Іван Шамякін - У добры час

— Ну, бабы, падымай спадніцы!. Будзем скакаць! — прагучэў яе вясёлы голас.

Дарогу перарэзаў раўчак.

Мурашка пасвяціў кішанёвым ліхтарыкам.

— Ну, гэта што! — і першы спрытна окочыў.

— Табе лёгка гаварыць — што! А вось як нам?— бурчэла Клаўдзя. — Дзе там Максім? Ты, чарцяка, у паляўнічых ботах, а я табе ў бахілах павінна дарогу пракладваць. Камандзір павінен быць наперадзе свайго войска!

Максім не адгукнуўся. Маша адчувала, што ён стаіць за спіною ў яе і чула, як смокча люльку: гэта быў смешны гук — цмокае, як малое дзіця. Хутка іх прымусіў спыніцца і згрудзіцца новы раўчак, які журчэў і булькатаў гучней за ўсе папярэднія.

Мурашка зноў пасвяціў і свіснуў.

Лукаш Бірыла пачаў кіем мераць глыбіню і мацаць, дно — дзе зручней перайсці.

Люлька засіпела каля самага Машынага вуха.

— Ты што, таксама вырашыла мне нос уцерці? — сказаў ён ціха, але Машу так непрыемна ўразілі гэтыя словы, што яна на момант разгубілася.

— Зразумей, Максім...

— Ты думаеш, адна ты разумееш, а ў мяне і галавы няма і замест сэрца — камень. Так? Я сам мог сказаць...

— Я табе не перашкодзіла... Я сказала за сваю брыгаду.

— Не перашкодзіла!..

У іх размову, якую яны вялі амаль шэптам, нечакана ўмяшаўся Шаройка, які стаяў ззаду, але якога яны не бачылі.

— Эх, Максім Антонавіч, куранят лічацо увосень. Хто ведае, ці яно падсушыць, ці яно падмочыць. Сказаць лёгка... А мы лепей цішком ды моўчкі... Так яно лепей.

— «Цішком ды моўчкі»! — зняважліва хмыкнуў Максім.

Шаройка адступіў некуды ў цемру. Маша задаволена ўсміхнулася.

Максам наўпрасцяк, хутка і шумна, перайшоў раўчак і пайшоў першы, больш не спыняючыся і не адказваючы на жарты Клаўдзі, якія яна кідала ўздагон.

У небе спяваў жаўранак. Людзі, пачуўшы гэты дзіўны спеў, спыняліся і, задраўшы галовы, ссунуўшы зімовыя шапкі на патыліцы, намагаліся адшукаць яго ў яркім вясновым блакіце, які сляпіў вочы. Набягалі слёзы, іх змахвалі далонямі і зноў углядваліся.

— Вунь ён, ву-унь!

— Але... Як камячок... На адным месцы вісіць.

— Толькі крыллямі трапеча.

Дарослыя гаварылі і радаваліся, як дзеці.

Жаўранкавым спевам звінела ўсё навокал у гэты

незвычайны дзень, першы такі ясны і цёплы пасля зімы. Хоць быў канец сакавіка, а сонца пякло, як у маі, і «украінскі» ветрык, як тут называлі вецер з поўдня, прыносіў не халодную вільгаць прадвесня, а духмяную цеплыню сапраўднай вясны, водыр разагрэтай сонцам зямлі.

Адразу, набрынялі буйныя почкі старой вярбы, што расла пад абрывам, схіліўшыся над самай вадой. Здавалася, яшчэ адна хвіліна, адзін момант — і пырснуць гэтыя почкі маладым зялёным лісцем.

Васілю здалося, што гэта здарыцца зараз, на яго вачах, і ён на хвіліну змоўк, нават стаіўся, чакаючы цуда. Магчыма, аб нечым блізкім да гэтага думаў і Ладыінін, бо ён таксама моўчкі пільна глядзеў на вярбу, на хуткую плынь вады. Рэчка вышла з берагоў, паднялася трохі не на ўзровень абрыву, заліла нешырокую пойму, камель старой вярбы, ажно да самага галля, і нават некалькі галінак было ў вадзе. На поўдзень, за паваротам, дзе пойма пашыралася, і на поўнач, за мастом, дзе ажно да самай Дабрадзееўкі рэчка заліла луг, віднеліся шырокія і спакойныя прасторы вады, па якіх, не ведаючы, нельга было вызначыць, дзе праходзіць рэчышча. А тут, у гэтай вузкай гарлавіне, сціснутай высокімі абрывістымі берагамі, на адным з якіх стаялі старыя дубы, а на другім — сосны, — паводка рвалася наперад, як раз'юшаная. Вада падмывала пясчаны бераг, вірылася вакол вярбы. Імкліва праплывалі, кружачыся, трэскі, галінкі, тарфяны, гной — рэшткі зімовых дарог.

Таўстая галіна вярбы цягнулася ўгору, узвышалася над берагам. Васіль нахіліўся над абрывам і адламаў галінку з вясёлымі кучаравымі «коцікамі». Панюхаў і засмяяўся.

— Вябра пахне малаком...

Ігнат Андрэевіч здзіўлена паглядзеў на свайго маладога сябра.

— Ну-у, гэта фантазія жывёлавода!

— Сур'ёзна. Між іншым, я заўважыў гэта ўпершыню, калі быў яшчэ вучнем... Помню з мяне смяяліся... Асабліва, гэты... д'ябал. — Васіль кіўнуў галавой назад, у бок Лядцаў, але слова «д'ябал» сказаў па-сяброўску ласкава. Наогул у яго быў незвычайны настрой — сапраўды вясновы. Грудзі напаўняліся нейкім бурлівым захапленнем. Свярбелі далоні рук — хацелася працаваць, галёкаць і смяяцца разам з моладдзю. Ён павярнуўся ад рэчкі. За якіх крокаў сто ад таго месца, дзе яны стаялі, хлопцы з чатырох калгасаў з жартамі і смехам складалі ў вялікія штабялі жоўтыя бярвенні. Старэйшыя мужчыны скаблілі іх. Бярвенні ляжалі тут на ўсёй пляцоўцы — ад рэчкі і амаль да самага калгаснага двара. Покуль трымалася санная дарога, іх хутчэй вывозілі з лесу, а цяпер, усё прадвесне, скаблілі і прыводзілі да ладу.