Дубавец Сяргей - Практыкаванні

Я зайздрошчу латышам. Табе не трэба пярэчыць тваім бацькам з-за роднае мовы.

А можа, мы нейкія вырадкі?

Спачатку, калі я толькі знайшоў нашу мову ў кнігах i пачаў пільней слухаць, што кажа баба Адэля, мне здавалася, што я адкрыў цэлы свет, таямнічы i невядомы. Там была свая дзіўная гісторыя, свае імёны i нават манеры. А мы жылі, нічога гэтага не ведаючы. Асабліва захапілі мяне постаці Усяслава Чарадзея, Вялікага Вітаўта, Кастуся Каліноўскага i... Уладзіміра Караткевіча. Вось дзе жарт! Памятаеш, тады ў Рызе пра Караткевіча распавяла мне ты, а я толькі лыпаў вачыма. Гэты чалавек канчаткова рассляпіў мне вочы. I ўжо здавалася, што змяняецца ўвесь наш край, што ўсе думаюць толькі пра тое, пра што мы з сябрам, i што хутка ўсе спыняцца i скажуць: «Чакайце! Гэта ж мы забыліся, што мы беларусы!»

Але мінаў час. Я бачыў, што нічога не змяняецца, i не мог зразумець, чаму. Людзі толькі адмахваліся ад нас альбо паблажліва спачувалі нам. Маўляў, бедныя, прыдумалі сабе праблемку.

Я разумею, што трэба i ім дапамагчы ўбачыць наш таямнічы свет. Трэба ісці i распавядаць ім пра Усяслава i Вітаўта. Дзень пры дні, пакуль яны нарэшце не прачнуцца. Але для гэтага трэба вельмі моцна верыць у сябе, у свае сілы. А такой веры мне якраз i не стае. Можа, ты ведаеш, скуль бярэцца ўпэўненасць? Напішы мне.

Твой Антон

3.

Дарагая Вяргіня!

Не ведаю, які ўжо раз сядаю да стала, каб напісаць гэты ліст. А на дварэ восень. Я зноў вяртаюся да свае споведзі, калі адчуваю найбольшую самоту i зноў не магу заклеіць капэрту. Гэта ж незваротна.

Апошнім часам, калі я думаю пра нашыя адносіны, мне здаецца, што мы вельмі блізкія, нават родныя людзі. Можа, нам варта быць разам?..

Але я не ведаю, ці кахаю цябе i што такое каханне. Проста мне вельмі хочацца быць разам з табою. Ты скажаш, што гэта банальна? Няхай так.

Кожнага разу я думаю, што заутра напісаў бы табе лепш, больш упэўнена i рашуча. Але настае заўтра, i я зноў не магу. Хаджу па кватэры, нешта чытаю, гляджу тэлевізар i раптам згадваю сваю бабку Адэлю. Яна казала: калі моцна засумняваешся, падыдзі да вакна i ўважліва паглядзі ў яго. Я гляджу. Там дрэвы... I адпраўляю гэты ліст.

Твой Антон

4.

Дарагая Вяргіня!

Цяпер у нас мокрая зіма. Усё наўкола шэрае, снег ляжыць нейкі потны, i ў калюгах плешчацца дождж.

Калі пішу табе, кожны раз прыгадваю той дзень, калі мы сядзелі ў тваім пакоі, i думаю, ці было гэта шчасце? Мусіць, не. Мусіць, шчасця ў сапраўднасці наогул не бывае. Шчасцем было чаканне той сустрэчы (як доўга я шукаў твой дом!). Шчасце — чакаць i ўспамінаць, Што? Папросту нейкую прыемнасць, нейкае духовае ачышчэнне. Так і адзін наш настаўнік кажа, што толькі ідыёт можа быць шчаслівы. Нармальнаму чалавеку заўсёды нечага не хапае. Мне, напрыклад, не стае ўпэўненасці. Я апошнім часам раблюся нервовы i мала каму веру. Каб не гэтыя лісты... Твой Антон

5.

Добры дзень, Вяргіня!

Сення на вуліцы нейкія акселераты зноў за мову назвалі «крестом». Хоць бы самі па-руску гаварылі чыста... Дый адкуль ім ведаць, што я ў вёсцы ніколі не жыў, толькі так, бываў. Спрачацца кожны раз не будзеш, a змаўчыш — перастанеш паважаць сябе. Дык я змаўчаў.

Бачыш, сам падстаўляю галаву пад тваю непавагу. Вядома, есць за што. Давай, так i трэба!

Мусіць, так i трэба, каб беларусы пераходзілі на бок мацнейшага, да рускіх, а тых, хто не пераходзіць, усяляк бэсцілі ды зневажалі. Чым горш, тым лепш.

Мусіць, i добра, калі найлепшы сябра няспынна папікае цябе, што ты не так зірнуў, не тое сказаў, не тым тонам.

Мусіць, так i трэба, каб з усімі гуляць у нейкі дурацкі тэатр, быццам нічога не здарылася...

Адкажы мне, мусіць, так i трэба пісаць табе бясконцыя лісты, ведаючы, што ты ўсе адно не адкажаш, як не адказвала на ўсе папярэднія...

Прабач, я сарваўся. Нешта гэта часта са мной за апошні час.

Антон

6.

Добры дзень, Вяргіня.

Вось i яшчэ адзін дзень. Я закінуў школу. Будзе што будзе. Можна, напрыклад, пайсці працаваць. Раней было сорамна: такі боўдзіла вісіць на шыі ў бацькоў. А поым гэта зрабілася проста нецікава. Дый навошта выдумляць сабе лішнія клопаты? Я ледзь быў не засіліўся ад гэтых навыдумляных клопатаў. I вось усё скончылася сення.

Усю раніцу я сядзеў ля вакна i глядзеў, як з мокрага снегу тырчаць чорныя дрэвы. Іхнія ствалы на снезе здаюцца цеплымі, як целы. Кожнае дрэва стаіць там, дзе колісь упала зернетка, на сваім месцы, i працягвае свае нязграбныя крывыя рукі да іншых.

Я падумаў, кал i ў каго i ёсць поўная вера ў сябе, дык гэта ў дрэваў. Яны ж не кідаюцца ўвесь час сюды-туды, a ўпэўнена растуць угару, не зважаючы ні на што. Гэта так зайздрасна, i гэтага так не хапае людзям. Людзі шмат церпяць ад няверы ў сябе i адзін у аднаго, ад няўнэўненасці.