Jaroslav Hašek - Aventuroj de la brava soldato Švejk dum la mondmilito

granda parko en praga kvartalo Košíře.

(elparolu: Manliĥer): aŭtomata fusilo de eltrovinto inĝ. Ferdinando Mannlicher (1848-1904), uzata en aŭstra, germana, franca kaj aliaj armeoj.

oficiro en aŭstri-hungara armeo, kiu volis edziĝi, bezonis al tio konsenton de siaj superuloj.

tiu almozulo vere ekzistis kaj peladis siajn kolegojn el “sia” teritorio ĉirkaŭ la preĝejo “Ĉe sankta Gastulo”, kie “rajtis” almozi nur li mem.

centra parto de Prago.

(ankaŭ krucilaudon): aŭstra kazerna malbeno (Laudon: aŭstra generalo).

marŝo de grenadistoj en Aŭstri-Hungario, soldata kanteto. Polva turo: belega gotika turo meze de Prago, konstruita en la j. 1475.

rivero en nordokcidenta Bohemio, kiu enfluas Elbon ĉe urbo Terezín. Ĝi do ne povas enflui la riveron Vltava ĉe České Budějovice, tiu ĉi urbo situas en suda Bohemio.

profesoro, aŭtoro de libroj pri bonkonduto, en la j. 1919 — 1921 ceremoniestro de la prezidento T.G. Masaryk.

ĝuste sinjorino Lauda-Hořic, aktorino, aŭtorino de artikoloj pri bonkonduto.

eksredaktorino de “Nacia politiko”, aŭtorino de artikoloj pri bonkonduto.

dum la unua mondmilito Germanio konstruis 343 submarŝipojn, kiujn oni nomis laŭvice per literoj de alfabeto (A, B, C ktp.) kaj ciferoj (1, 2, 3 ktp.).

iama ĝenerala asekurejo en Prago, kie certan tempon laboris ankaŭ la patro kaj frato de Jaroslav Hašek.

la informoj pri la vojo estas konfuzaj, Leoben (urbo en Stirio) kaj San-Morico (svisa banloko kaj centrejo de vintraj sportoj) ne kuŝas sur la vojo Maribor — Vieno.

Napoleono malfruis fakte ne kvin minutojn, sed proksimume tri horojn. La malfruiĝon kaŭzis ŝlimaj vojoj post tutnokta pluvo, kaj tiel Napoleono komencis la batalon ĉe Vaterlo (18.6.1815) ne je la naŭa horo, kiel li intencis, sed ĉirkaŭ tagmezo. Lia armeo komence venkis, sed poste la malamiko ricevis helpon: almarŝis prusa marŝalo Blücher kaj gajnis la batalon. La tempo do decidis: se Napoleono komencus batali je la naŭa horo, li povis venki en la batalo dum la armeo de Blücher estis ankoraŭ malproksime, kaj poste detrui la solecan armeon de Blücher.

praga kvartalo.

(hungare): Ĉu vi komprenas hungare?

(hungare): Mi ne komprenas, amiko.

(hungare): Koran dankon.

(ĝuste: ‘Dokumente’, germane): Montru viajn dokumentojn!.

(germane): Kion signifas la vorto…?.

Aŭstri-Hungario ekde la j. 1867 konsistis el aŭstra imperio kaj hungara reĝolando (de tie devenas la epiteto de diversaj institucioj komunaj por ambaŭ partoj de la regno, i.k.r. — imperiestra kaj reĝa). Ambaŭ partoj de la regno havis sian propran registaron kaj ankaŭ armeon — Aŭstrio havis siajn milicianojn, Hungario honvedojn (hungarajn milicianojn). Krom tio ekzistis armeo komuna por ambaŭ partoj de la regno, kiu kun la milicianoj kaj la honvedoj prezentis la armean potencon de Aŭstri-Hungario.

imperiestra-reĝa, epiteto por diversaj institucioj en aŭstra parto de Aŭstri-Hungario.

strato en Prago, kie troviĝas iama gastejo (nun restoracio) ‘Ĉe la kaliko’.

greka verkisto (ĉirkaŭ 430-359 a.K.), disĉiplo de la filozofo Sokrato. Li estis komandanto de la greka armeo dum ĝia sukcesa cedo el Mezopotamio al Eŭropo, pri kio li verkis same sukcesan libron.

