Іван Шамякін - У добры час

— Мне надакучыла!.. Я цягнуў іх угору, а яны цягнуць мяне ўніз. Колькі кляліся, білі кулакамі ў грудзі і Лескавец, і Раднік, і Гайная, што не спыняць работы на гідрастанцыі!.. А што атрымалася? Сакавітаў складае чамаданы, ніякія ўгаворы не дапамагаюць.. К чорту такіх суседзяў і памочнікаў! Мы самі пабудуем гідрастанцыю! — ён усё больш павышаў голас.

— Брава, Лазавенка! — нечакана насмешліва праспявала Ліда і запляскала ў далоні. — Радуюся, што вы ўмееце так абурацца!

Яна падхапілася з канапы і закрочыла па пакоі з другога боку стала, замахала рукамі, перадражніваючы яго:

— Мы пабудуем гідрастанцыю і пасля прымусім іх усіх скакаць пад нашу дудку!.. Бо мы — гэта я...

Маша засмяялася.

Васіль раптам спыніўся, змоўк і здзіўлена глядзеў на Ліду. Яна таксама спынілася насупраць яго, але не сціхла.

— Бо мы — гэта я, Васіль Лазавенка... А нам зусім не хочацца, каб суседзі раслі, уздымаліся... А раптам возьмуць ды і перагоняць нас?.. Нам выгадней паказваць сябе на фоне слабых...

Васіль так збялеў, што Маша, глянуўшы на яго, спалохалася. Ён адступіў ад Ліды, як ад нечага небяспечнага, асцярожна сеў на канапу, абмяк, выцер рукавом пот. Потым нахіліўся, тыркнуў пальцам сабе ў грудзі, шэптам спытаў:

— Я — не хачу, каб суседзі ўздымаліся? — і павярнуўся да Ігната Андрэевіча. — Я?..

Маша ў думках лаяла Ліду: хіба можна так абражаць яго, кідаць такія беспадстаўныя абвінавачванні?

«Замнога ты ўжо бярэш на сябе», — няпрыязна падумала аб Лідзе і неяк непрыкметна палажыла сваю руку на Васілёву, якой ён абапіраўся аб стол.

— Супакойся, Вася. Ліда Ігнатаўна жартуе.

— Жартуе? — ён раптам засмяяўся крыху злосным, але шчырым смехам. — Добры жарт. Ну, шчасце ваша, што вы Лідзія Ігнатаўна, ды ў дадатак яшчэ Ладыніна. Аднак помніце, — ён пастукаў пальцам па стале і нельга было зразумець — зрабіў ён гэта сур'ёзна, з пагрозай, ці жартаўліва.

Ліда пачырванела і ўсміхалася збянтэжана, вінавата.

Васіль павярнуўся да Машы, удзячліва ўсміхнуўся ёй.

— Прабач, Маша, што я нагаварыў тут пра вас рознага глупства, — і, звярнуўшыся да Ладыніна, дадаў: — Нервы, Ігнат Андрэевіч. Не падумайце, што я сапраўды такой думкі. Не!.. На самай справе я сам думаў ужо, чым можна дапамагчы і «Партызану» і «Зорцы». І дапамагу! Як вы глядзіце на такую справу? — ён нахіліўся над сталом.

«Газік» хутка праскочыў цераз пераезд (дзяжурная прапусціла адну райвыканкомаўскую машыну і закрыла шлагбаум), крута павярнуў на шлях, што ішоў уздоўж чыгункі, і адразу-ж забуксаваў, трапіўшы ў глыбокую, разбітую машынамі, каляіну, поўную густой вясновай гразі. Матор злосна фыркаў, колы распырсквалі гразь, і яна ляцела Бялову на боты. Ён падсунуўся бліжэй да шафёра і, павярнуўшыся да Макушэнкі, які сядзеў на заднім сядзенні, засмяяўся.

— Ты, Пракоп, хітрун. Я думаў, ты з-за сціпласці залез туды.

— А ты думаў, буду садзіцца пад тваю гразь?

— Пад маю?

— Наглядная работка твайго дарожнага аддзела...

Машына рванулася і зноў забуксавала.

— Дарма ты наваліўся на дарожнікаў. Яны зрабілі нямала.

— Але вось гэтая дарожка пад самым, як кажуць, носам райкома і райвыканкома — ганьба і для іх і для нас з табой. Ты чуў, як калгаснікі нас успамінаюць, калі даязджаюць да гэтага месца? Раю паслухаць.

— Не ўсё адразу. Усяму свая чарга. І так паглядзі, колькі зрабілі за тры гады! Вунь зернесклад — люба паглядзець! — ён паказаў рукой на доўгі цагляны будынак з шыферным дахам. — А ў сорак пятым, помніш? — усе пастаўкі хлеба вунь у якой будыніне змяшчаліся.

Сакратар райкома, не ўхваляючы, паківаў галавой.

— Захапляешся ты, Лявонавіч, сваімі дасягненнямі. Не забывай: гэта шкодная хвароба...

— Ну, брат, і прыбядняцца не буду, як ты. Мы — трэці раён у вобласці. І нам няма патрэбы выкрываць, выносіць на людзі нашы недахопы, як гэта зрабіў ты на абласной канферэнцыі. Недахопы — яны ва ўсіх ёсць. Паміж сабой мы, вядома, павінны не забывацца на іх, але...

Машына ўскочыла ў яміну, і Бялоў стукнуўся ілбом аб пярэдняе шкло... Узлаваўся на шафёра.

— Ты што, першы раз едзеш, ці што?

Хлопец пачырванеў і паехаў павальней, хоць пасля гэгэтай апошняй яміны дарога пачалася роўная, сухая. Засіпелі шыны.

— Перад партыяй хітрыць нельга, Нікалай Лявонавіч. На нашых недахопах, як і на нашых дасягненнях, павінны вучыцца другія.

Бялоў зморшчыўся, адвярнуўся. Але Макушэнку добра быў відаць яго твар у маленькім круглым люстэрку.

— Ты гэта гаворыш так, быццам Бялоў калі хітрыў. Я — дваццаць гадоў у партыі.