Іван Шамякін - Пошукі прытулку

Тэорыя Вікенція ўлічвае гэтую спадчыну: можаш быць багатым, але не забывайся пра бедных, ствары ім чалавечае жыццё — як у Швецыі.

Залоза пачаў новую вясёлую гісторыю, але тут жа перапыніў яе.

— Юрка! Пасігналь гэтаму ліхачу, а то праскочым паваротку.

— Якую паваротку? — спытаў Вікенцій Паўлавіч.

— Абяцаў жа я ў пачатку падарожжа, што пакажу вам рай на нашай грэшнай зямлі.

— Навошта нам рай?

— Хай! Табе ўжо i рай не трэба! Глядзі, пачуе архангел — загоніць у пекла.

— А ты хочаш быць у раі?

— А хто не хоча добрай чаркі, юшкі i шашлычка?

— Завадзяга ты, Іван.

— Без завадзяг сумна жылося б.

Між тым шафёр паміргаў фарамі i, мабыць, убачыўшы, што пярэдняя машына не збаўляе ход, моцна пасігналіў.

Палавінка прачнуўся, падскочыў — ажно ўдарыўся галавой аб крышку кузава. Насмяшыў.

— Што сталася?

— Глядзі — HJIA на дарозе.

— Губернатара выбралі. Уся вобласць салютуе. А ты спіш. Прачысці горла. Замачваць будзем.

— Замачваць будзем у панядзелак, калі бабкі падаб'ём.

— Без рэпетыцыі? Ты што гэта!

На пярэдняй машыне загарэліся стоп-сігналы. Затармазіла, з'ехала на ўзбочыну, спынілася i прапусціла ix наперад. Паехалі на нізкай хуткасці.

— Круці баранку, Юрка, налева.

Нырнулі пад кашлатыя яліны. Тут, на грунтавой пакручастай лясной дарозе, пераплеценай карэннем дрэў, лес у святле фар выглядаў здзіўляюча, таямніча. Такой карціны, такімі фарбамі, не напісаў яшчэ ніводзін мастак у свеце. Нечакана ельнік скончыўся, i бярозавы гай засвяціўся некранутай белізной, як сарамлівая нявеста.

— Ух ты! — не вытрымаў Палавінка.

— А што? I цябе праняло? А я табе i не такія дзівосы пакажу!

Пайшоў гушчар арэшніку. Фары высвечвалі гронкі арэхаў. Потым палезлі на гару. Натужліва выў матор.

Буксавалі колы ў пяску. Дарогу абступалі магутныя карабельныя сосны.

— Высока твой рай, Іван.

— На тое ён i рай!

Спыніліся за пяць крокаў ад няяркага кастра, над якім на дубовым дручку вісеў ёмісты закопчаны кацёл. А збоку, за якія два-тры крокі, гарэла яркай чырванню вуголле другога кастра — шашлычнага. Побач стаяў мангал i вёдры.

Насустрач гасцям выйшаў з цемры лесу барадаты чалавек у цёмным кіцелі з зялёнымі пятліцамі i жалудамі на ix i ў фуражцы з такой жа эмблемай на зялёным аколышку.

— Не заснуў, Арцём?

— Не заснуў, Іван Яўменавіч. Але дрыжэў. За юшку. Баяўся — пераварыцца. Думаў, што вас перахапіў хто.

— Хто гэта можа перахапіць нас?

— Такіх пачэсных гасцей ці мала хто захоча мець.

— Дзічына ёсць?

— Мокне ў віне. Шкада было віном заліваць. Дарагое ж вельмі.

— Для губернатара нічога не шкадуй!

— То хіба што губернатару! А нам, смяротным, дык i воцат добра.

— Воцат страўнікі раз'ядае. А яны ў нас не луджаныя.

Вікенцій Паўлавіч, павітаўшыся з лесніком за руку, услухаўся ў незвычайны шум. Дзесь блізка ўнізе, як пад зямлёй, журчэла вада.

— Што гэта? Рэчка?

— Рэчка. Глядзі, не скаціся. За тымі памечанымі соснамі — кру^ы абрыў. Але ёсць палогі спуск. Хочаш акунуцца?

— Я i так чыхаю.

— Нос чарку чуе.

— Ну чарадзей ты, Іван!

— Лепшага памочніка не знойдзеш.

— Ды i трудна.

— Не трудна, а немагчыма.

З другой машыны, якая спынілася побач з першай, вылезлі члены каманды: банкір Андрэй Падбярозскі i Эдуард Сімакоў. Залоза i банк знайшоў, які згадзіўся падтрымаць будучага губернатара; не аднаму Мудронаму запускаць руку ў банкаўскія сейфы. Па палажэнню аб выбарах не дазволена браць дабрачынныя сродкі, але законы пішуцца для дурняў i непісьменных. Паспрабуй выбрацца без грошай!

Іван Залоза з вялікімі намаганнямі пераканаў кандидата, упартага законніка, прыняць дапамогу банка. А з банкам можна i дзічыну ў віне вымачваць.

Сімакоў — стары сябра Вікенція, таксама ідэолаг, вучоны, кандыдат навук, быў таўставаты для сваіх трыццаці пяці; прайшоў ад машыны i задыхаўся.

— Ну, філосафы! — закамандаваў ім Залоза. — Скідайце мундзіры! Закасвайце рукавы — i за працу. Табе, Эдуард, як тэарэтыку, насаджваць дзічыну на шампуры. Толькі падоўгу не думай над кожным кавалкам — вуголле стыне, — фанерай памахаў над жарам, пыхнуў на сяброў дымам, іскрамі. — Табе, Вікенцій, расстаўляць чаркі i варажыць над пляшкамі.

— А ты што будзеш рабіць?

— Я? Што вы рабілі б без мяне! Я буду кіраваць. Няўжо ты, банкір, не дапяў яшчэ, што самае цяжкае — кіраваць. Хоць што табе кіраваць! Грошы ёсць каму лічыць, хапае клеркаў...

— Адсталы ты чалавек, Іван, калі так думаеш. Раней, чым лічыць, грошы трэба было набыць.