Іван Шамякін - У добры час

— Добра табе, Вася, разважаць, калі ў цябе ўсё сена ў стагах ужо. А ў нас яшчэ палавіна — у пакосах. Сёння на Зарэчны луг трэба ехаць. А то раптам раздажджыцца...

— І ты маеш намер паехаць таксама. Я ведаю цябе... А ў хаце яшчэ поўна гасцей. Прачнуцца, пачнуць пахмяляцца, а маладой няма. Што скажуць мне? Уяві...

Маша падышла, села на край ложка, палажыла руку на яго галаву; пальцы яе патанулі ў яго ўскудлачаных валасах.

— Добра, Вася, я разумею.

Ён прыцягнуў яе да сябе, пацалаваў, патрымаў у абдымках, слухаючы частыя ўдары яе сэрца. Потым, закінуўшы за галаву рукі, доўга ляжаў моўчкі, задуменна ўставіўшы позірк у адну кропку на столі.

Маша назірала за выразам яго твару.

— Пра што ты думаеш, Вася?

— Пра тваю работу. Разумееш, гэта ўсё не так проста, як мы меркавалі... Я думаю пра маці... З хлебам-соллю сустрэла яна нявестку і ўпэўнена, што ты назаўсёды прыехала ў дом, як гэта вядзецца адвечна. І раптам... Паспрабуй цяпер, пераканай яе, старую, дакажы, што ты там, у чужым, як яна скажа, калгасе больш патрэбна, чым у сваім...

Маша паднялася, падышла да акна, доўга глядзела на вуліцу. Хаты на другім баку былі зверху да вокнаў заліты сонечным святлом. Дзе-ні-дзе над комінамі ўздымаўся празрысты дымок. Каля калодзежа стаялі жанчыны з поўнымі вёдрамі і ніяк не маглі разысціся — усё гутарылі і гутарылі, кідаючы позіркі на Ганніну хату. Маша зразумела, што гаворка ідзе пра яе і адступіла ад акна, села на ўслончык каля стала, быццам прышла ў госці, павярнулася да мужа.

— Вася, а ты-ж абяцаў пагаварыць з маці раней. Не падабаюцца мне твае словы... Марылі, марылі мы з табой, планы розныя складалі, а калі да справы дайшло... дык, як часта гэта бывае, да вяселля — рулявыя мары, абяцанкі... А пасля — муж пачынае глядзець на жонку, як Шаройка на сваю сядзібу.

Твар Васіля заліўся чырванню. Маша не заўважала гэтага.

— Ты ведаеш, Вася... Не для сваёй карысці я застаюся ў «Партызане». Я слова дала, і я хачу стрымаць яго... не толькі перад адным табой...

Васіль цяжка ўздыхнуў.

— Ты крыўдзіш мяне, Маша. Ды хіба я супраць таго, каб ты працавала там... Я ўвесь час дапамагаю «Партызану». Адна ты ведаеш маю мару... І я ўпэўнены, што прыдзе час, калі гаспадаркі нашы аб'еднаюцца ў адну. Я гаварыў толькі пра маці. Цяжка ёй будзе зразумець... Ды і не адной маці...

— Зразумеюць, Вася, дарэмна ты думаеш так, — у Машы знікла трывожнае пачуццё, якое з'явілася было пасля яго слоў. Не дамовіцца, не зразумець адзін аднаго ў першы дзень, значыцца, не разумець адзін аднаго праз усё жыццё, значыцца, і не бачыць яго, таго жыцця, пра якое яны марылі перад вяселлем.

Не, Васіль добра разумее яе, і яна таксама разумее яго... Маша супакоілася.

У наступную раніцу яны прачнуліся адначасова ўжо ў сваёй хаце. Разам вышлі мыцца. Маці з дайніцай у руках сустрэла іх на ганку, ласкава папракнула сына:

— Звык падымацца ні свет, ні зара, і жонцы не даеш паспаць. Ты спала-б яшчэ, Машанька. Куды табе спяшацца?

Васіль пажартаваў:

— Хай не звыкае доўга спаць. Разлянуецца.

— А няўжо-ж па табе мусяць усе раўняцца?

Маці хацела абмінуць іх і пайсці ў хату, каб працадзіць малако, але Васіль прыпыніў яе.

— Слухай, мама... Да восені Маша застанецца брыгадзірам у «Партызане», і ты павінна зразумець... Так трэба для справы!

Кацярына паглядзела на нявестку і ўздыхнула.

— Што-ж, калі трэба, дык трэба... У вас, маладых, усё не так, як нам, старым, хочацца. Але вам відней, вы — цяпер гаспадары. Пачакай-жа, Машанька, я снеданне згатую.

Маша адразу адчула нешта накшталт расчаравання: не чакала яна, што свякруха так хутка ўсё зразумее і так проста пагадзіцца з тым, што нявестка будзе брыгадзірам у чужым калгасе і, безумоўна, не зможа быць добрай памочніцай ёй у хатніх справах.

Але ўслед за гэтым першым пачуццём хлынула цёплая хваля ўдзячнасці да гэтай шчырай жанчыны. Маша не ведала, як выказаць ёй гэтае пачуццё і таму толькі ціха сказала, сарамліва апусціўшы вочы:

— Дзякую, мама.

Але Кацярына зразумела яе словы па-свойму.

— Няма за што дзякаваць. Не ў чужых. Не ўздумай мне без снеданняў уцякаць. Мыйся і бяжы на грады, гуркоў выберы.

Стала радасна і светла на душы ад гэтай кароткай размовы, ад такога простага даручэння. Мыючыся, Маша смяялася, пырскалася вадой. Потым з вялікім задавальненнем хадзіла па росных градах, шукала гуркоў, выбірала самыя лепшыя — зялёныя, свежыя, халодныя ад расы — і адчувала сябе дзяўчынкай, як некалі ў маленстве, калі маці вось таксама пасылала яе на гарод.