Александр Осипенко - Святыя грэшнікі

Лазар Богша раптам з болем у сэрцы падумаў пра вязняў свету ўсіх часоў і народаў, якіх змяшчалі ў непрыступныя муры, у глухія камеры-адзіночкі, куды не пранікаў ніводны гук, апрача гуку крокаў турэмшчыка, на ўсё іхняе жыццё. Якая гэта жахлівая кара быць адлучаным ад сябе падобных.

I ўсё ж вязень меў хоць нейкае спадзяванне. У Бог­шы ніякіх надзей не было. Колькі будзе круціцца "чорная дзірка", столькі і ён будзе тырчаць у ёй. А калі яна і разваліцца. Што чакае яго?

"Гэта хана", — уголас падумаў Богша, успомніўшы тое, яшчэ даваеннае слоўца, якое азначала бясслаўны канец. Яно дужа дакладна вызначала ягонае становішча.

— Слухаю і вушам не веру: няўжо разумная істота? — раптам пачуўся чыйсьці басавіты голас, які, здалося, ішоў адразу з усіх бакоў, нібы гаварыў не адзін чалавек, а вялізны хор.

Богша, які так хацеў пачуць чалавечы голас, нечага спалохаўся. Яму стала страшна, як бывае страшна ча­лавеку, які паклікаў чорта, цвёрда верачы, што яго ня­ма, а чорт тут як тут са сваім агідным абліччам. Але разам са страхам ажыла і кволая жаданая ра­дасць. Выходзіць, ён, Богша, не адзін, хто трапіў у гэтую "чорную дзірку". Хай гэта будзе хоць чорт, хоць яшчэ якая поскудзь. Удвух яны нешта прыдумаюць, каб на злосць астраномам, астрафізікам, стваральнікам вар’яцкіх гіпотэз, якія нельга ні даказаць, ні абвергнуць, выбавіцца з гэтага небяспечнага цела, якое назвалі "чорнай дзіркай". Няўжо не маглі прыдумаць нейкую іншую назву? Фантазіі на розныя гіпотэзы хапіла, а на назву не засталося.

Злосць на вучоных вярнула Богшу развагу: а што, калі пачуты голас усяго толькі галюцынацыя?

— Хто ты? — спытаўся Богша, спадзеючыся, што ніхто яму не адкажа.

Аж не...

— Бог, — пачуўся ў адказ басавіты голас.

— Бог? — не паверыў Богша. — Не дуры галавы. Ты — міф, выдумка цёмных людзей...

— Табе не паложана сумнявацца, — пачулася ў ад­каз. — Ты абавязаны верыць... Усяму... Зразумеў?.. I наогул, хто ты такі, разумнік, і як са мной размаўляеш?..

Богша азірнуўся. На валуне сядзеў дзядок у белых портках і такой жа белай кашулі, з ядлоўцавым кійквм у руках, на які ён абапіраўся сівым клінам-бародкай. Гэта вельмі здзівіла Богшу.

— А як мне не засумнявацца, — адчуў упэўненасць і смеласць Богша. — Казалі, што ты волат, аж страш­на на цябе глянуць. А ты як ліліпут ва ўзросце аднаго года.

— Усё адносна, — па-філасофску зазначыў бог. — Калі б ты мог глянуць на сябе, дык убачыў бы, што ты ростам такі ж малы, як электрон. Але якраз з гэтай са­май прычыны ты не можаш сябе ўбачыць без электроннага мікраскопа. А глядзець на сябе праз мікраскоп, пагадзіся, яшчэ нікому не ўдавалася.

— Сапраўды, я не бачу сябе, — пагадзіўся Богша. — Тады адкажы мне на адно пытанне: хіба можна, каб чалавек не бачыў сябе?

— Усё на свеце падуладна богу, значыць, мне, — пахваліўся бог.

— Калі так, — узрадаваўся Богша, — дык вызвалі мяне з гэтай "чорнай дзіркі". У мяне фільм не здадзены, а на студыі план трашчыць... Людзі без прагрэсіўкі застануцца.

Бог няўцямна пазіраў на Богшу, нібы той гаварыў чорт ведае пра якія складаныя філасофскія праблемы.

Бог паклаў кіёк, правёў па твары рукамі, нібы мусульманін, які чыніць намаз.

— А ты, уласна кажучы, з якой галактыкі? — спытаўся ён з асцярогай. — Ці, можа, прыляцеў з антысусвету, які пачынаецца на адлегласці дзесяці ў саракавой ступені, узведзенай у куб, светавых год.

Цяпер ужо Богша заміргаў вачамі ад здзіўлення. Хто сядзіць перад ім? Калі бог, дык павінен жа ён ве­даць, дзе жывуць людзі? А можа, гэта і не бог, а нейкі звар’яцелы тэарэтык. Дык жа і чокнутаму тэарэтыку павінна быць вядома, што такіх неўявіма вялікіх лічбаў у прыродзе не існуе.

"Ва ўсякім разе, — падумаў Богша, — трэба трымацца з насцярогай. Ляпнеш што-небудзь не так, і гэты "бог" сыграе з табой такое сола, што да канца свету не апамятаешся. Самае лепшае ў такіх выпадках гаварыць праўду. Калі і загінеш, дык за яе. А гэта і ганарова, і абнадзейвае".

— Я з Зямлі — планеты сонечнай сістэмы, — адказаў ён.

Бог са жвавасцю хлапчука ўскочыў з валуна, абабег вакол Богшы па вельмі выцягнутай эліпсавай арбіце.

— Няўжо з Зямлі? — спытаўся ён, пазіраючы на Богшу з цікавасцю і недаверам. — 3 той самай плане­ты, што круціцца вакол сонца па трэцяй ад яго арбіце? У яе яшчэ ёсць спадарожнік. Месяц, здаецца...

— Абсалютна дакладна, — пацвердзіў Богша.

— I што там у вас на Зямлі дзеецца? — ад нецярплівасці бог аж не мог устаяць на адным месцы.

Ягонае гэтае пытанне, такое натуральнае ва ўмовах зямнога быція, тут прагучала дурнавата. Усемагутны бог, які ўсё ведае, усё бачыць, сочыць за кожным чалавекам, недасведчаны, што робіцца на створанай ім Зямлі. Ну і кіраўнік! Забраўся ў "чорную дзірку" і не шманае...