Jaroslav Hašek - Aventuroj de la brava soldato Švejk dum la mondmilito

en la jaroj 1904-1905.

la milito de Aŭstrio kontraŭ Prusio (14.6.1866).

montetaro en okcidenta Hungario, etendiĝanta ĝis Balatono.

Ĉiuj interparoloj inter oficiroj nature okazas en la germana lingvo…

Eduardo Grey (1862-1933), komence de la unua mondmilito angla ministro de eksterlandaj aferoj. Germanaj imperialistoj al li riproĉis, ke Anglio en aŭgusto 1914 deklaris la militon al Germanio, kvankam li kelkfoje anoncis, ke Anglio ne militos. Se Anglio jam en julio 1914 klare proklamus sian intencon eniri la militon en la okazo, ke la germanoj invados Francion kaj Belgion, Germanio laŭdire ne enmiksus sin en la militon.

En germana interparolo, kiun tiuj du kondukis inter si: “Tiam vi ankaŭ interbatiĝis kun germanaj kunlernantoj.”.

En la interparolo: “Do: Saluton!”.

germana popolnomo por la kartludo “cviko”.

Udo Kraft: “Memeduko al morto por la imperiestro.” Eldonejo de C. F. Amelang.

Ludoviko Aŭgusteno el Benedek (1804-1881), aŭstra generalo, kiu subpremis ribeliĝon en Galicio (1846) kaj revoluciojn en Italio (1848) kaj Hungario (1849). Kontraŭ lia volo oni nomumis lin ĉefa komandanto de la aŭstra armeo en la aŭstra-prusa milito 1866. Post malvenko oni lin kun malhonoro pensiigis, sed ĉar li donis la vorton al Francisko Jozefo la unua, ke li ne parolos pri kaŭzoj kaj cirkonstancoj de la malvenko, li ne protestis.

prusa ordeno, kiun en la jaro 1813 fondis la prusa reĝo Frederiko Vilhelmo la tria.

obuso por kanono je kalibro de tridek ok centimetroj, fabrikita en ŝtalfabriko Krupp en Germanio.

obuso por kanono je kalibro de kvardek du centimetroj, fabrikita en Škoda-fabriko en Plzeň (Ĉeĥa respubliko). La plej forta kanono de la aŭstri-hungara armeo.

— Vilhelmo: germana imperiestro, laŭ kies instigo Aŭstrio komencis la militon

— Karolo: arkiduko, kiu post morto de Fracisko Jozefo la unua iĝis imperiestro sub la nomo Karolo la unua

— la generalo Viktoro Dankl: kavaleria generalo en Galicio, kiu tie mortkondamnis multe da civiluloj

— la arkiduko Frederiko: ĉefkomandanto de la aŭstri-hungara armeo, kondukanta tre krude precipe kontraŭ slavoj.

Linz: urbo en norda Aŭstrio.

— …la milito pri heredo de la aŭstra trono: post morto de Karolo la sesa regis lia filino Maria Tereza, sed la tronon pretendis ankaŭ bavara arkiduko Karolo Alberto. Eksplodis “militoj pri heredo de la aŭstra trono” (1740-1748), en kiu militis Prusio, Bavario kaj Francio unuflanke kaj Aŭstrio kun Anglio aliflanke.

mallongigo el komencaj literoj de la latina “Medicinae Universae Candidatus” — titolo, kiun uzis (uzas) studentoj de medicino.

iama germana humura kaj satira revuo, eldonata ekde la jaro 1896.

La interparolo de la kapitano Ságner kun la ĉefleŭtenanto Lukáš estis kondukita en la ĉeĥa ligvo.

Johano Kristofo Frederiko Schiller (1759-1805), fama germana poeto kaj dramisto.

nekonsekvenceco de la aŭtoro, kelkajn liniojn pli supre li parolas pri majoro Koch.

ekde la jaro 1882 Italio formis t.n. Trialiancon kun Aŭstri-Hungario kaj Germanio. La 23an de majo Italio deklaris militon al AŭstriHungario, pro kio Anglio, Francio kaj Rusio promesis al ĝi egan pligrandigon de itala teritorio.

la imperiestron (1493-1519) oni prezentis kiel pasian ĉasiston de ĉamoj en Alpoj.

