Эдгар По - Маска чырвонае смерці

Раслі мы разам: закахана
Блукалі між хмызоў і траў;
Грудзьмі ад сцюжаў я аддана
Яе затульваў і чакаў
Усмешак сонца. I працяг
Нябёс быў у яе вачах.

Урок душы дае Мілосць,
Пад тым бо сонцам, між уцех
Мы забывалі ўсе, што ёсць,
Турботы... Быў дзявочы смех
Гарэзлівы; я да грудзей
Яе ў раскошы прыпадаў,
Душу ў слязах усё часцей
Без лішніх словаў выліваў.
Яна ж і не пытала шмат:
Спакойны быў яе пагляд.

Ды большага мой дух хацеў:
Ён ад амбіцый вар'яцеў,
Калі я на гары крутой
Стаяў — ён біўся сам з сабой.
А ты была маім жыццём:
I ўсё, што запаўняла свет —
Зямля, паветра, — пачуццём
Уцехаў, прадчуваннем бед
Было — і новым захапленнем,
I мрояй прывіднай начы,
Што (цьмяным і нікчэмным сненням
Кшталт больш рэальны даючы)
Плыла на крылах туманоў...
I — цуд! Імя і вобраз твой
Былі ў свядомасці маёй
Асобна — а зліліся зноў!

Любіў я славу моцна. Не,
Таго не цяміш ты, стары!
Галетніку, паўсвету мне
Здабыць — наяве, а не ў сне —
Хацелася з тае пары.
Бо сненні, перш чым зіркне дзень,
Знікаюць з росамі, як ёсць,
А мары, нібы той прамень,
Заўсёды жывіць Прыгажосць:
I ёй штодня, штохвілі я
Быў зачарованы ўдвая.

I поруч мы па схіле йшлі
Гары высознай і былі
Пад позіркам, што ёй належаў:
Ён да хацін на ўзгорках вёў
Сярод узлескаў, скалаў-вежаў
Пад плёскат сотняў ручаёў.

Каханай я апавядаў
Пра ўладу, годнасць: той расказ
(Містычным чынам!) выглядаў
Нічым, бо я чытаў штораз —
I бесклапотным быў мой зрок —
Падобнае ў вачах яе;
Нібы румянец пекных шчок
Жывіў амбіцыі мае,
Нібы ззяў толькі ён праз змрок
Бяздоннай дзікасці тае...

І я ў раскошы патануў,
Карону ўяўную надзеў,
Але не ў мроях і не ў сне
Ўбор створаны фальшывы мне —
Убачыў праўду я адну:
Да ўладара амбіцый леў
У збоі ціхенька паўзе;
Іначай — у пустэльні, дзе
Агню не ўтаймаваць, павер,
Калі яго раздзьмухаў звер!

На Самарканд цяпер зірні! —
Хіба ён гарадам не цар?
Ці ж не ў ягонай далані
Іх лёсы? Нібы валадар,
Як цуд, не бачаны здавён,
Самотна-горда ўзнёсся ён...
Калі б прыйшоў ягоны скон,
Апошні камень лёг бы ў трон!
А хто ж скарыў вялікі свет?
Каранаваны рабаўнік,
Цімур, здзівіў народы — й след
Імперый бляску знік...

Мілосць! Ты ёсць у нас, людская,
Ты — наш спадзеў дайсці да раю,
Дождж, што душу, дзе сухавей
Стварыў пустэльню, найжвавей
Як след умее ажывіць,
Ды буйства сэрца не спыніць!
О, думка! Ты жыццё, свет мрой
Мацуеш музыкай адной,
Спрадвечнай пекнатой — наздзіў...
Бывай! Сусвет я ўжо здабыў!

Надзея ў небе, як арол,
Ляціць, і вольны небасхіл;
А вочы ўжо глядзяць у дол,
I мкне дадому поцяг крыл.
Заходзіць сонца, гасне зрок,
I ў сэрца западае змрок,
Дзе славы ўсё гарэў агмень
I — летні сонечны прамень.
Імглу вячэрнюю яно
Знялюбіць — слухацьме адно
Сутоння гукі (чуе іх,
Хто ўмее чуць). Спасціг
Пагрозы ў снах той, хто хацеў
Ад іх зляцець, ды не ўзляцеў.

Халоднай поўня белізной
Зеніт начны сустрэне свой
I промні ўсмешліва пралье
У час тугі. Вось, паўстае
(Не перавесці й дых як след!)
Па смерці зроблены партрэт.
Маленства — сонца летніх дзён,
Якога непазбежны скон,
Бо досвед, мудрасць, веды ўсе
Ў нябыт сыходзяць пакрысе.
Хай з пекнатой паўдня — усім,
Што ёсць, — жыццё сплыве зусім.

Дамоў прыйшоў я — толькі дом
Не быў тым, чым ён быў даўней:
Парог пазарастаў імхом...
Ступаў я ціха, а гучней
Мне чуўся голас: я яго
З юнацтва памятаў свайго.
О, пекла! Горшай хоць кляцьбы
Няма, ды твой агонь слабы —
Слабейшы ад маёй журбы!
Я ведаю, стары, што Смерць,
За мной з далёкіх ідучы
Краёў, дзе ўжо няма хлусні,
Адчыненымі будзе мець
Вароты, й Праўды прамяні
Ўсё ж будуць ззяць сярод начы.
Вядома ж, гэта не падман:
Расставіў пасткі скрозь шайтан.
Бо як жа йнакш, падумай сам:
Наведваў я Мілосці храм,
Дзе стод няспынна, ночы й дні,
Узмахам снежных крыл, зірні,
Павеў разносіць чысціні.
I дзе чароўнае жытло
Пад промнямі Нябёс сышло
У нябыт. Дзе нават матылёк
Арлу не падмануў бы зрок —
Там Славалюбства падпаўзло
Да ўдзельнікаў бяседы ўпотай
I шал свой, скокнуўшы, ўпляло
Ў Мілосці вабныя цянёты.

Я сніў у змрочны час начны
Былога шчасця хвілі,
Ды зніклі ў дзённым сне яны
I сэрца мне разбілі.