iama germana gento, kiu vivis ŝajne sur la teritorio de la nuna Svedio. En kvina jarcento p.K. ili konkeris Romon, okupis grandan parton de Eŭropo, loĝigis multajn regionojn kaj fondis kelkajn ŝtatojn.

familiara nomo, uzata kelkloke en kamparo por maljun(et)a, vivosperta virino, kiun oni pro respekto kaj ŝato alparolas kiel propra patrinon. En la sama senco oni uzas ankaŭ “patrulo” aŭ “sinjoro patrulo”, “avulo”, “avulino”.

nekonsekvenceco de la aŭtoro (aŭ de la eldonisto?) — kelkajn liniojn pli supre oni parolas pri artileriano kaj nun pri dragono.

nobelo, kiu posedis ĉirkaŭ unu trionon (kaj eble eĉ pli) de ĉiuj kampoj, arbaroj, lagoj, kasteloj, domoj ktp. en suda Bohemio.

vera nomo kaj okazaĵo, la mortpafita Jareš estis prapraavo de Jaroslav Hašek.

en la jaro 1871 la imperiestro Francisko Jozefo la unua solene promesis igi sin kroni kiel ĉeĥa reĝo, sed la promeson li ne plenumis.

(kiel oni iuloke nomis agleton): Ovalaj lakitaj tabuloj kun ŝtata emblemo de Aŭstri- Hungario devige pendis sur konstruaĵoj de ĉiuj ŝtataj institucioj. Simplaj homoj moknomis tiun agleton (ĝuste: aglinon) “kokino”.

vortoj, kiujn laŭdire diris fama itala astronomo Galileo Galilei (1564-1642), kiam antaŭ eklezia tribunalo li devis revoki sian instruon pri tio, ke la terglobo rondiras ĉirkaŭ la suno.

aludo pri iamaj ribelemaj kamparanoj en torforiĉa regiono Blata (suda Bohemio), kiuj obstine luktis por siaj rajtoj kaj libereco. La gvidanton de ribeluloj Jakobon Kubata oni ekzekutis en la j. 1581 (rakontante tiun okazintaĵon, oni diras ĝis nun: “Jakobo Kubatdperdis la kapon por Blata”).

(elparolu Proĥazka kun longa “a”): ĉeĥa moknomo por imperiestro Francisko Jozefo la unua.

(el la latina): palpebla pruvo.

Nikolaj Nikolajevič (1856-1929) — rusa arkiduko, ĉefa komandanto de la rusa armeo komence de la unua mondmilito. — Přerov: urbo en Moravio.

klopodoj reformi la socion kaj la romkatolikan eklezion laŭ la instruo de ĉeĥa reformisto Johano Hus (1371-1415) vekis grandan reeĥon ĉefe inter malriĉuloj, kiuj vivis en tre mizeraj vivkondiĉoj. Subpremado de tiuj klopodoj kaj malkonteteco pri privilegioj de germandevena nobelaro kaj reprezentantoj de la katolika eklezio kondukis al revolucio en Prago (30.7.1419) kaj naskiĝo de Husana movado. Tiu malkontenteco ankoraŭ plikreskis post ŝtiparumo de Hus (1415) kaj disvastiĝis al preskaŭ ĉiuj tavoloj de la loĝantaro, kiu en kamparo formis siajn taĉmentojn kaj en bataloj kontraŭ la germandevena reĝo Sigmundo eĉ kontraŭ alilandaj armeoj en la jaroj 1419 — 1437 konkeris grandan parton de Bohemio kaj multajn urbojn en Moravio kaj Slovakio. La kamparanoj komence ne havis armilojn kaj batalis do kiel eblis — per draŝiloj, forkoj k.s. Husanoj fondis la urbon Tábor en suda Bohemio..

kastelo en Vieno, sidejo de la imperiestro Francisko Jozefo la unua.

praga kvartalo.

Francisko Palacký (1798-1876), la plej fama ĉeĥa historiisto, politikisto.

pli supera patrujo = oficiala esprimo por la aŭstri-hungara monarkio. Tiun ĉi esprimon oni uzis ĉefe en lernejoj. La malpli supera patrujo = naskiĝlando, unu el la landoj de la monarkio.