Іван Шамякін - У добры час

— Заходзь, Паўлаўна, будзем кіно паказваць. З цябе і білета не патрабуем.

«Не, трэба дапраўды-такі прыйсці сюды на дзень, на два і павучыцца, як яны арганізуюць работу», — думала яна, праходзячы міма новага будынка сельмага, вокны ў якім, праўда, яшчэ былі забіты крыж-на-крыж дошкамі. Адноўленай выглядала і гэтая вуліца, што збягала з узгорку, на вяршыні якога стаяў сельмаг, уніз да поплаву. Школа і медпункт былі абнесены такой-жа прыгожай дашчатай агароджай, перад будынкам — газоны, маладыя прысады, каля школы — роўная пляцоўка з валейбольнай сеткай. На школьным участку працавала група вучняў, звінелі дзіцячыя галасы, смех. Кіравала работай Ліда. Яна здалёк убачыла Машу і пайшла ёй насустрач, пляскаючы далонямі, каб абтрусіць з іх зямлю.

— Добры дзень, Машанька. Даўно ты не была ў нашым запаведніку. Бачыш, абгарадзіліся? — вочы яе прамяніліся.— Як ты загарэла і... папрыгажэла!

Сама Ліда была бронзавая ад загару. Машу заўсёды неяк кранала яе хараство, глядзела яна ёй у твар, і сэрца напаўнялася прыемнай гарачынёй, гонарам за чалавечую прыгажосць. І цяпер яна не зводзіла з настаўніцы вачэй. Ліда ажно сумелася.

— Чаму ты глядзіш на мяне так? Запэцканая я? — яна агледзела сябе, абтрусіла зямлю з падола шаўковай сукенкі. — Ведаеш, па маёй прапанове школьны ўчастак зрабілі накшталт вопытнага поля калгаса. Лазавенка ўгнаенняў навазіў, якім я нават назвы не ведаю, адзін Шышкоў разбіраецца. Бачыш: чаго мы толькі не пасеялі! Пшаніцу, бульбу, кветкі, агрэст, кавуны і нават, — Ліда таямніча прашаптала: — вінаград, сапраўдны, мічурынскі «рускі канкорд». Штодзень варолшм над кожным квадратным метрам: Шышкоў, Лазавенка, я і Ніна Аляксееўна... Мяцельскі зямлі не любіць і нічога не разумее, хоць і вырас у вёсцы. Ды яго зараз нічога не цікавіць, акрамя Ніны і будучага сына. На крок не адыходзіць ад яе... Стане яна з ганка сыходзіць — бяжыць падтрымліваць. Смешна. На педсовеце я яго крытыкую, а ён сядзіць і ўсміхаецца гэткай, ведаеш, найшчаслівейшай усмешкай. Я не вытрымала, разрагаталася... За мной — усе настаўнікі, акрамя, вядома, Шаройкі: яна не дазваляе сабе смяяцца з начальства.

Расказваючы, смеючыся, Ліда непрыкметна завяла Машу за агароджу школьнага ўчастка і пачала паказваць пасевы.

— Бачыш, кавуны як узышлі? Цудоўна, праўда?

Вучні палолі градкі. Калі яны падышлі, дзяўчынка з блакітнымі лентамі ў касічках паскардзілася:

— Лідзія Ігнатаўна, а Коля зноў культурную расліну вырваў.

— Коля!

— Ды я незнарок, Лідзія Ігнатаўна.

— Ідзі ты лепей рыхтуй тычкі. Сякеру вазьмі ў настаўніцкай.

Хлапчук у падкасаных штанах пацягнуў дзяўчынку, якая скардзілася, за касу, радасна падскочыў і, як на крылах, паляцеў да школы. Маша з цікавасцю глядзела на выдатныя пасевы, асабліва на палоскі пшаніцы і ячменю, і ў душы яе замест светлай радасці нараджалася... злосць. Раптоўна ўзнікшае, незразумелае пачуццё гэтае спалохала яе. Каб заглушыць яго, яна сказала:

— А ў нас паважаны аграном за ўсю вясну і двух разоў не быў...

Ліда кінула на яе здзіўлены позірк і, відаць, адразу ўсё зразумела.

— Ты да нас?

— Але, да Ігната Андрэевіча. Як ён адчувае сябе?

— Дзякую. Нічога ўжо. Сёння да вас намерваўся ісці, але мы з маці не пусцілі. Ідзем да яго. Ён будзе рады, што ты прышла.

Ігнат Андрэевіч сядзеў, аблакаціўшыся на стол. Твар яго быў бледны пасля хваробы, яшчэ больш пасівелі галава і бровы. Апрануты ён быў у просценькі піджачок з белага палатна — такія звычайна носяць садоўнікі. Вопратка гэтая падавала яму нейкі дзіўны выгляд, рабіла на шмат год старэйшым. Сядзеў за сталом стары, маленькі, беленькі, моршчыў Шырокі лоб і хмурыў калматыя бровы, якія то сыходзіліся над пераноссем, то нечакана разыходзіліся. Калі бровы яго разыходзіліся, тады і маршчыны на ілбе разгладжваліся, і твар рабіўся маладзейшым і святлейшым.

Ліда села на канапу, адкінуўшыся на спінку, і ніводным рухам, ніводным словам не ўмешвалася ў размову — нібы і не было яе ў пакоі. Маша, нервова перабіраючы пальцамі махры настольніка, пачала расказваць ціхім, роўным голасам, быццам добрая вучаніца на экзамене. Ладынін раз-по-разу стукаў пальцамі па скрыначцы з табакай (ён не ўправіўся схаваць яе, калі дачка зайшла) і коратка гаварыў:

— Т-так...

— Я казала ўжо на праўленні, што трэба абмераць прысядзібныя ўчасткі, што ў нас разбазарана грамадская зямля. Па прапанове Шаройкі вырашылі зрабіць гэта пасля пасяўной. Тады, моў, у пакаранне абрэжам з пасевам. Але-ж гэта проста хітрасць, Ігнат Андрэевіч, каб адцягнуць, замяць. А ўсім вядома, што ў Шаройкі і ў яго родзічаў ды дружбакоў, многія з якіх наогул не працуюць у калгасе, лішняя зямля... У людзей на сэрцы накіпела... А Лескавец гэтага не разумее. Шаройка ў яго — першы дарадчык... Зноў-жа з нормамі і з працаднямі. На розных лёгкіх дапаможных работах, куды Шаройка сваіх ставіў, проста ні за што налічваюць працадні. Першая брыгада, можна сказаць, сарвала сяўбу, а Лескавец, замест таго, каб патрабаваць ад Шаройкі, імкнецца выцягнуць яго, апраўдаць... Перакідвае з другіх брыгад лепшых коней у яго брыгаду. Забірае людзей...