Ганна Навасельцава: Легенда пра шыпшыну

— Не бойся мяне, харошая, светлая, — шэпча мне цёмная ночка. — Чакала цябе, смяротную, чыёй воляй зможа расці ды мацнець цудадзейнае зернейка. Для цябе гэты дарунак Сварогаў. Толькі дарунак той закляты.

— Як можна закляцце тое зняць, цёмная ночка?

— Заўладае гэтым скарбам свет праз сэрца чыстае ды спагадлівае, і не будзе ў свеце чараў мацнешных. Толькі той, хто ўчыніць такое, страціць свой лёс. Назаўсёды страціць.

— Дзе ж схавана цудадзейнае зернейка, цёмная ночка?

— Схавана яно ні блізка ні далёка. Той, каго прызнала я сваім, шлях адшукаў. І цябе тым шляхам павяду.

— Што ж, мне ісці тым шляхам, цёмная ночка. Адзавіся мне, сонейка яснае. Памажы ў цёмнай ночы. Вятры імклівыя, хмаркі тужлівыя, пачуйце слова маё.

Я не веру ў цёмную ночку, не веру ў самотны ветах. Я не веру беламу драпежнаму ваўку. Яны знікаюць, нібы туман на золку, уцякаюць ад яснага сонейка. Знікае вялікі чароўны свет, і застаецца толькі ява. Самотная, як зманлівыя шэрыя хмары. Скрушная. Куды ж плывяце вы, тужлівыя хмаркі? Куды ідзеш ты, вялікі свет...

Снуюць праз свет людскія думкі, снуюць, бясконцыя, бы тыя хмаркі ў небе. Толькі не знікаюць думкі, а застаюцца, гатовыя запісаццарадочкаміў вялікі Сусвет жыцця, дзе кожнае слова, кожная справа застанецца. Добрая, харошая. Такі ён, Сусвет, што ўсё найлепшае памятае. Памятае і памятаць будзе справы асілка Гарыні, праякога ходзяць показкі іў свеце людскім, іў свеце чарадзейным. Гавораць, гаворацьрознае... Што вандруе ён па свеце, ходзіць таемна, з’яўляеццаўсюды, дзе яго чакаюць. Не надзелены чарамі асілак Гарыня. Чужы ён чарадзейнаму свету. Толькі ўсюды, дзе б той не з ’явіўся, абуджаецца ў людскіх сэрцах, бы насланая наймагутнейшымі чарамі, чуласць і спагада. Дзівяцца з гэтага самыя дасведчаныя чарадзеі, не могуць спасцігнуць такога закляцця...

І я не магу. Не магу стварыць сваімі чарамі вечнай дабрыні і міласэрнасці. Толькі прасіла я цёмную ночку, каб была яна літасцівай, толькі прасіла белы дзень, каб не злаваў ён на змрочную сваю сястрыцу. «Чаму ніколі не замірыцеся вы?» — спытала ў іх. «Не замірымся, — адказалі яны, — бо ніводны з чарадзеяў яшчэ не стварыў такіх чараў». «Я ствараю. Я пасылаю ўсю сваю магію ў свет. Прашу, каб стаў вялікі свет спакойнай калыскай, лёгкай ды шчаслівай». Усміхнуўся мне белы дзень, змрочна прамаўчала цёмная ноч, толькі паляцеліў свет мае чары ... Светлыя чары ў цёмнай ночы...

Я не веру ў цёмную ночку, у самотны ветах. Я веру светламу сонцу, што беражэ гэты свет сваім добрым цяплом. Я веру імклівым вятрам, што разганяюць тужлівыя хмаркі-насланні, якія засцілі свет. Я веру мудрым дрэвам, высокім і моцным, на якія трэба глядзець, ловячы ясны сонечны позірк, патанаючы думкай у сіняй нябеснай кроне, вялікай, як свет. Адвечныя вятры жывуць у іхніх галінах, спяваюць песні, у якіх славяць жыццё. Мудрыя дрэвы памятаюць людзей, што дакраналіся іхніх магутных ствалоў. Пайшла ў іх высокія галіны тая радасць і той боль, якія былі з чалавекам. Ія веру ў добрага асілка Гарыню, які ходзіць па свеце дзеля людзей. Умоцныя галіны пойдзе тая дабрыня...

І я не веру, што спраўджанае можа стацца няспраўджаным. Я не веру...

— Чаму ты не верыш у магутнасць чараў, светлая чараўніца? — шэпчуць муд­рыя дрэвы.

Я веру ў свет. Я веру свету. Заплакалі нада мной тужлівыя хмаркі, прасілі, каб адмяніла я свае чары.

— Чаму ж не паслухала ты іх? — шэпчуць мудрыя дрэвы.

Не адкрылася цудадзейнае зернейка таму, хто прыходзіць з цемры. Хоць і шля­хам пакручасным ён ішоў, хоць і веў яго белы воўк, і плыў над ім самотны ветах. Толькі мне яно адкрылася. Створаны мною светлыя чары ў цёмнай ночы.

Засмяялася русальчаным смехам цёмная ночка ды незразумела сказала, што ратуе мяне, калі прыйдзе час. Адно спытаўся яе цёмны абраннік, навошта я так учыніла.

Не цёмная самая страшная ноч, пакуль ён ідзе праз змрок ды цемру. Не баюся ані самотнага ветаха, ані драпежнага ваўка, бо слухаюцца яны слова яго. І мы абодва валадарым над сонцам, над ноччу, старымі, як гэты свет.

— Старэйшымі за гэты свет. Толькі ты, чараўніца, хочаш уладарыць над сонцам, а я іду поруч з ноччу і ведаю гэта. Навошта сваімі светлымі чарамі ў цёмнай ночы лад вялікі, адвечны парушыла?

Каб жа ён разумеў мяне. Не хацела я ладу парушаць, дрэвы мудрыя, высокія расчароўваць. Не мне, смяротнай, з імі раўняцца. Толькі страшна мне пазбавіць свет дарунка добрага, дарунка чарадзейнага. За светлыя чары ў змроку прабачыць сонейка, прабачыць і ночка. А ты, чарадзей, ці прабачыш?