aula was gebracht, wendde hij zich tot Maria van Overloon.

‘Heb jij een uitvaartdienst georganiseerd?’

Maria trok haar gezicht strak.

‘Peter geloofde in God noch gebod. Hij noemde dat verlakkerij. Volgens Peter werden de mensen middels de religie bedrogen.’

De Cock knikte.

‘Peter was star in zijn opvattingen.’

Maria zuchtte.

‘Ik was het ook niet met hem eens. Wij hadden daar wel eens woorden over. Hoewel ik, nadat ik bij Peter ben ingetrokken, geen enkele kerkdienst meer heb bezocht, is toch iets van mijn christelijke opvoeding blijven hangen. De kern daarvan is nooit uit mijn ziel verdwenen. Ik vond dat een korte uitvaartdienst het laatste was wat ik voor Peter doen kon.’

De Cock wees naar de mensen die de aula binnengingen.

‘Heb jij die uitgenodigd?’

Maria schudde haar hoofd.

‘Ik heb mij door de begrafenisondernemer laten vertellen dat er altijd mensen zijn die elke auladienst bijwonen, ongeacht wie er wordt begraven.’

De Cock snoof.

‘Een vreemde hobby.’

Met Gerard Verbruggen in hun midden gingen ze de aula in en namen vooraan plaats.

Een keurig in zwart geklede heer ging achter een kathedertje staan. Hij rangschikte enige papieren voor zich, kuchte en bracht zijn beide armen in een theatraal gebaar schuin naar voren.

‘God,’ sprak hij met stemverheffing, ‘schenke u Zijn zegen en geve u vrede. Amen.’ Hij liet zijn armen zakken en ging rustiger verder. ‘Ziende op de Heer, die gesproken heeft: Ik ben de opstanding en het leven, die in Mij gelooft zal leven; ook al is hij gestorven, en eenieder die leeft…’

De Cock liet de zalvende woorden van de predikant over zich heen daveren. Hij vroeg zich af of dominees bij begrafenissen geen andere tekst gebruikten. Hij kende deze woorden al bijna uit zijn hoofd. Zo vaak had hij ze gehoord.

Na een vurig gebed daalden zware orgelklanken over de aanwezigen neer. De predikant verdween en het kathedertje werd weggehaald. De ‘kraaien’ schaarden zich aan beide zijden van de baar. De auladeuren gingen open en de dragers droegen de baar wiegend naar buiten.