Аркуш Алесь - Прывід вясны

ЯБЛЫКІ

У неба яблыкі ўзьляталі,

А зь неба падалі каменьні.

І людзі з боскім утрапеньнем

Глыжы ў садох сваіх зьбіралі.

Яны дзівіліся, як дзеці,

Яны былі на сёмым небе:

— Гніляк няхай бы трапіў дзесьці...

— Відаць, падзейнічаў малебен.

Зімой дзівіліся нанова:

— Вось гэта, браткі, захаваньне,

А што цьвярдыя для ўжываньня —

То яблык сьпее адмыслова.

Чакаюць людзі — як умеюць, —

Калі ўжо яблыкі пасьпеюць.

НЕМАЎЛЯ

На сьнезе знайшлі немаўля —

У неба глядзіць і ня плача.

Далонька сьціскае імя —

Адзіную спадчыну.

Марозу яго не працяць,

І сьнег не пячэ халадэчай.

Гілі ўсьлед за сонцам ляцяць,

І бачыць іх толькі малеча.

Ніякіх ня ведае слоў,

Свабода — дзіцяці калыска.

Існуе ў сьвеце яно,

Як сьнег, як мароз, як вятрыска.

ДЭЛЕГАТ

Сто тысяч людзей дэлегата

Сем дзён выбіраюць на Сойм.

Сто тысяч пытаньняў узьнята.

(Багата прыкрыюць крысом.)

Дзьве тысячы кандыдатаў

Люд вынес на суд грамады.

Зь іх кожны прамоўца выдатны

І вораг нішчымнай вады.

Зь іх кожны грамадзкі руплівец...

А гэты глядзіць немаўлём.

Хто ў позірк паверыў шчымлівы?

Хто праўду заблытаў жыцьцём?

АБЛОКІ

Я за аблокамі сачыў

І кожнаму даваў найменьне.

Цьвяліў вятрыска далячынь —

Імёнаў паскараў зьнікненьне.

Аблокаў большасьць найхутчэй

Зьнікала ў мройве далягляду.

Як несла іх далоў з вачэй!

Як гнаў вятрыска іх зацята!

Імёны нішчыў ён, але

У небе ўбачыў я аблокі.

І як вятрыска ні шалеў,

Яны трымалі дух высокі.

ПІЛЬНЯ

Бярвеньне дарэшты на дошкі зьвялі, —

Як шчыльна пілоўку у штабелі сьцелюць!

Ля пільні ад хвояў кара да зямлі

Прыстала жыўцом, як да новага цела.

Па звычцы чакаюць бярвеньне дзядзькі:

Працоўныя рукі — нястомныя служкі.

І ляды вядуць, як заўжды, напрасткі —

Да пільні, да гвалту, да дошак, да стружкі.

СТАЛЁВАЯ РЫБА

Рыба губляе луску —

Сталь дамагаецца цела.

Па мэталёвым пяску

Рыба зьнямогла ляцела.

Чуеш — як скрыгат расьце,

Воды стаўбурацца ў гудзе?

Безьліч сьмяротных асьцей

Рэчцы патрапілі ў грудзі.

Бачыш — хвалюецца сталь,

Срэбныя воды ўскіпаюць?

Чайка і хлопчык-вудаль

Марна ратунку гукаюць.

На мэталёвым пяску

Сьлед пісягом застаецца.

Рыба, згубіўшы луску,

Блешняй сама абярнецца.

ТРАСКА

У кансэроўцы зварухнулася траска.

І плаўнікі запрацавалі, што вінты.

У плаўнях морквы і лаўровага ліста

Яна ўсплывала са статычнае вады.

Марудзіць час... лятуць вякі...

Траска ўсплывае — новы мацярык.

Ня ведаюць спакою маракі.

Лунае акіянам рыбін крык.

МЯНТУЗ

У сонных водах рэчкі Гайна

Жыцьцё віруе разнастайна.

Міфалягічныя істоты

Мянтуз пакінуў без работы.

Як вадзянік, людзей пужае,

Лятае ноччу на кажане.

Сарвецца — плёх — буйныя хвалі

На строме рэчку абганялі.

А рыбакам замест улову

Заблытаў лёскі адмыслова.

Гучней за музыку «Дып папал»

Раўлі гурбою — ну і д’ябал!

* * *

Па палянцы na далінцы

скачуць конікі-наддзьвінцы

ускрай балоцца i вады ля

як жаўнеры маладыя

Скачуць конікі бяз стомы

абмінаюць гай знаёмы

дзьве дарогі стаў для быдла

плот стары сьлед матацыкла

Усё нясецца міма міма

краскі роднага кіліма

пчолы птушкі котка Кася

што ўслед ім пагналася

Залатыя сонца промні

як прадукт каменяломні

За палянкай за далінкай

шлях закрэсьлены галінкай

НАД ПОЛАЦКАМ

Незаўважна ляціць над Полацкам

Невядомы аб’ект паветраны,

Не санлівай у калюгах ваколіцай,

А над самым цэнтрам – ў бок Ветрына.

І ня бачаць яго густабровыя

Вэтэраны – народ без гадзіньнікаў.

Нат’ радары ня ловяць вайсковыя,

Што пад Полацкам сочаць пільненька.

Над Сафійкі крыжамі саборнымі,

Над часоваю дзьвінскаю прыстаньню

Незаўважаная, непакорлівая

Павуцінка ляціць серабрыстая.

АДПАЧЫНАК ЗА ГАДЗІНУ ДА ЗЬМЯРКАНЬНЯ

На валунах адпачываюць кірлі:

Яны ляталі ў сьвет далёкі,

Стаміліся па францыях галёкаць,

Стаяць на валунах, як стодкі.

Крыху далей заўважны сьвірны.

Увечары дымок салодкі

(У вёсцы свой заменнік «водкі»)

Уздымаецца ад сьвірнаў мірны.

Сялянаў не цікавяць кірлі —

Ну ёсць, дык ёсьць — карысці зь іх ніякай,

Іх не чапаюць — і за тое дзякуй.

Здаецца навакол ніколі не было салдата.