Пятро Казак - Беларускі нацыяналізм. Даведнік

Палітычна-ідэялагічная нелегальная газэта ў Беларусі ў другой палове 1940-х гадоў. Выдавалася друкам і цыклястылем. Часам выходзіла на лацінцы. Рэдактар Міхась Шукайловіч, намесьнік генэрала М.Вітушкі.

Беларускі палітычны й вайсковы дзеяч, генэрал-маёр. У лютым 1918 г. беларускі камандант Менску, уваходзіў у Раду БНР. Ствараў беларускія вайсковыя аддзелы, спрыяў пераходу на беларускую службу аддзелаў генэрала Ст.Булак-Балаховіча. У міжваенны час жыў у Латвіі, удзельнічаў у беларускім грамадзка-палітычным жыцьці. Неаднаразова арыштоўваўся латвійскімі ўладамі за беларускую нацыянальную дзейнасьць. У часы Другой сусьветнай вайны ўваходзіў у склад Беларускай Цэнтральнай Рады, узначальваў Галоўнае Кіраўніцтва Вайсковых Спраў БЦР, ствараў беларускія вайсковыя фармацыі ў Нямеччыне. Браў удзел у Беларускім Супраціве й арганізацыі антыбальшавіцкай партызанскай барацьбы. У красавіку 1945 г. быў захоплены «Сьмершам» у Нямеччыне. Быў закатаваны бальшавіцкімі катамі ў Менску.

Камандзір беларускага партызанскага атрада на Пастаўшчыне, дэсантнік батальёна «Дальвіц», паэт. Падчас нямецкай акупацыі вучыўся ў Пастаўскай настаўніцкай сэмінарыі. Быў сябрам СБМ. Пісаў вершы. З 1944 г. - у БНП. З дэсантам «Дальвіца» вярнуўся ў Беларусь, арганізаваў партызанскі атрад, які за час сваёй дзейнасьці ліквідаваў больш 30 чэкістаў, камуністаў, прыхільнікаў савецкай улады. У 1955 г. Ж. быў абкружаны на хутары ў сямі кіламетрах ад Пастаў, адстрэльваўся, а калі скончыліся набоі, пусьціў апошнюю кулю сабе ў галаву. Кагэбісты ўвесь час імкнуцца прадставіць Жыхара палякам, хоць ён быў беларускім нацыяналістам.

Газэта або часапіс Беларускай Вызвольнай Арміі. Выдавалася з 1945 года. Рэдактар Міхал Вітушка. Выходзіла ня вельмі рэгулярна й рознымі тэхнічнымі сродкамі, але пераважна друкам. Аб'ём «За волю» дасягаў 84 балонак. Вядомы № 16 ад 7 лістапада 1949 г. У верасьні 1950 г. эмігранцкі бюлетэнь Саюзу беларускіх журналістаў «Вольнае слова» зьмясьціў наступную інфармацыю: «Часапіс беларускіх партызанаў «За Волю» піша: «Перасылаем вам, братом па волі свае вітаньні і цьвердзім, што змаганьне ня спынецца!». У пазьнейшы час пра гэтае выданьне няма ніякіх зьвестак.

Беларускі вайсковы дзеяч, нацыяналіст. Перад вайной удзельнічаў у беларускім антысавецкім падпольлі. Маёр Беларускай Краёвай Абароны. На эміграцыі ў 1950 г. стварыў баявую вайсковую арганізацыю «Беларускі Вызвольны Рух», якая спачатку дзейнічала кансьпіратыўна. Быў арганізаваны вышкал беларускіх вайскоўцаў і адмысловая афіцэрская школа БВР. З дапамогай ангельскіх сьпецслужб у Беларусь і Польшчу засылаліся сябры БВР. Пасьля канфлікту з прэзыдэнтам БЦР Р.Астроўскім, яшчэ нейкі час спрабаваў арганізаваць «трэцюю сілу» на эміграцыі, але безпасьпяхова. Адыйшоў ад палітычнай дзейнасьці, стаў сьвятаром. Памёр пры нявысьветленых абставінах у Заходняй Нямеччыне. Пахаваны ў Глядбаху.

Беларускі палітычны дзеяч, слуцкі паўстанец, пісьменьнік, паэт. Паходзіў з в. Цароўка на Случчыне. Пасьля паражэньня Слуцкага паўстаньня, быў у зьняволеньні, уцёк. Ваяваў у складзе антыбальшавіцкіх партызанаў. Пасьля легалізаваўся, часта зьмяняў месца жыхарства, каб пазьбегнуць арышту. Служыў у Чырвонай Арміі, працаваў настаўнікам. З 1944 г. - на эміграцыі. У 1960-80-х гадах Змагар кіраваў беларускімі антыбальшавіцкімі вайсковымі арганізацыямі на эміграцыі: Саюзам былых удзельнікаў збройнай барацьбы за вызваленьне Беларусі і Беларускім Вызвольным Рухам (пад псеўдай «палкоўнік А.Баравы»). У 70-х гадах у Кліўлендзе выдаваў нацыяналістычную газэту «Незалежная Беларусь». У сваіх творах шмат увагі надаваў партызанскай барацьбе беларускіх патрыётаў супраць маскоўскіх акупантаў.

Беларускі палітычны дзеяч. Паходзіў з в. Вялікае Сяло Германаўскай вол. Дзісенскага пав. Падчас нямецкай акупацыі працаваў у грамадзянскай адміністрацыі ў Беларусі, быў сябрам ЦК БНП. У 1944-45 гг. - афіцэр беларускага дэсантнага батальёна «Дальвіц». У 1945-48 гадах знаходзіўся на нелегальным становішчы ў Польшчы. Перабраўшыся ў Заходнюю Нямеччыну, браў удзел у працы Замежнага сэктару ЦК БНП. Жыў у Аўстраліі. Актыўны ўдзельнік Беларускага Вызвольнага Фронту. Апошні прэзыдэнт Беларускай Цэнтральнай Рады. Памёр у Аўстраліі, пахаваны на праваслаўных могілках у Сыднэі.