Jozefo la dua estis en lernolibroj prezentata kiel amiko de la popolo, substrekanta la signifon de manlaboroj, precipe agrikulturaj.

mensmalsana aŭstra imperiestro, kiu regis en la jaroj 1835-1848.

en la jaroj 1911 kaj 1912.

en la jaro 1912 balkanaj ŝtatoj batalis kune kontraŭ Turkio kaj en la jaro 1913 ili denove kune, ĉi-foje ankaŭ kun Turkio, atakis Bulgarion.

“feld”: el la germana Feld = kampo, batalkampo (kp. ekz. feldmarŝalo). “Felde griza” estis ofica indiko por koloro de fronta uniformo, kiun portis aŭstraj infanterianoj (koloro de kampa grizo).

la historiisto kaj politikisto Francisko Palacký pledis por tio, ke Aŭstri-Hungario ŝanĝiĝu al federacia ŝtato. Laŭ lia konvinko unuopaj nacioj (ĉeĥoj, aŭstroj, hungaroj, poloj ktp.) povas ekzisti nur en la kadro de la potenca Aŭstri-Hungario, kaj de tie devenas lia eldiro: “Se ne ekzistus Aŭstrio (=Aŭstri-Hungario), ni (=ĉeĥoj) devus ĝin krei.” Sed pli poste li konvinkiĝis, ke tiu ideo estas erara, kaj diris: “Ni (=ĉeĥoj) estis tie antaŭ Aŭstrio (=ni ekzistis antaŭ Aŭstri-Hungario), ni estos ankaŭ post ĝi” (=se ĝi ne ekzistos).

(1863-1940), konata ĉeĥa poetino kaj verkistino.

nekonsekvenceco de la aŭtoro, ĝis nun li parolis pri telefonisto, nun pri telegrafisto Chodounský, kaj pli poste denove pri telefonisto.

Leopoldo Wohlschläger, praga ekzekutisto en la jaroj 1888-1920.

Filipio (Philippi) — makedona urbo, kie en la jaro 42 a.K. Antonio kaj Oktavio venkis en la batalo kontraŭ Bruto kaj Kasio; la vortojn “Ni rekontiĝos ĉe Filipio” diris al Bruto lia malbona fantomo kelke da tagoj antaŭ la batalo. La eldiro signifas “venos la tempo de rekompenco”.

tomboj el la epoko de la tajlita ŝtono, ĉirkaŭ la jaro 4000 a.K., kiam oni entombigadis mortintojn en kaŭra pozicio, kun la genuoj sub la mentono.

la 2an de oktobro 1808 Madrido ekribelis kontraŭ la reĝo Jozefo, frato de Napoleono la unua, kiu lin surtronigis kontraŭ la volo de hispanoj. La ribeliĝo estus tuj subpremita, sen kia ajn sieĝado.

urbo kaj fortikaĵo en Galicio. En duono de septembro 1914 okupis la fortikaĵon rusoj, en oktobro la aŭstri-hungara kaj germana armeoj rusojn elpelis; sed tiuj tuj, la 9an de novembro, denove reakiris la fortikaĵon. La 22an de marto 1915 Przemyšl kapitulacis, sed baldaŭ post tio, la 3an de junio 1915, la aŭstri-hungara kaj germana armeoj denove enmarŝis la fortikaĵon.

en fonetika pola-germana transskribo. La soldato volis diri “Mi pafos”, sed ne regante bone la germanan lingvon, anstataŭ germana vorto “schiessen” (elparolu “ŝisn”, kun longa “i”, pafi) li uzis ortografie similan vorton “scheissen” (šajsn, elparolu ŝajsn, feki). Li do vokis “Mi fekos”.

Bohuslav Šimáček, iama granda eldonisto en Prago.

praga kvartalo.

parto de Prago.

(el la latina): Nenio ol bona.

filino de la imperiestro Francisko Jozefo la unua kaj la imperiestrino Elizabeta.

en la jaro 1914 la Habsburga genero havis 32 arkidukojn kaj 43 arkidukinojn, el kiuj proksimume 12 estis genepoj de la imperiestro.