Іван Шамякін - Пошукі прытулку

— I ты лічыш яе нядобрай? Яна саромеецца. Дзіця. Хадзем у хату. А то вунь ужо збіраюцца паглядзець на свайго агранома. Нямнога тых засталося...

Ігнат цяжка падняўся — стрэльнула ў спіну ад нязвыклай стомы, даўно не рабіў такога шляху.

У «светлай» палове хаты стаяла прыемная прахалода. Пабагацела мэбля — не такая, як у майстра на ўсе рукі дзядзькі Атроха, які ў бедныя пасляваенныя гады мэбляваў, бадай, усё сяло. Цяпер усё фабрычнае: стол, ложак, крэсла, канапа. I тэлевізар не самай даўняй маркі. На сцяне, паміж вокнамі, фотакарткі ў «арцёмаўскіх» бярозавых рамках. Ігната кранула, што сярод ix знайшлося месца i яму, маладому, не аднаму: яны ўдваіх з Марынай сядзяць, схіліўшы, як галубкі, галовы адно да аднаго. Доўга разглядаў фота. Марына нячутна падышла ззаду, спытала:

— Бачыш, якія мы з табой былі?

— Ты — прыгажуня, а я — вахлак.

— Не кажы. Ты быў хлопец — хоць куды.

— Быў...

Марына засмяялася.

— А ты хацеў такім i застацца? Не бывае так. Усе старэем. У малпаў ператвараемся.

— Тваёй старасці не відно.

— Не відно! А бачыш, ніводнай карткі сённяшняй не павесіла. А думаеш, не здымалі? Адзін Павел тры дні шчоўкаў. Не люблю глядзець на сябе старую.

— А мяне ў часопісе памясцілі, i я ганарыўся.

— Цябе памясцілі як вучонага. А вучонасць... не старэе.

— Мудрая ты, Марына. Вучонасць не старэе. Вучоныя старэюць.

— Была б мудрая, калі б не была дурная. Такога мужа ўпусціла.

— Шкадуеш?

— A ўжо ж.

— Прабач. Віна мая. Ты кляла Ангеліну, а яна пра цябе дрэннага слова не сказала.

— Царства ёй нябеснае. Слоў я сказала многа, розных, але злосці не мела... На яе. На цябе мела. Але i табе пасля даравала. Я добрая.

— Я знаю, што ты добрая. I дзякуй табе за гэта. З верай у тваю дабрыню я i завітаў. Ведаў: не прагоніш.

— А куды мы можам гнаць цяпер адзін аднаго? У нас адзін дом — вечны. Але туды не будзем спяшацца.

— Аслаб я, Марына, за апошні год, пасля смерці... Ад станцыі ледзьве даклыпаў...

— Прагаласаваў бы...

— Галасаваў. Ніхто не ўзяў дзеда з кійком.

— Маладыя такія цяпер!.. Гады! Ну, ты адпачывай. А я абед згатую. На скорую руку. Блінчыкі не разлюбіў? I «сатану» спяку. На сале есці будзеш?

— Есці я ўсё ем, a сілы не маю. Толькі ж не на пяцьсем яек, як маладому паляводу. Два максімум. А сала... сала смажанае я даўно не каштаваў.

Марына засмяялася i па-маладому ўвішна пайшла на кухню.

Супакоены, задаволены, Ігнат сядзеў у куточку канапы перад акном, на якое падаў вячэрні цень клёна. Прыгадаў, што клён гэты садзіў ён сам, калі збудаваў хату. I ні разу не сядзеў пад ім. З-за аднаго гэтага варта было ісці ад станцыі. Няхай i баляць ногі.

«Паеўшы, каўтну індаметацын».

Набор лекаў вёз з сабой, уласна, у партфелі i былі толькі лекі, таму i пільнаваў сваё дабро, нават тут па прывычцы паставіў партфель ля канапы, каля сваіх ног, як бы спадзеючыся, што гэтак, блізкасцю сваёй, таблеткі будуць дапамагаць.

«Як сказаць Марыне, што я хачу на дзянёк-два затрымацца? Адпачыць. Ад каго? Ад Андрэя? Ад Паліны? Не. Ад горада. А больш правільна: пабываць у сваёй маладосці, удыхнуць паветра мінулага. Шкада, што няма яшчэ жніва, малацьбы. Якім салодкім быў водар спелай збажыны!»

Не стаў адкладваць высвятленне свайго становішча: паклікаў Марыну.

— Мар'яша! Дазволіш пабыць у цябе дзянёк-другі? Адпачыць ад... дарогі. Доўгай-доўгай дарогі.

— Ды ты што, Андрэевіч, жыві колькі хочаш. Лічы, што гэта твая хата. Сам бярвенні вазіў, абпілаваўшы на лесапілцы, i цеслярам памагаў. Людзі памагалі табе. Помніш суботнік? Ой, не адрывай ад пліты, блінчыкі гараць!

Заспакоены такой Марынінай шчодрасцю, адкінуў галаву на спінку канапы i непрыкметна i хутка заснуў. Сніў, што яны з Ангелінай прыехалі не на сваю ждановіцкую дачу, a ў гэтую хату. I Ангеліна незадаволеная. Гэта яго хвалявала, ён не мог сцяміць, што ёй не падабаецца, ажно пакуль не пачуў голас Марыны:

— Ігнась, абед гатовы.

Ён з цяжкасцю адарваў галаву ад спінкі канапы.

— Ты трывожна спаў. Каб спакойна, я не стала б цябе будзіць. Намучыўся?

— Не за дарогу. За жыццё, — паспрабаваў жартаваць.

— Табе нялёгка жывецца? — спытала Марына ўжо за сталом.

— Ды не, нічога. Хоць, ведаеш, у мяне лепшы кантакт з малой Светкай, чым з мамай i татам яе, яны цалкам у сваёй працы. I няма ў ix часу i тэм для размовы з бацькам.

— Дык яно ж заўсёды так: малое i старое знаходзяць агульную забаву.

— Ды не толькі забаву. Філасофію. Во што цікава. I гэта зусім не пустая філасофія, не дзіцячыя фантазіі. Фантазіі, але з сэнсам. Калі ўдумацца.