Jaroslav Hašek - Aventuroj de la brava soldato Švejk dum la mondmilito

Eduardo Paar, generalo, adjutanto de Francisko Jozefo la unua.

Jozefo Kerzl, persona kuracisto de Francisko Jozefo la unua, en la jaro 1915 aĝis jam 74 jarojn.

Jaroslav Hašek verkis haste kaj neniam aŭ preskaŭ neniam kontrolis, kion li skribis; de tie devenas la mencio pri “ĉiuj kvar”, kvankam en la sama frazo li parolas pri tri nomoj, kaj ankaŭ stranga aserto de Švejk, ke iu poste aŭ samtempe sin pendumis, saltis en lagon kaj ĵetegis sin sub trajnon..

aŭstraj soldatoj estis ĉe manovroj dividitaj en du ‘malamikajn’ partojn. Kiel eksteran distingilon ili havis rubandon ĉirkaŭ la kepo, unua parto ruĝan kaj la alia blankan.

komence de majo 1915 aŭstri-hungara kaj germana armeoj okupis preskaŭ la tutan Galicion kaj forpelis rusajn taĉmentojn al la rivero San en norda Galicio. Komandanto de aŭstra-germana armea korpuso generalo Mackensen transpaŝis kun sia armeo eĉ la riveron San (16.5.1915).

Ladislao Hájek Domažlický, amiko de Hašek rakontas en siaj rememoroj pri Hašek la tutan okazaĵon iom alie ol Švejk: tiu invitita “amiko” estis Jaroslav Hašek, al kiu Hájek proponis iĝi redaktoro de semajnrevuo, eldonata en Poděbrady. Titolo de tiu revuo estis “Nia rajto”, ne “Sendependeco”. Hašek vere alveturis al Poděbrady por ĉeesti kunvenon de eldonantaro — sed al la kunveno li venis ebria kaj malbenis la eldonantojn, la revuo laŭdire publikigas sencensaĵojn pri antikvaĵoj kaj arĥeologiaj elfosaĵoj. Tiujn ĉi artikolojn skribis apotekisto Hellich, la plej influhava persono de la eldonantaro, kaj Hašek kompreneble la postenon de redaktoro ne ricevis.

(murdita 929 aŭ 935): klera, pacama, kapabla kaj pia ĉeĥa reĝo, patrono de ĉeĥaj landoj (Bohemio, Moravio, Silezio), murdita de sia frato Boleslav kaj liaj helpantoj. Lian nomon portas interalie la ĉefplaco de Prago, en kies supra parto estas lia statuo surĉevale.

Jan Havlasa (propranome Jan Klecanda), ĉeĥa vojaĝisto, verkisto kaj diplomato (1920-1924 ĉeĥoslovaka ambasadoro en Brazilo).

Ĉu ne “…ĉar Jurajda jam unufoje trinkis…”? Kelkajn liniojn pli supre oni parolas pri tio, ke tiun botelon malŝtopis Jurajda.

granda, luksa angla vaporŝipo, kiu dum sia unua ŝipveturo el Eŭropo al Usono kunpuŝiĝis kun glacimonto kaj la 15an de aprilo 1912 dronis. La katastrofon ne postvivis 1503 homoj.

nekonsekvenceco de la aŭtoro, ĝuste devas esti “por la alveturinta marŝbataliono de la naŭdekunua regimento” (kio estas tute klara el antaŭa eĉ sekvanta teksto).

la leŭtenanto Dub formetis kun sia sobreco ankaŭ siajn lernejajn sciojn: Filipo la Macedona militis kontraŭ romanoj trifoje kaj ĉiam malvenkis.

(propranome Anna Srb, 1835-1920): redaktorino de porvirina revuo “Lada”, ĉeĥa verkistino de popolaj rakontoj kaj romanoj, el literatura vidpunkto ne tro altkvalitaj, kun naivaj amimplikaĵoj.

pola moknomo por rusaj soldatoj.

bildo de Maria la Virgulino en granda klostro en Czestochowa (urbo en suda Polio). Al la bildo oni atribuas miraklajn ecojn.

dio de judoj.

la batalo okazis de la 1a ĝis 15a de aŭgusto 1915.

