Кацярына Мядзведзева - Жыў-быў ты...

Уюнок рос, з худзенькага хлапчука ператвараючыся ў ладнага, хупавага падлетка з кацінымі звычкамі і няўлоўнай, вабнай усмешкай. На яго заглядаліся дзяўчынкі, а жанчыны ўздыхалі і, хаваючы нешта іншае за матчыным клопатам, наравілі прылашчыць, пагладзіць. Ты асцерагаўся з'яўлення асобы, якая звядзе ў цябе сябра.

І аднойчы яна з'явілася.

Сонца садзілася, ліловае неба адцяняла чорны яловы лес, дарога станавілася больш шырокай і дагледжанай. Прысадзістымі хаткамі і брукаванай вуліцай, пахам сачавічнай поліўкі і запаленымі ліхтарамі на веснічках, ціхім сонным парыпваннем флюгераў пачынаўся чарговы маленькі горад. Вы не ведалі назвы, але бачылі — тут файна. На пытанне пра гасцініцу сустрэты стары-ліхтаршчык агледзеў вас, заўважыўшы і брудную патрапаную адзежу, і пустыя кашалькі, і дарослую віверу, якая карычнева-залацістай аблачынкай круцілася каля ног. Пакруціў галавой:

— У гасцініцу не пусцяць. Ідзіце лепш да Альбіны-вышывальшчыцы.

Усмешка Уюнка, безабаронная і прывабная, падзейнічала і на яго. Прыхапіўшы палатняны мяшок з прыладамі, стары прапанаваў паказаць дарогу. Разглядаючы акуратна падстрыжаныя жывыя загарадзі і прадчуваючы гарачую вячэру, ты краем вуха слухаў нетаропкую гаворку ліхтаршчыка.

— Не крыўдзіце нашу Альбіну, — папрасіў ён на развітанне. — Яна добрая, хоць і з дзівацтвамі.

Кульгаючы, ён падаўся ўгару па вуліцы, запальваць ліхтары на веснічках. Уюнок усміхнуўся:

— Альбіна спадабаецца нам, праўда? Бо мы таксама з дзівацтвамі.

Ты паціснуў плячамі. Якая розніца. Абы ў хаце адшукалася спальнае месца і трохі ежы.

Парослая гваздзікамі-травянкамі і дзікім аўсом дарожка вільнула і шмыгнула ў гарод, пакінуўшы вас на парозе. Малаточак далікатна стукнуў тры разы. Праз імгненне Альбіна адчыніла дзверы. Абхоплены цьмяным святлом лямпы, высвеціўся твар — і напалову схаваўся за распушчанымі валасамі. Бліснуў і знік у цені вузкі футаральчык, які вісеў у дзяўчыны на шыі, рысавальным швом прабеглі па гарсажы іскрыстыя змейкі, калыхнуўся падол доўгай сукенкі.

— Пусціце пераначаваць, гаспадынька, — ветліва папрасіў Уюнок. Яна збочыла, упускаючы вас. Моўчкі паказала, дзе ўзяць ежу, куды класціся спаць, — і знікла ў мяккім змярканні.

Вівера хлябтала малако з міскі, на вусах віселі белыя пацеркі, доўгі хвост нерухома ляжаў на падлозе. Ты ленавата глядзеў на агонь у камінку і думаў, што зусім не дрэнна — мець дах над галавой. Цёпла, утульна, мірна... У цішыні спявалі цвыркуны, цені ад агню хваляваліся на сце­нах, ад сухіх паленаў пахла мёдам і смалой. Уюнок блукаў з лямпай па пакоі, разглядаў вязаныя дарожкі на падлозе і посуд у арэхавай горцы. Потым не вытрымаў і прыадчыніў разьбяны куфэрак, які стаяў каля акна. У няроўным святле бліснула золата.

— І праўда, дзіўная. Звычайна людзі хаваюць каштоўнасці, а яна выстаўляе напаказ...

— Можа, золата — не галоўнае ў яе жыцці? — задуменна адказаў Уюнок, перасыпаючы манеты з далоні ў далонь. — Халодныя, — ён зачыніў куфэрак, падсеў да агню сагрэць рукі і хутка задрамаў. Усё радзей узляталі і апускаліся вейкі, сонная ўсмешка паступова сыходзіла з твару, і толькі куткі вуснаў заставаліся прыўзнятымі. Нават у сне хлопчык чамусьці цешыўся. Ты дагэтуль не прызвычаіўся да яго сонечнай ціхамірнасці, бо сам ніколі не ўсміхаўся: гэта адкрывае чалавека і робіць безабаронным. Давяраць без аглядкі — недазвольная раскоша. А Уюнок, здаецца, думаў інакш, ператварыўшы ўсмешку ў чароўную зброю, далёка да якой твайму нажу...

Вы не дачакаліся вяртання гаспадыні і пад ціхі шолах дажджу за акном прыняліся рыхтавацца да сну.

— Яна прамокне, — прагаварыў Уюнок у забыцці.

Ты прыкрыў хлопчыка коўдрай, пагладзіў па мяккіх валасах і вярнуўся да агню. А можа, закінуць заплечнік у пыльны кут і не ўспамінаць пра дарогі, аддаўшыся няхітраму хараству мернай аселасці? Нібы падтрымліваючы твае думкі, вівера забралася да цябе на рукі і згарнулася клубком, сыта заваркатала. Пухнатая тушка ледзь змяшчалася на каленах, цёплая, паслабленая — як умеюць паслабляцца коткі. Нечаканы акт даверу. Што за змены ён абяцае? Але думаць і аналізаваць не хацелася, вочы зліпаліся, цела патрабавала адпачынку. Вівера дазволіла перанесці сябе на пасцель, і хутка хата пагрузілася ў бязмесячную шэрую дрымоту.

Раніца падкралася на мяккіх лапках і асцярожна кранула за нос водарам свежага хлеба. Прачнуўшыся, ты доўга не мог зразумець, дзе знаходзішся. Глядзеў на беленую столь, сцены з бярвення, знаёмы разьбяны куфэрак і прыпёртую да стала альховую мяцёлку. На куфэрку сядзела вівера і аблізвалася, потым пацягнулася і выскачыла ў адкрытае акно. А дзе Уюнок? Так, трэба ўстаць, пацягнуцца, прыслухацца. У суседнім пакоі гутарылі і смяяліся. Тужлівая рэўнасць уторкнула ў сэрца першую калючку. Раней Уюнок не шукаў жаночай кампаніі. Што змянілася за ноч?