Павел Місько - Эрпіды на планеце Зямля

- Дык што, - кажуць, ты здорава шпрэхаў на ўсякіх замежных мовах? А як цяпер? А то казалі, што ніякай карысці для зямлян не меў іх візіт... Як будзе па-французску «Да пабачэння»?

- Арэвуар, - сказаў Лёня, пасміхнуўшыся адным бокам. А раней ён ніколі так не ўсміхаўся! - А яшчэ «мерсі» запомніў і «бонжур»... Тое, што і да Эрпідаў ведаў, і ні слова больш.

- Ха-ха... А па-кітайску ці па-японску што-небудзь можаш? - цікавіўся старшыня.

- Ні бум-бум.

- Вось табе і карысць ад іх візіту. Адна шкода... - уздыхнуў старшыня.

- Чаму? Я хоць выспаўся раз добра за ўсю вясну, лета і восень, - без усмешкі сказаў Аляксей Гардзеевіч.

- А я ўсіх даярак блінцамі накарміла, - усміхнулася Ганна Макараўна.

- Скажыце, а з вамі ў бальніцы не было Пеці Галабродзькі? - спытаў Ваня тое, што ўвесь час неяк трывожыла яго.

- Не, не было, - адказала мама.

- Не было, - пацвердзіў тата.

- Мяне самага апошняга схапілі, завезлі. Аднаго, без Пеці, - сказаў дзед.

- І-і-і-іх... - спуджана працягнуў Ваня. - Трафім Іванавіч, хутчэй да Галабродзькаў газуйце! Мы як былі ў лесе з Эрпідам, дык ён намякнуў, што і Пецю галаву замарочыў, каб нам не перашкодзіў. То ці адрабіў хоць назад?

Праляцелі па вуліцы Клінцоў хутка, праскочылі міма хаты Гардзеяў і спыніліся каля двара Галабродзькаў. А ў іх і плот ад вуліцы, і вароты высокія і шчыльныя - нічога не ўбачыш, што на двары робіцца.

А калі адчынілі варотцы, то ўбачылі: па ўсім двары на мяшках, на посцілках, на дошках, на дровах, на лаўцы пад плотам, на перакуленым цэбры ляжаць запчасткі да легкавой машыны. А мо проста часткі? Бо ад іх «Масквіча» засталася толькі нейкая частка кузава, колы і тыя былі пад плотам.

Паміж раскладзенымі жалязякамі расхаджваў голы па пояс Галабродзька-старэйшы і ўспамінаў усіх чарцей. Сам ужо ўвесь у мазуце.

- Што гэта ты нараскладваў, як на прасушку ці на базары? Ха-ха... - пацікавіўся старшыня.

- Капітальны рамонт? - спытаў і Аляксей Гардзеевіч.

- Які рамонт?! Гэта ж мой абармот натварыў... Прыходжу з работы, а ён з ног валіцца ад стомы, хваліцца: «Татка, зірні, колькі я знайшоў запчастак!» Разумееш - знайшоў сякеру пад лаўкаю... Свайго «Масквіча»... Свайго! Спраўнага!.. Разабраў на запчасткі!

- Усё адзін зрабіў? - падзівіліся мама, тата і дзед.

- А дзе зараз Пеця? - спытаў Ваня.

- У хату занёс, паклаў. Спіць, як непрытомны, - адказаў Пецеў бацька. - І во, ад нейкага старога «ЗІЛа» рваную пакрышку прыкаціў. Мо падарваўся, дурань... Не ведаю, што і падумаць... І ў каго ён удаўся такі сквалыга? Вунь нейкія начовачкі з лесу прыцягнуў. Па выгляду нібы з расплаўленага каменю, а лёгкія. Думаю пад карыта парсюку прыстасаваць, не згніе ніколі. А от нашто пакрышка старая, хлам гэты?

- Няўжо сам разабраў? - паўтарыў тое, што цікавіла ўсіх, і старшыня калгаса. І ён, і дзед, і мама, і тата хадзілі паміж раскладзенымі дэталямі ды толькі плячыма паціскалі. Ліха ведае, колькі трэба прыкласці высілкаў, каб усё разабраць, расцягнуць, раскласці.

Жучок панюхаў кола каля плота і задраў на яго нагу.

- Не ведаю... Мо якая нячыстая сіла памагала, - разводзіў рукамі Галабродзька-старэйшы.

- Калі ніхто не памагаў, то падарваўся хлопец, няйнакш, - сказала Ганна Макараўна.

Аляксей Гардзеевіч рашуча скінуў пінжак, закасаў рукавы рубашкі.

- Давай памагу, бо зазімуеш... Лямпа ёсць вынасная? На ўсю ноч работы хопіць.

Маці паклікала Ваню, Лёню і дзеда з сабою і пайшла на вуліцу. Дома чакала свая недагледжаная гаспадарка.

Ваня з Жучком выходзіў апошні: варотцы за ім са скрыпам зачыніліся. І хіба мо пачуў гэты скрып Галабродзькавых певень, палічыў за кукарэканне якога маладога няўмекі. І закрычаў сам - прарэзліва і хрыпла, нібы перакрыўляў усіх пеўняў на свеце. Крычаў і нікога не баяўся: на сваім сметніку і ён быў гаспадар.

Ішоў Ваня і думаў: ці адрабіў тое, што натварыў з Пецем, Эрпід-адзін? Ці паспеў? Гадай цяпер, ці заўсёды Пеця быў урвіцелем, ці гэта робат зрабіў яго такім - заразіў нейкім хапужным вірусам?

Калі Эрпід-адзін наслаў на яго такую хваробу, то ці заразная яна? Ці пачне перакідвацца на іншых дзяцей і дарослых?

З такою хваробаю трэба змагацца. Але як?

Тут і канец прыйшоў нашай праўдзівай аповесці. Толькі хочацца сказаць яшчэ вось пра што. Калі і вы надумаеце заехаць у Бярозаўскую школу, пацікавіцеся іх незвычайным музеем, то не пытайце ў юных экскурсаводаў, дзе падзеліся яшчэ адна пара рук і ног робатаў і другая пара гусеніц. Многа бывае ў музеі наведвальнікаў, розных дэлегацый, нават з замежных краін. І язык ужо забалеў у тых юных экскурсаводаў тлумачыць кожнаму, дзе падзеліся тыя касмічныя дэталі.