Maria Konopnicka - O krasnoludkach i sierotce Marysi

wieczorowy – dziś w tym znaczeniu: wieczorny. [przypis edytorski]

lira – strunowy instrument muzyczny. [przypis edytorski]

opończa – rodzaj płaszcza, z kapturem, bez rękawów, noszonego między XIV a XVII wiekiem. [przypis edytorski]

Ziemowit – popr. Siemowit; syn Piasta i Rzepichy, domniemany następca króla Popiela i pradziad Mieszka I. [przypis edytorski]

Mieszko – Mieszko I (ok. 935–992) z dynastii Piastów, książę polski, pierwszy historyczny władca Polski od ok. 960 r. W roku 966 przyjął chrzest i rozpoczął chrystianizację państwa. [przypis edytorski]

roznośny – słyszany daleko, głośny, potężny. [przypis edytorski]

obaczyć – zobaczyć, spostrzec, zauważyć. [przypis edytorski]

w boru – dziś popr. forma: Mc., lp.: w borze. [przypis edytorski]

krasnoludki – krasny ludek, krasny (daw.): jaskrawoczerwony. [przypis edytorski]

rade – z ochotą, chętnie. [przypis edytorski]

w boru – dziś popr. forma: Mc., lp.: w borze. [przypis edytorski]

tarnina – krzew ciernisty, rodzaj dzikiej śliwy. [przypis edytorski]

przytaić się (daw.) – ukryć się. [przypis edytorski]

zmitrężyć – zmarnować. [przypis edytorski]

zgoła – zupełnie, całkiem, wcale. [przypis edytorski]

na pewne – dziś: na pewno. [przypis edytorski]

przebrać się (daw.) – przejść, dostać się. [przypis edytorski]

kapłon – wykastrowany, młody kogut. [przypis edytorski]

rumieńszy – dziś: bardziej rumiany. [przypis edytorski]

łapeć (daw.) – but zrobiony (wyplatany) z łyka (tj. znajdującej się pod korą tkanki drzew i krzewów), słomy, itp. [przypis edytorski]

czapka magierka – czapka węgierska, zwana później „batorówką” (ponieważ największą popularnością cieszyła się za czasów panowania Stefana Batorego); okrągła lub kwadratowa czapka bez daszka, obszyta często dookoła pasem futra, czyli tzw. barankiem. [przypis edytorski]

mimo – tu: obok. [przypis edytorski]

purchawka – rodzaj grzyba. [przypis edytorski]

kałamarz – naczynie do przechowywania atramentu. [przypis edytorski]

tęgo – tu: mocno. [przypis edytorski]

modry – ciemnoniebieski. [przypis edytorski]

jar – dolina erozyjna, wąwóz. [przypis edytorski]

stokrocie – dziś: stokrotki. [przypis edytorski]

rzęsów – dziś popr. forma: D. lm.: rzęs. [przypis edytorski]

równianka (daw.) – wianek; wiązanka, bukiet. [przypis edytorski]

obalać – przewracać kogoś lub coś. [przypis edytorski]

kałamarz – naczynie do przechowywania atramentu. [przypis edytorski]

koza (pot.) – kara aresztu, wiezienia. [przypis edytorski]

zapiecek – w dawnych wiejskich domach miejsce za piecem lub na piecu. Były to przeważnie duże piece kaflowe, czasami budowane z cegły, na których również gotowano posiłki. [przypis edytorski]

przędza – nitka służąca do wyrobu m.in. tkanin. [przypis edytorski]

motowidło – urządzenie służące do zwijania nici w motki. [przypis edytorski]

cebrzyk – zdr. od: ceber ; duże, drewniane naczynie z klepek, podobne do wiadra, najczęściej o dwóch uchach. [przypis edytorski]

bieżyć (daw.) – zmierzać, iść. [przypis edytorski]

nienajadek – niemogący się najeść do syta; przeciwieństwo: niejadek . [przypis edytorski]

gąbka – zdr. od: gęba ; buzia. [przypis edytorski]

inszy – inny. [przypis edytorski]

rynka (reg.) – mały rondelek. [przypis edytorski]

okrasa – tłuszcz dodawany do potrawy. [przypis edytorski]

kędy (daw.) – którędy, gdzie. [przypis edytorski]

próżny (daw.) – pusty. [przypis edytorski]

frasunek (daw.) – zmartwienie. [przypis edytorski]

urok odczyniać – próbować zdjąć z kogoś lub czegoś urok, złe czary. [przypis edytorski]

hebd – dziki bez, wykorzystywany w lecznictwie, zastosowanie zewnętrzne; u ludzi jego spożycie grozi zatruciem. [przypis edytorski]

utrata (starop.) – koszt, rozrzutność. [przypis edytorski]

węgieł – róg, narożnik. [przypis edytorski]

pościółka – pościel. [przypis edytorski]

rynka (reg.) – mały rondelek. [przypis edytorski]

łyżnik – drewniana półka na łyżki. [przypis edytorski]

przybieżeć (daw.) – przyjść, przybiec. [przypis edytorski]

zbywać (daw.) – tu: zostawać; por. o nadwyżce czegoś: zbytek luksusu, zbytek jedzenia. [przypis edytorski]

kokoszka – kura, kwoka. [przypis edytorski]

kobiałka – nieduży koszyk. [przypis edytorski]

prawy – prawowity, właściwy. [przypis edytorski]

brzezina (pot.) – brzoza. [przypis edytorski]

witka – cienka gałązka. [przypis edytorski]

ćwiczyć – tu: bić. [przypis edytorski]

pleć – usuwać chwasty rosnące pomiędzy uprawianymi roślinami. [przypis edytorski]

robotny (pot.) – pracowity. [przypis edytorski]

folgować (daw.) – złagodzić swoje zachowanie względem kogoś, czegoś. [przypis edytorski]