Іван Шамякін - Пошукі прытулку

— Мне даюць крэдыт. A ў машыне — твой хвалены вартаўнік, праведны камуніст. Мы прыехалі з Вітальевічам, а ён не тое што языком не варочаў — у поўнай адключцы быў. I мы вырашылі такога вартаўніка паказаць гаспадару.

Устрывожаны, Прытока, як быў апрануты па-хатняму — у халаце, выйшаў за сынам. Спусціліся на ліфце.

Вусаты адчыніў дзверцы машыны. Загарэлася святло. Стрыжэўскі ляжаў на баку.

Прытока адразу схапіў яго руку, каб праверыць пульс, з палёгкай уздыхнуў: б'ецца. Гнеўна сказаў Вадзіму:

— Ніколі не думаў, што мой сын такі ідыёт. Чым вы яго напаілі?

— Нічым.

— А ты, вусатая гідра, памаўчы. Я цябе ведаю. Ведаю, якія заказы ты выконваеш...

— Ды вы што?!

— А вы не падумалі, што стары чалавек можа памерці? Зараз жа вязіце яго дадому, здайце жонцы. Няхай ратуе. Самі, ідыёты, не засвечвайцеся.

Бацькавы словы спалохалі Вадзіма. Пра трагічны фінал ён не думаў, хацеў сыграць камедыю.

— Дзе ён жыве, бацька?

Прытока помніў адрас, сказаў. Але i прыгразіў:

— Здарыцца горшае — на мае долары не спадзявайся. Сядзеш як міленькі. Будзеш ведаць пачым фунт ліха.

Ліфт у доме Стрыжэўскага не працаваў, i прыйшлося цягнуць пацяжэлае цела на чацвёрты паверх. Задыхался. Пачалі звярамі глядзець адзін на аднаго.

— Звязаўся я з табой, ідыётам. Трэба мне твая сотня. Цягні сам!

— Вітальевіч, мы ж з табой пуд солі з'елі. Не кідай мяне аднаго. Што я буду рабіць?

— Ідзі звані ў кватэру. Скажы, каб забралі свайго бацьку.

Вадзім узрадаваўся. Як яны не дадумаліся да гэтага на першым паверсе!

Вадзім скочыў на паверх, настойліва пазваніў. Не адразу за дзвярамі адгукнуліся — спалі.

— Хто?

— Там ваш бацька ляжыць п'яны. На лесвіцы.

— Які бацька? Чый? Не шукайце дурняў! — жаночы голас змяніў мужчынскі.

— Гэта кватэра Стрыжэўскага? Дык ён жа! Ён.

Вадзім пабег уніз, грукаючы чаравікамі.

Галіна Пракопаўна бачыла ў «вочка», што магчымы рабаўнік пабег ад дзвярэй. Маніць? Не, крокі заглухлі ўнізе. Грукнулі дзверы.

Галіна кінулася да тэлефона, набрала нумар дачы — яго нумар, Адасёў. Маўчыць.

Сын узброіўся кухонным малатком-сякерай, якім сякуць i адбіваюць мяса, i выйшаў на лесвічную пляцоўку. У гэты момант Стрыжэўскі застагнаў. Тады яны з маці кінуліся ўніз.

— Бацька!

Галіна загаласіла прыглушана:

— Адасік, родненькі. Дык ты ж ніколі так не напіваўся? Хто ж цябе напаіў?

— Не трэба, мама. Каб людзі не чулі, не бачылі. Заняслі п'янага ў кватэру.

Але што рабіць? Як памагчы?

— Трэба «хуткую», мама. Выклікалі «хуткую дапамогу».

Галіна толькі тады трохі супакоілася, калі Адам пачаў стагнаць, расплюшчыў вочы, але глядзеў непрытомна.

«Хуткая дапамога» зрабіла ўкол, каб падтрымаць сэрца. Урачы ўсё ж вырашылі забраць «хворага» ў бальніцу.

У бальніцы яму прамылі страўнік. Аднак свядомасць яго ўсё яшчэ была адключана.

A калі на другі дзень, позна, Адам Фадзеевіч прачнуўся ў поўнай свядомасці, да яго падышла ўрач-псіхіятр i спытала:

— Вы што, хацелі скончыць жыццё такім чынам?

— Я? Ды вы што! У мяне ніякай трагедыі, у мяне добрая сям'я. З чаго вы зрабілі такую выснову?

— Лабараторны аналіз паказаў конскую дозу клафеліну.

— Клафеліну? Божа! Яны хацелі мяне атруціць.

— Хто?

— Доўгая гісторыя, — ён паказаў вачамі на суседа па ложку.

— Добра, раскажаце пасля. Следчаму.

На трэці дзень жонка забрала яго з бальніцы.

— Званіў Прытока, пытаўся пра тваё здароўе.

— Пашкадаваў воўк кабылу: пакінуў хвост ды грыву. Хоць не думаю, што паганцы гэтыя труцілі мяне з яго бласлаўлення. Навошта яму?

Галіне ён расказаў сваю «эпапею» яшчэ ў бальніцы. Прытока пазваніў яму ў той жа вечар.

— Як адчуваеш сябе?

— Тваімі малітвамі.

— Слухай, давай забудзем дурны жарт майго сына. Адпачні дзень-два i выходзь на баявы пост. Я табе зарплату дабаўлю.

Стрыжэўскі не думаў пра гэта, а тут яго цюкнула:

— Навошта мне тваіх дваццаць долараў! Я ў цябе мільён вазьму.

Прытока цяжка задыхаў у трубку.

— Як гэта ты возьмеш мільён, якога, дарэчы, у мяне няма?

— Праз суд. За нанясенне шкоды майму здароўю, за маральнае зганьбаванне. Аналіз у «хуткай» паказаў наяўнаець клафеліну, іншай атруты... Не сам жа я глытаў яе.

Дыхание боса зрабілася частым i цяжкім.

— Піць не трэба на рабоце!

— Мая слабасць — не адмовіўся ад запрашэння. Хацеў паразумецца з Вадзімам, хацеў дапамагчы табе паставіць яго на правільны шлях.

— За гэта дзякую... Але... Ты хочаш падаваць у суд?

— Мне не да жартаў. Да таго ж ты ведаеш па рабоце: я слова на вецер ніколі не кідаў.