Іван Шамякін - У добры час

Ва ўсіх хлапчукоў за плячыма былі прыладжаны дарожныя мяшкі. І хоць паход набліжаўся да канца, мяшкі не былі больш пустымі, чым у першы дзень, калі яны

адыходзілі ад роднай школы. За час паходу яны напоўніліся рознастайнымі цікавымі рэчамі, сярод якіх былі самымі каштоўнымі два паедзеныя іржой аўтаматы і сатлелая сумка з патронамі.

За хлапчукамі ішлі дзяўчаткі. Іх было менш, але расцягнуліся яны значна даўжэйшым ланцужком, чым хлопцы, якія літаральна «наступалі на пяты» адзін аднаму. Апошнімі ішлі кіраўнікі атрада — Ліда Ладыніна і Алеся Кацуба.

Ідэя паходу і арганізацыя яго цалкам належала Лідзе. Яшчэ з зімы рыхтавала яна вучняў да гэтага цікавага падарожжа па вобласці. Не раз давялося ёй паспрачацца з загадчыкам райана, каб атрымаць патрэбныя сродкі.

З атрадам павінен быў ісці фізрук школы Патрубейка, але ў апошні дзень ён нечакана захварэў. Ліда добра ведала прычыну яго хваробы: яму вельмі не хацелася адыходзіць з дому ў такі час, калі хапала спраў каля сваёй гаспадаркі, а самае страшнае для яго было ісці ў далёкую дарогу пад яе, Лідзіным, кіраўніцтвам. Замест яго Ліда запрасіла Алесю. Яны здружыліся на вяселлі. Дагэтуль Алеся — вучаніца — не адважвалася прапанаваць свайго сяброўства настаўніцы, хоць даўно марыла аб такім збліжэнні; даўно Ліда падабалася ёй.

Але цяпер, калі яна вытрымала экзамен на атэстат сталасці, то адчула сябе зусім сталым чалавекам і пасмялела. Лідзе таксама спадабалася новая сяброўка — вясёлая, цікаўная, разумная. У іх характарах было многа агульнага.

...Няшчадна пякло сонца. Нерухома вісела густое, душнае і смуроднае ад балотных выпарэнняў паветра. Ісці было цяжка. Алеся расчырванелася, вочы яе гарэлі; яна перарывіста дыхала.

— Што з табой, Алеся? — спытала Ліда, якая ішла роўна, лёгка, нават не пацеючы.

— Успомніла — і расхвалявалася. Брр... Ажно дзіўна зараз, як я прайшла тады. Вады было-о!.. Месцамі — па грудзі... І вада халодная, халодная... — Алеся ўздрыгнула. — І цяпер холадна робіцца, як успомню.

— Цераз год тут будзе торфзавод... Ты пра ўсё раскажы дзецям.

— Не ведаю, ці здолею... Цікава, што засталося ад лагера? Вернемся — трэба будзе дзядзьку Міхею расказаць, што мы тут былі.

Набліжаліся да лесу. Ужо добра можна было ўбачыць паасобныя дрэвы: сосны і магутныя дубы, што стаялі на самым узлеску.

— Ого-о-го! Хло-опцы! Рэ-эчка-а-а!—даляцеў здалёк радасны голас Валодзі Прымака.

Ланцуг адразу заварушыўся: хлапчукі пабеглі, спатыкаючыся на купіны, падаючы.

Пярэднія ўжо скідалі мяшкі, сцягвалі з сябе кашулі і кідаліся некуды ўніз.

— Ужо купаюцца, — занепакоілася Ліда. — Неглыбока?

— Не. Цяпер неглыбока. А тады вартавыя перавезлі мяне на нейкім бервяне.

— Аднак, спацелыя — і адразу ў ваду! А ўсё гэты Прымак! — Ліда пайшла так шпарка, што Алеся ледзь паспявала за ёй. Але покуль яны наблізіліся да рэчкі, усе хлопцы ўжо плёскаліся ў вадзе, весела пырскаючыся і крэкчучы ад задавальнення. Дзяўчаткі сядзелі на высокім сухім беразе, у засені дубоў, цярпліва чакаючы дазволу настаўніцы.

Ліда і Алеся адышліся ўбок і, знайшоўшы глыбейшае месца, таксама пачалі распранацца.

— Нічога не бачаць твае даследчыкі, — крыху расчаравана сказала Алеся і паказала на адным з дубоў незвычайнае гняздо з жэрдак, накрытых паіржавелай бляхай, — цэлы будан. — Назіральны пункт. Бачыш?

Калі ўсе добра выкупаліся ў сцюдзёнай вадзе лясной рэчкі, Ліда пастроіла атрад і павяла ў глыб лесу. З цяжкасцю пралезлі яны праз зараснік арэхавых кустоў і спыніліся на невялічкай паляне.

Піонеры радасна закрычалі:

— Лагер!

— Партызанскі лагер, Ліда Ігнатаўна!

Дзеці былі ў захапленні ад такога адкрыцця, ім здавалася, што натрапілі яны на лагер выпадкова.

Ліда загадала ім. сесці і паслухаць, што ім раскажуць. Хлопцы выканалі яе загад без асаблівага жадання, ім карцела хутчэй агледзець лагер, рэшткі .зямлянак, пашукаць зброі.

— Дзеці! Не думайце, што мы ішлі цераз балота без усялякай мэты і выпадкова прышлі ў гэты лагер. Не, я не выпадкова прапанавала вам гэты цяжкі маршрут. Справа ў тым, што пяць год назад цераз гэтае балота прайшла адна дзяўчынка, партызанская сувязная, якой у той час было якраз столькі год, колькі зараз шмат каму з вас. Прайшла яна цераз балота вясной, калі яно лічылася непраходным і калі вада была ледзяная...

Вучні павярнулі галовы ў бок Алесі, здагадаўшыся, хто тая дзяўчынка. Алеся збянтэжылася.

— Правільна, дзеці, гэта была Аляксандра Паўлаўна. Зараз яна аб усім раскажа вам сама.