Іван Шамякін - У добры час

— Лес вазілі, — буркнуў Шаройка.

Ладынін насмешліва паглядзеў на яго. Шаройка ўціснуў галаву ў плечы, нахіліўся.

— Пры вас, Шаройка, і лес ні разу не вывозілі і гной заставаўся ў хлявах...

— І поле пуставала, — дадаў нехта з дабрадзееўцаў.

— Мне думаецца ўсё гэта ад таго, што таварыш Лескавец, як я гаварыў, часам займаецца не тым, чым павінен займацца старшыня...

Максім сядзеў збоку, каля акна, паміж Шаройкам і сваім намеснікам Бірылам. Быў ён знешне спакойны, сядзеў, закінуўшы нагу на нагу, кідаў позіркі ў бакі, усміхаўся, нібы гаварыў: «Любуйцеся, які я!..» Сапраўды, дабрадзееўскія дзяўчаты не зводзілі з яго вачэй. Але чырвань шчок і вочы, у якіх гарэлі нейкія дзіўныя зялёныя агеньчыкі, выдавалі яго хваляванне.

Ладынін гаварыў да ўсіх, але ўпотай назіраў за ім. Часта пазірала на яго і Маша; яна баялася, што Максім не вытрымае і якім-небудзь недарэчным выгукам, пярэчаннем перапыніць Ігната Андрэевіча. А ёй хацелася апладыраваць кожнаму слову сакратара, бо ўсё, што ён гаварыў, было справядлівым, аб гэтым не раз думала яна сама. Але ў той-жа час ёй было шкада Максіма: ніхто лепей за яе не ведаў, як балюча ён успрымае такую крытыку. Яна бачыла больш, чым Ладынін, і больш чытала на яго твары. Вось ён непрыкметна зашпіліў шынель, потым расшпіліў яго і раптам у нейкі міг, які ніхто не заўважыў, аднаго гузіка не стала: Максім схаваў яго ў кішэню.

— Няўжо абавязкова самаму старшыні ездзіць кожны раз у Сельгасснаб за кожнай парай лейцаў, ці за жалезам для кузні? Такую работу мог-бы з поспехам выканаць любы калгаснік. А Лескавец ездзіць сам. А ў калгасе ў гэты час цэлы дзень прастойвае трыер, які быў дадзены на нейкіх два дні. Трыер забралі, і частка насення засталася неачышчаным...

— Колькі таго насення! — не вытрымаў Бірыла.

— Мы не маем права, таварыш Бірыла, пасеяць нядобраякасна ні аднаго гектара. Аб гэтым запісана ў пісьме правадыру, якое вы падпісалі...

Маша ўбачыла, як Максім расшпіліў каўнер гімнасцёркі і выцер шыю бруднаватай хустачкай.

—... Нельга працаваць па-ранейшаму, без агранамічных ведаў. А Лескавец не вучыцца і людзей не прымушае вучыцца. Відаць, таварышы з «Партызана» на чале з сваім старшынёй думаюць, што яны змогуць пражыць «агранамічным» аўтарытэтам Шаройкі. Памыляюцца... І таму я сёння з абурэннем гавару аб выпадку з галоўным аграномам МТС Маслоўскай. Чалавек прыехаў, каб дапамагчы ў падрыхтоўцы да сяўбы, прачытаць лекцыю... А Лескавец, пасадзіўшы яе ў халоднай канцылярыі пачакаць яго «парачку хвілін», знік на цэлы дзень... Што гэта, тактыка Радніка, таварыш Лескавец?

Піліп Раднін, старшыня калгаса «Зорка», неспакойна каўзануўся на лаве.

— Ты што, Піліп, прыліп, што адрываеш штаны ад лаўкі? — іранічна заўважыў Міхей Вячэра, які сядзеў побач.

Скончыў Ладынін свой даклад — Лескавец адразу-ж падняўся і хутка распрануў шынель, кінуў яго на падаконнік.

Грымнуў смех.

— Ото-ж, ажно горача стала хлопцу!..

— Яшчэ-б не!.. Тут і кашулю скінеш, не толькі што...

— А ён ужо расшпіліў яе!.. Глядзіце!..

— Але, браце Максім, гэта табе не за лейцамі ездзіць...

— Ажно вусы абвіслі... Падкруці для выгляду!..

Ладынін зморшчыўся — не падабаліся яму такія жарты. А Машы было проста балюча ад іх, можа, нават больш, чым самаму Максіму.

Байкоў званіў алоўкам па графіне.

— Цішэй, таварышы! Ды менш курыце! Накурылі — ажно дыхаць нечым.

Максім быццам-бы не чуў усіх гэтых жартаў. Моўчкі пастаяў, пачакаў, покуль усталяваўся парадак, потым папрасіў у старшыні сходу слова.

— Тут сакратар наш, Ігнат Андрэевіч, таварыш Ладынін, — ён, відаць, не прадумаў пачатак сваёй прамовы і таму награмаджаў словы без усялякага ладу, — у сваім дакладзе так наваліўся... адным словам, давёў, што ў тым, што сельсовет займае восьмае месца па раёну, а не першае, віноўны толькі адзін чалавек: Лескавец...

— Ты гавары за свой калгас... За сельсовет табе ніхто нічога не гаварыў, — перапыніў яго дырэктар МТС Крыловіч.

— Не, выбачайце, калі ўвесь даклад быў пабудаваны на мне, то дазвольце мне сказаць... Ну, добра, Лескавец не ўмее кіраваць, Лескавец дапускае грубыя памылкі, ездзіць, а толку няма... Адным словам... Лескавец не абапіраецца на калгасны актыў... актыў у яго — адзін Шаройка... Што мае таварыш Ладынін да Шаройкі — я не ведаю... Адным словам, выходзіць, што Лескавец — гэта Шаройка нумар два...

Зноў усе засмяяліся, акрамя Машы; яна моўчкі кусала вусны і не падымала вачэй. Ладынін дакорліва паківаў галавой:

— Дарэмна, Максім Антонавіч, — і падумаў: «Балюча рэагуе. А, можа, гэта і добра».