Аркуш Алесь - Прывід вясны

Чакае залатая рунь.

І нават кволай насьцярогі

Няма у зьмены маладой.

Яна за новае гарой,

Яна шукае іншае дарогі.

Рунь не баіцца гострага кап’я,

Моц Перуна яе містычна экзальтуе.

Няхай даглядчык лямантуе,

Што небясьпечная з вагнём гульня.

Рунь падсьвядома адчувае, —

Патрэбны, як паветра, рызыкоўны чын,

Інакш ня будзе ўраджаю,

Інакш навошта далячынь.

НАПЯРЭДАДНІ САМАСТОЙНАЙ ВАНДРОЎКІ

Навошта срэбрам спакушаеш,

Падманным месячным сяйвом?

Пагрызена мараль мышамі,

Закон адолены рабом.

Рабом, які супроць культуры,

Які адмовіў кампраміс.

Дзе каліва знайсьці мікстуры

Ад немачы тваёй, Уліс?

А імітатараў хапае,

Што генэралаў, што салдат,

Вакол віна і караваю,

Вакол улады і пасад.

ТАБЕ

Я - ахвяра твайго гіпнатычнага сну,

Твае жахі цікуюць за мной.

Дыягенам пабачыў прыблуду-вайну,

Крылы мёртва вісяць за сьпіной.

Я раблю толькі тое, што мушу рабіць,

Раўнавага — як прывід вясны.

Гіпнатычна казаць, гіпнатычна любіць,

Адчуваць чарназём баразны.

Два жаданьні — адно мне прымусам дано,

Не пазбыцца яго аніяк.

У кілішках статычна чакае віно —

Ці адбудзецца змоўніцкі знак.

Я ахвяра — і споведзь мая, як пчала,

Абавязак і праца — штодзень.

Гіпнатычная хваля мяне ўзьняла,

Як бярно, як мэталь, як камень.

* * *

Твой сум, як чайка на Дзьвіне,

Гайдаецца між пляшак ад “чарніла”.

Прыгрэе сонца, дождж затым ліне,

Праявіцца колазвароту сіла.

Нічога не залежыць ад цябе,

Адно – твае уласныя памкненьні.

Ты – прысак у чужынскай варажбе,

Ты – на нішчымным ворыве каменьні.

Адмовіцца ад крылаў, скласьці ў стос,

Тлумачыць слабасьць словам красамоўным,

Згадаўшы пра нязьменны кропляў лёс,

Якім вяртацца на зямлю ўсё роўна.

РАЗЬВІТАНЬНЕ З ТАНТАЛАМ

Дзе вуліцы, дзе сьнег даюць па картках,

Ніводнай страказы, ні мятліка, ні пчолкі,

Адзіны слуп, зь яго

у бездань скокне месяц, —

Ўладаньне змрочнага Аіду.

Прыступак не відно — ідзеш

гарызантальна,

Ў паветры жахі сноў дзіцячых

Лятуць усьлед —

паветраныя шарыкі на нітцы.

Хачу сказаць: — Бывай, Тантал!

Аід не гаспадар — ён Пан і Бог,

Ён сустракае кожнага абдымкам,

Ягоная гасьціннасьць — хітрыкі пракуды,

Дзіця — якому безьліч год.

І ты, ахвяра ўласнага нахабства,

Вар’ятам аглядаеш сьвет фантомаў,

Зьняверлівы ва ўсім, ва ўсіх, —

Бывай, Тантал!

Зярнятка кволае — адзіны апанэнт Аіда,

Для навуковых спрэчак вільгаці хапае.

Дарэмна шкадаваць цябе, Тантал,

Ты сам сабе – узнагарода і вырок,

Твой лёс, як лябірынты Мінатаўра,

Ты заблукаў, ты схлусіў сам сабе.

Вада зьнікае — рэха вадаспадаў цьвеліць:

Бывай, Тантал!

Бывай, ні шкадаваньня, ні трымценьня,

Учынкі засталіся за плячыма,

Цяпер маё жыцьцё крынічкаю струменіць,

Кудысь бяжыць, сьпяшаецца ўпарта,

Ніхто ня ведае куды.

Ты назіраеш з хіжасьцю вар’ята,

Ня верыш іншаму зыходу

(Падман Аіда?), бо вакол фантомы,

І толькі голас мой сапраўдны:

Бывай, Тантал!

ПАТРЭБА ВЯРТАНЬНЯ

чарада слоў

драбніцы стракатых падзей

мэтамарфозы быцьця

навонкі

і толькі ў сярэдзіне

разважлівасьць валуна

і акамянелыя адбіткі

хваляў

таму ў сярэдзіне

тваё жытло

сьпічастыя вежы

каляровыя аканіцы

заможныя дзябёлыя

брамы

выпадкова не патрапіш

на вулкі гэтага места

яго няма — пакуль ты

ня ўявіш яго сам

будзеш кружляць

на зорным небе

будзеш клыгаць

як прывід-вандроўнік

пакуль не адчуеш

патрэбы вяртаньня

як алоўкі

што пакідаюць сьлед

зьнікаюць людзі

паломніцтва ў нікуды

крэсьленьне па крэсьленьні

* * *

На душы супакой, восень зьвіла кубло,

Дождж патрэбны для стомленых воч.

І адразу ўсплывае, як месяц у ноч,

Варажнеча дурманлівых слоў.

Кроплі-гукі дажджу працінаюць мяне,

Як паверхню лагоднай ракі.

На ўзьбярэжжы алешыну вецер ня гне —

Разыйшоўся ў чатыры бакі.

На душы супакой. Адчуваю сябе,

Нібы ў чоўне на днішчы ляжу.

Твой, Ясон, карабель,

карабель... карабель...

Мне прымроіўся ў рысах дажджу.

* * *

З майго сэрца вырасьце аер.

Ён ад ветру будзе ціха шамацець...

Сэрца — птах, што выбіўся ляцець,

Бо да неба страчаны давер.

Толькі птах ня стане на калені —

Крылы ператворацца ў карэньні.

НОНКАНФАРМІЗМ