Аляксандр Капусцін - Крутыя павароты

П авел Рыгоравіч нервова схапіў ручку і пачаў пісаць. Але зазваніў тэлефон. Пракурор, нахіліўшы сівую галаву, падстрыжаную «пад вожык», і прыціскаючы ёю да пляча тэлефонную трубку, нейкі момант слухаў і ціха, быццам практыкуючыся, выводзіў на паперы вялікія літары. Потым адрывіста загадаў:

— Рабіце так, як я сказаў. — Трубка бразнула аб рычагі — Вось так трэба: атрымаў загад — выконвай i не размаўляй,— ужо задаволена прамармытаў Павел Рыгоравіч. Жылістая рука шпарчэй захадзіла па паперы. Пісаў ён хутка, распырскваючы чарніла, быццам спаганяючы тут на некім сваю злосць, часам мармычучы: «Але, такіх разумнікаў мы бачылі. Дарэмна ён петушыцца. Паглядзім яшчэ, што абласны суд скажа наконт гэтага даследавания».

У дзверы хтосьці пастукаў. Крыху счакаўшы, пастукаў яшчэ, больш настойліва. Павел Рыгоравіч не адказаў. Тады ў кабінет з прыёмнай прасунулася ўскалмачаная галава Мацвея Беляка. Пракурор акінуў яго сярдзітым позіркам.

— Пачакайце, — і зноў зарыпеў пяром. Пісаў доўга, штосьці перакрэсліваў, надпісваў, перачытваў і зноў пісаў. Калі Мацвей, страціўшы надзею дачакацца, ужо надзеў шапку і хацеў выходзіць, Павел Рыгоравіч з’явіўся ў приёмным пакоі.

— Аддрукуйце ў двух экземплярах, — загадаў ён сакратарцы, шпурнуўшы на стол спісаныя буйным размашыстым почыркам аркушы, і кінуў Мацвею:

— Заходзьце.

Мацвей скардзіўся на Андрэя Арэшку за тое, што той аблаяў яго ў краме ў прысутнасці многіх аднавяскоўцаў.

Слухаючы Беляка, Павел Рыгоравіч кідаў на таго нецярплівыя позіркі і нервова перабіраў на стале нейкія паперы. А калі той змоўк, запытаў:

— Усё?

— Ат, не хацеў гаварыць, але скажу,— рашыўшыся на нешта, прадаўжаў Мацвей. — Бачыў я аднойчы, як гэты самы Андрэй купляў у ашчаднай касе трохпрацэнтныя аблігацыі. Каб не збрахаць вам, тысяч на пяць купляў...

— Усё? — Павел Рыгоравіч спытаў так, нібы дубцом сцебануў Мацвея. Бяляк быў абражаны такім прыёмам і пакрыўджана змоўк. :

— А чаго вы былі ў ашчадкасе? — пракурор вылез з-за стала i падышоў да Мацвея.

— Грошы клаў на кніжку.

— Дзе вы іх узялі?

— Як дзе? Не ўкраў жа, вядома. Вось гэтымі рукамі зарабіў, — гаварыў Мацвей і, разгублена развёўшы свае вялікія з тоўстымі парэпанымі пальцамі рукі, паказаў іх пракурору.

-— Значыць, вы не ўкралі, а ён украў? — і Павел Рыгоравіч упіўся позіркам у пачырванелы Мацвееў твар.— Сорамна так рабіць, грамадзянін...

Калі Мацвей выйшаў, пракурор нейкі час стаяў сярод пакоя, у задуменні наморшчыўшы лоб. У душы засталіся нейкія сумненні. А што, калі ён няправільна зразумеў гэтага чалавека? Мо ўсё ж даследаваць справу, праверыць і довады суда і заадно Белякову заяву?

У кабінет увайшла сакратарка і паклала на стол аддрукаваныя аркушы. Павел Рыгоравіч паправіў рамень, абцягнуў гімнасцёрку, быццам рыхтуючыся да чагосьці ўрачыстага, і прайшоўся па кабінеце.

«Не, не з добрым намерам прыходзіў гэты чалавек. Прага помсты за знявагу прыгнала яго сюды». Гэтая думка нібы падштурхнула пракурора да стала, ён схапіў ручку і размашыста падпісаў пратэст. «А такіх тыпаў трэба выкрываць», — усё пераконваў ён сябе і зноу пачаў нешта пісаць.

Неўзабаве ён выводзіў надпіс на канверце: «Рэдакцыі раённай газеты».

8

Шумна, святочна на стадыёне. Усюды жарты, смех, радасць — бурлівая, светлая, як гэты сонечны дзень, радасць шчаслівай маладосці невялікага гарадка, што святкуе свой фестываль.

Сямён Пятровіч заўважыў сярод натоўпу Самуся і падышоў да яго.

— А чаму б, скажам, пракурору з суддзёй не сыграць што-небудзь, — адказаўшы на прывітанне, пажартаваў Павел Рыгоравіч. — Толькі што не сыграліся мы яшчэ.

Кузняцоў ведаў, што Самусь сапраўды любіць музыку. У яго ёсць скрыпка, яшчэ даваенная. Яе зберагла сястра. Павел Рыгоравіч, кранаючы смычком струны, заўсёды рабіўся суровым, задумлівым. Мо гэтая скрыпка была яму напамінкам пра сям’ю.

3 непрывычкі раз-по-раз папраўляючы свой новенькі светлы гальштук, Павел Рыгоравіч пачаў расказваць нейкую вясёлую гісторыю. Але раптам на ілбе ў яго з’явіліся ўпартыя маршчыны.

— Бач, як шнырыць позіркам, — кіўнуў ён галавою кудысьці ў натоўп. — Так і глядзі, зноў да каго-небудзь залезе...

Сямён Пятровіч азірнуўся і ўбачыў Куксу. Той стаяў, глыбока засунуўшы рукі ў кішэні, і з-пад насунутага на вочы казырка клятчатай кепкі назіраў за нейкім хлапцом, што шукаў чагосьці ў партфелі. Рукавы яго кашулі былі закасаны, і на руцэ Кузняцоў прачытаў вытатуіраваныя вялікімі літарамі словы: «Няма шчасця ў жыцці». I сапраўды, у гэтай крыху прыгорбленай з вузкімі плячыма постаці суддзя адчуў нешта насцярожанае, нядобрае. Кукса, злавіўшы на сабе пільны позірк суддзі, шпарка азірнуўся і, як зноў паказалася Сямёну Пятровічу, нахабна ўсміхнуўся і знік у натоўпе.