Jan Kochanowski - O miłości

najoczywiściej – dziś: w sposób najbardziej oczywisty. [przypis edytorski]

druga krystalizacja (…) ile że towarzyszy jej obawa (…) o wiele silniejsza. – Tej drugiej krystalizacji brak jest u kobiet łatwych, obcych tym wszystkim romansowym pojęciom. [przypis autorski]

This was her favoured (…) aerial palaces – „To było jej ukochane królestwo czarów, tam budowała swoje powietrzne pałace”. Walter Scott, Narzeczona z Lammermooru . [przypis tłumacza]

Miłość będzie tedy mniej wesoła, a bardziej namiętna – Epikur powiadał, że rozeznanie konieczne jest dla pełni przyjemności. [przypis autorski]

bądź poważana, to konieczne – Przypominacie sobie zasadę Beaumarchais'go: „Natura mówi do kobiety: bądź piękna, jeśli możesz, cnotliwa, jeśli chcesz, ale bądź poważana, to konieczne”. Bez poważania we Francji nie ma podziwu, zatem nie ma miłości. [przypis autorski]

nieufniejszy – dziś: bardziej nieufny. [przypis edytorski]

jeden uśmiech może go przepełnić szczęściem, toteż bez przerwy stara się go uzyskać – Quando leggemmo il disiato riso/ Esser baciato da cotanto amante,/ Questi che mai da me non fia diviso,/ La bocca mi bacio tutto tremante . Francesca da Rimini; Dante [por. „Gdyśmy czytali, ile jest uroku, /Ile rozkoszy w pocałunku lubej —/ Oczy się nasze nawzajem spotkały./ Ten, co już odtąd wiecznie przy mym boku,/ Powstał niepomny na me cudze śluby/ I pocałował mnie w usta drżąc cały”. Dante Alighieri Boska Komedia , tłum. Julian Korsak; jest to wypowiedź Francesci da Rimini znajdująca się w dziele Dantego w V Pieśni części Piekło ; w oryginale mowa o pocałunku złożonym na uśmiechniętych ustach; Red. WL]. [przypis autorski]

Leonora – kryptonim Matyldy. [przypis redakcyjny]

zadowolę się przypomnieniem (…) anegdoty – Empoli, czerwiec 1819. [przypis redakcyjny]

Stąd powodzenie książąt krwi i oficerów – „Ci, którzy zauważyli w minie tego księcia junactwo połączone z niezmierną dumą i zupełną obojętnością na sąd innych, nie mogli mu wszakże odmówić owego swoistego wdzięku przyrodzonego szczerej fizjonomii, której rysy, ukształtowane przez naturę, ale urobione sztucznie wedle prawideł dworności, są tak rzetelne, tak uczciwe, że, zdawałoby się, niezdolne są ukrywać naturalnych wzruszeń duszy. Często bierze się taki wyraz za męską szczerość: jest ona wynikiem cynizmu hulaki, świadomego wyższości, jaką mu zapewnia urodzenie, majątek lub inne dary losu niemające nic wspólnego z wartością osobistą”; [Walter Scott] Ivanhoe , tom 1, s. 145. [przypis autorski]

nie mogą być w zgodzie co do słowa „piękno” – moje piękno, zwiastujące naturę odpowiadającą mojej duszy, jest powyżej pociągu zmysłów; pociąg ten to tylko szczegół (1815). [przypis autorski]

Emilia Corneille'a – bohaterka Cynny . [przypis redakcyjny]

rzecz wyrojona staje się rzeczą istniejącą dla jego szczęścia – jest tu przyczyna fizyczna, początek szaleństwa, napływ krwi do mózgu, zaburzenie w nerwach i ośrodkach mózgowych (np. przelotna odwaga u jeleni oraz zmiana charakteru u kastratów). W r. 1922 fizjologia da nam opis fizycznej strony tego zjawiska. Polecam je uwadze p. Edwardsa. [przypis redakcyjny]

w braku wzajemności – Stąd możliwość miłości o sztucznym początku, jak u Benedykta i Beatryczy (Szekspir [ Wiele hałasu o nic ]). [przypis autorski]

Komuż przyjdzie do głowy zakochać się w królowej, o ile go nie ośmieli? – Miłostki p. Struenzée w Dworach północnych Browna, 3 tomy, 1819. [przypis autorski]

wielki świat (…) jaki był na dworze francuskim – Czytaj Listy pani Du Deffand, panny de Lespinasse, Pamiętniki Bezenvala, Lauzuna, pani d'Épinay, Dictionnaire des étiquettes pani de Genlis, Pamiętniki Dangeau, Horacego Walpole. [przypis autorski]

wielki świat (…) nie istnieje już od r. 1780 – Chyba może jeszcze na dworze petersburskim. [przypis autorski]

najlżejszy zaś odcień może być początkiem zachwytu i miłości – obacz Saint-Simona i Wertera. Choćby samotnik najbardziej był czuły i wrażliwy, dusza jego jest rozproszona, część jego wyobraźni zajęta jest odgadywaniem społeczeństwa. Siła charakteru jest jednym z uroków najbardziej działających na serca prawdziwie kobiece. Stąd powodzenie oficerków młodych, a bardzo poważnych. Kobiety umieją wybornie odróżnić siłę namiętności, do której czują się tak zdolne, od siły charakteru: najrozumniejsze kobiety dają się nieraz omamić odrobinie komedianctwa w tym rodzaju. Można się nim posłużyć bez najmniejszej obawy, skoro tylko spostrzeżemy, że krystalizacja się rozpoczęła. [przypis autorski]

dzieje się to tym – dziś: dzieje się to dlatego. [przypis edytorski]

jakimś nowym szczegółem – perfumy. [przypis autorski]

nie bardzo wiedząc, co mówię, wychwalałem – ob. przypis [wcześniejszy: „Dla «krótkości» i dla lepszego odmalowania wnętrza dusz autor opisuje używając formuły «ja» rozmaite wrażenia, które mu są obce; nie posiadał nic osobistego, co by było godne cytowania”; Red. WL]. [przypis autorski]

Obraz dalekiego miasta, w którym się ją widziało przez chwilę – Nessun maggior dolore/ Che ricordarsi del tempo felice/ Nella miseria ; Dante, Francesca [„Ach, nic tak nie boli,/ Jak chwile szczęścia wspominać w niedoli”; Boska Komedia. Piekło , V; przekład Julian Korsak; są to słowa Francesci da Rimini; Red. WL]. [przypis autorski]

Old Mortality – Purytanie szkoccy , powieść Walter Scotta. [przypis redakcyjny]

krystalizacja – radzono mi usunąć zupełnie ten wyraz lub też, jeśli tego nie zdołam osiągnąć dla braku talentu literackiego, przypominać często, że pod krystalizacjąrozumiem pewną gorączkę wyobraźni, która zmienia do niepoznania przedmiot najczęściej dość pospolity i czyni zeń coś jedynego w świecie. Dla dusz, które nie znają innej drogi do szczęścia niż próżność, konieczne jest, aby człowiek, który stara się wzbudzić tę gorączkę, wiązał starannie krawat i baczył nieustannie na tysiąc szczegółów wykluczających wszelką swobodę. Kobiety światowe uznają skutek, przecząc równocześnie przyczynie lub nie widząc jej. [przypis autorski]

W małym porcie (…) 25 lutego 1822 – kopia dziennika Lisia. [przypis autorski]

balet – Otello i Westalka , balety Vigana, gdy je tańczą Pallerini i Molinari. [przypis autorski]