aŭstraj oficiroj povis edziĝi nur kun tia fianĉino, kiu havis doton minimume en valoro de ofice destinita sumo — ekzemple ĉe leŭtenanto estis tio minimume sesdek mil aŭstraj kronoj. Per tio la armea administrantaro sekvis la celon, ke en oficirajn rondojn kaj familiojn ne penetru iu el malriĉaj tavoloj de la loĝantaro.

la tempon, dum kiu la soldato estis malliberigita, oni ne enkalkulis en la tempodaŭron de lia soldatservo. Tiun ĉi tempon la soldato devis do ankoraŭ servi aldone post finiĝo de sia normala soldatservo.

iama polica komisarejo en Jindřišská-strato en Prago (Jindřišskástrato = strato de Henriko).

karbon el ostoj, ostan cindron, oni uzas en sukerfarejoj ĉe rafinado de sukero.

kruda hungara malbeno.

montaro ĉe okcidentsuda limo de Ĉeĥa respubliko kun Federacia respubliko Germanio (germane: Böhmerwald).

ĉirkaŭ la jaro 1240 ĉeĥa soldataro batalis sub monteto Hostýn (ĉe Bystřice en Moravio) kontraŭ Tataroj. Laŭ malnova legendo al la komandanto de la ĉeĥa soldataro Jaroslav el Šternberk montriĝis Maria la Virgulino, kiu mirakle influis la batalon kaj Tataroj estis plene venkitaj. Sur Hostýn oni poste konstruis preĝ. ejon kun klostro, kiu ĝis nun servas kiel pilgrimloko.

krom ĉefurbo de Ĉeĥa respubliko havas la nomon Prago ankaŭ antaŭurbo de Varsovio.

kanto laŭ la poemo de Henriko Heine pri Lorelei, najado de la rivero Rejno.

profesoro Tomaso Garrigue Masaryk (1850 — 1937), deputito de viena parlamento, post la ŝtatrenverso 28.10.1918 unua prezidento de Ĉeĥoslovaka respubliko. Kiel prezidento li estis elektita ankoraŭ en la jaroj 1920, 1927 kaj 1934. Li estas nomata “Prezidento-Liberiganto”.

Leopoldo la dua, kiu regis post morto de la imperiestro Jozefo la dua nur du jarojn (1790 — 1792).

Švejk en sia malgajiga situacio rememoras similan sorton kaj uzas la vortojn de malliberigita Dalibor, heroo de la samnoma opero de granda ĉeĥa komponisto Frederiko Smetana.

esprimoj el kartludo mariaĝo, en kiu ordinare unu ludanto (elektanta atutojn) ludas kontraŭ du cetraj. Per la vorto “flek” anoncas unu el tiuj du sian konvinkon, ke ili venkos kaj “makulos” tiel atendatan venkon de tiu, kiu elektis atutojn kaj komencas la ludon ( “flek” devenas de germana “Fleck” = makulo). Eventuala respondo al “flek” estas “re”, kio gradiĝas al “tuti”, “retuti” kaj fine al “kajzr” (el la germana “Kaiser” = imperiestro) — tiun ĉi la plej superan ŝtupon Švejk forgesis. Ĉiu tia gradigo signifas, ke la sumo, pri kiu oni ludas, duobliĝas — kiu do gajnis “kajzron”, ricevas de kontraŭludantoj 64oble pli kompare kun la komenca veto. — Havi “cent kaj sepon” signifas, ke la ludanto akiris cent poentojn, havis la atutan sepon por la lasta preno kaj gajnis la ludon.

la festo de Kristokorpo estis en Aŭstri-Hungario solene celebrata. Post ok tagoj, t.e. kun oktavo, oni tiun ĉi feston ĉe la meso denove almemorigadis.

Paŭlo von Hindenburg (1847 — 1934), germana generalo, marŝalo kaj pli poste duobla prezidento de Germana respubliko. En la jaro 1933 li transdonis ĉian regnestran potencon al Adolfo Hitler.

moknomo, kreita el nomo de japana generalo dum la rusa-japana milito en la jaroj 1904 — 1905.

retenitaj stratulinoj, forkondukataj al polica direkcio, devis ĉi tie lavi koridorojn kaj plankojn en kancelarioj kaj ĉeloj.

En iama juda teritorio “En judoj” en Prago estis multe da gastejaĉoj, vinejoj, noktaj ejoj, brandejoj ktp., kaj vivis tie ankaŭ granda kvanto da publikulinoj. Ĉiu el ili havis sian “protektanton” — prostituiston, kiun ŝi devis vivteni.