Władysław Łoziński - Oko proroka

– O Jezu, o Jezu! O Panno Święta! – zawoła nagle koło mnie Urbanek – a to pan Heliasz, pan Heliasz!

I pocznie ręce łamać i płakać żałośnie jak dziecko, a nie ustaje wołać:

– O Jezu słodki! Pan Heliasz! Ratujcie, ratujcie, o Panno Święta! Tatarzy gonią pana Heliasza!

Ja na to chwytam łuk mój z ramienia, porywam strzałę, a mierzę okiem, czy mi Tatary pod samo strzelanie się zbliżą, i mówię:

– Teraz cicho bądźcie i ani się rusz który! A jak ja zawołam, tedy i wy wołajcie z całej mocy, co gardła starczy: Hu! hu! Hurra! hu! A taki róbcie gwałt i hukanie, jakby nas tu siła razem było!

Mam już łuk napięty i patrzę. Ów pan Heliasz, jak go Urbanek nazwał, ledwie jeszcze kilkanaście kroków ubieżał, a Tatarowie już za nim. Widzę, jak jeden z nich łyka, to jest powrózki od kulbaki odtracza i już z konia ma zsiadać, pewno aby związać tego biedaczka. Wymierzę dobrze, z całej mocy łuk napnę, puszczę… Furknęła strzała, aż zaświstało powietrze, a ja krzyknę:

– Hajże, hu!

– Hajże, hu! Hu, hu! – krzyknęli teraz wszyscy, a takie straszliwe hukanie uczynili, że aż las zagrzmiał za nami, że ono dziw, jak im się gardła od takiego gwałtu nie pozdzierały.

Patrzę za moją strzałą i aż mi serce radośnie zabiło. Ugodziłem dobrze Tatara; jak mierzyłem w łeb, tak też nie chybiłem, tylko że strzała nie utkwiła w samej głowie, ale przeszyła mu twarz pod okiem. Chwycił się Tatarzyn za oczy oburącz, jakby ogłuszony, a towarzysz jego podniósł się na koniu i patrzy, skąd ten łuk i strzelanie. Nie dałem mu długo patrzeć, strzeliłem znowu, a strzała przeszyła mu snadź samą rękę, bo tylko strząsnął łapę i położył się na szyi konia, unikając nowej strzały. Ja teraz chwytam za trzecią, ale Tatarowie obaj już uskoczyli i uciekają w pole, że się jeno migają między zbożem, a żaden się nawet nie oglądnie poza siebie.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

do Turek (daw.) – do Turcji. [przypis edytorski]

kopieniak (daw., z węg. köpenyeg ) – peleryna, płaszcz bez rękawów. [przypis edytorski]

ocap – nadproże, belka nad drzwiami lub oknem. [przypis edytorski]

foremnymi litery – dziś popr. forma N. lm: foremnymi literami. [przypis edytorski]

po leciech – dziś popr. forma Msc. lm: po latach. [przypis edytorski]

odewrzeć (daw.) – otworzyć. [przypis edytorski]

królewszczyzna – własność ziemska należąca w średniowieczu do króla, a od XVI w. do skarbu państwowego. [przypis edytorski]

sołtystwo a. sołectwo (z niem. Schuldheiss : wiejski sędzia) – w daw. Polsce urząd sołtysa, zwierzchnika osadników nowo zakładanej wsi. Sołtys zarządzał pracą gromady, a w razie konfliktów przewodniczył sądom. Sołtystwo było dziedziczne. [przypis edytorski]

wolnictwo – nadanie ziemskie, wiążące się z wolnością od obowiązków poddaństwa. [przypis edytorski]

kwotnik – pisarz, prowadzący rejestry sprzedaży soli. [przypis edytorski]

Jerzy Mniszech (ok. 1548–1613) – wojewoda sandomierski. Wspierał zbrojnie i finansowo Dymitra Samozwańca w jego staraniach o tron moskiewski. [przypis edytorski]

rumacja (z łac.) – przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]

Zygmunt III Waza (1566–1632) – król Polski w latach 1587–1632. [przypis edytorski]

foryś (z niem. Vorreiter ) – pachołek jadący konno przed karetą albo na jednym z koni zaprzęgowych. [przypis edytorski]

powietrze – tu daw.: morowe powietrze, zaraza, epidemia. [przypis edytorski]

konfirmacja (z łac.) – zatwierdzenie. [przypis edytorski]

podpisek – sekretarz, niższy urzędnik kancelarii. [przypis edytorski]

drabant (z niem. trabant ) – żołnierz ze straży przybocznej wyższego oficera, gwardzista uzbrojony w halabardę. [przypis edytorski]

pajuk (daw.) – członek służby lub straży przybocznej; lokaj, często ubrany z turecka. [przypis edytorski]

Władysław IV (1595–1648) – najstarszy syn Zygmunta III, brał udział w wojnach moskiewskich i w wyprawie chocimskiej. [przypis edytorski]

z armaty – tu daw. forma N. lm, dziś popr.: z armatami. [przypis edytorski]

kantor (z łac.) – śpiewak kościelny. [przypis edytorski]

fracht (z niem.) – partia towaru, ładunek. [przypis edytorski]

otrok (daw.) – chłopiec, chłopak. [przypis edytorski]

koń brożkowy – koń zaprzęgowy. [przypis edytorski]

podżary – niejednolitej maści, podpalany. [przypis edytorski]

pałuba (daw.) – tu: kryty wóz towarowy. [przypis edytorski]

poklat – okrycie wozu rozpięte na wysokich pałąkach. [przypis edytorski]

cwelich (z niem. Zwilich ) – prosta, solidna, tania tkanina. [przypis edytorski]

ruski (tu daw.) – ukraiński. [przypis edytorski]

naczynie – tu daw.: narzędzia, zestaw naprawczy. [przypis edytorski]

ufnal a. hufnal – duży gwóźdź do przybijania podków. [przypis edytorski]

chocimska potrzeba – bitwa pod Chocimiem, rozegrana we wrześniu i październiku 1621 r. między wojskami sułtana tureckiego Osmana II a armią polsko-kozacką pod dowództwem J.K. Chodkiewicza. Wynikiem bitwy było taktyczne zwycięstwo strony polskiej. [przypis edytorski]

Wołosi – tą nazwą określano w przeszłości różne ludy z południowego wschodu Europy, z Półwyspu Bałkańskiego oraz z terenów dzisiejszej Rumunii i Mołdawii. [przypis edytorski]

kotiuha (ukr. dial.) – pies. [przypis edytorski]