Іван Шамякін - У добры час

«Я прыду... У адзінаццаць гадзін... Добра?».

Вось што цяпер засталося! і словы гэтыя напаўняюць усю яе істоту.

На момант ёй здаецца, што ўсё гэта яна сніць.

Не, гэта не сон! Але якая дзіўная ноч! Колькі падзей адбылося ў яе жыцці за адны толькі суткі! А можа гэта апошняе і не падзея яшчэ? Можа яму проста хочацца вось так, па-сяброўску пагутарыць? Не. Не проста пагутарыць яму хочацца, і не проста так ён дагнаў яе сёння. Яна добра памятае словы, якія сказаў ён увосень, калі яны ў галалёдзіцу сустрэліся на жыце: «Усё-такі я кахаў цябе... і пачуццё гэта даўняе. Я зразумеў яго яшчэ на фронце... Я ўспамінаў цябе і было лягчэй». Але чаму гады гэтыя словы яго нічога не выклікалі ў яе душы? І чаму цяпер?.. Ці ёсць што-небудзь у яе сэрцы, ці з'явілася там новае пачуццё?

Пакутліва доўга цягнуўся дзень. Здавалася, што не будзе яму канца. Маша зрабіла на працягу яго ў тры разы больш работы, чым звычайна, — і ўсёадно нічога не дапамагала, нічога не прыспяшала час. Сустракаючыся з мужчынамі, у якіх — ведала — былі гадзіннікі, яна пыталася, каторая гадзіна. Раней яна амаль ніколі не рабіла гэтага. Таму намеснік старшыні Бірыла, да якога яна, забыўшыся, звярнулася з гэтым пытаннем двойчы, пажартаваў:

— Чакаеш вечара, Маша?

Яна ўспыхнула, як дзяўчынка. Не ведала, куды схаваць твар і вочы. Добра, што яны былі толькі адны. Стары, нібы чытаючы яе думкі, заўважыў:

— Нічога, нічога, Маша. У жыцці ўсё здараецца.

Яна жахнулася: няўжо ведае, няўжо хто бачыў іх

уначы? Да вечара непакоіла яе гэтая думка. А калі змерклася, яна забылася на яе і праз гарод ішла смела, не аглядаючыся нават. А сустрэўшыся з Васілём, прапанавала пайсці далёка ў поле.

Колькі яны выхадзілі за гэтую ноч! Амаль што абышлі ўсе палі абодвух калгасаў, усе звілістыя сцежкі і дарожкі. Як юнакі, яны саромеліся прапанаваць адзін аднаму сесці і ўсё хадзілі і хадзілі, бо не адчувалі зморанасці, не прыкмячалі, куды заходзілі, і бадай, ніхто з іх пасля не змог-бы дакладна расказаць, дзе яны за ноч пабывалі. Яны гаварылі няспынна. Гаварылі аб усім, успаміналі мінулае, даваеннае і ваеннае, вясёлае і сумнае, марылі аб будучым, прыгожа марылі аб жыцці людзей, усіх совецкіх людзей, і, у першую чаргу, сваіх аднавяскоўцаў.

Але не марылі аб сваім уласным жыцці. А гаворачы пра знаёмых і блізкіх, пазбягалі ўспамінаць двух чалавек — Максіма і Насцю.

Аб гэтым Маша ўспомніла зноў толькі пасля таго, як яны развіталіся на досвітку.

Развіталіся яны на тым-жа самым месцы. Васіль зноў затрымаў яе руку ў сваёй і зноў спытаў, як у першы раз:

— Сустрэнемся заўтра, Маша?

Яна пажартавала:

— Сёння, Вася.

Ён засмяяўся.

— Сапраўды, сёння...

Была нядзеля, тэрміновай работы не было, і яна вырашыла выспацца за ўсе тры ночы. Праўда, не гледзячы на зморанасць, — Маша цяпер толькі адчула яе, — яна доўга не магла заснуць. А калі, урэшце, заснула, то спала амаль да абеду.

Алеся дакорліва паківала галавой, калі сястра прачнулася.

— Дзе ты была? Зноў на сходзе? Састараюць яны цябе, гэтыя сходы. Як я не люблю гэтых доўгіх паседжанняў!

Маша шчасліва засмяялася. Яна. адчула раптам сябе на шмат год маладзейшай. І раніцою, перад сном, і цяпер яна думала аб тым, што спатканні гэтыя — нібы другая маладосць. Ды нават і тады, шмат год назад, не было ў яе такіх спатканняў. Максім амаль ніколі не прызначаў іх. Звычайна сустракаліся на гулянцы, танцавалі, а потым адыходзілі. Заўсёды намагаліся пайсці непрыкметна, употайкі, але гэта амаль ніколі не ўдавалася. Іх даганялі жарты хлопцаў і дзяўчат. Яны ішлі на край вёскі і садзіліся дзе-небудзь у куточку на лавачцы паміж палісаднікам і парканам. Сядзелі, гутарылі аб розных дробязях, рэдка — аб вучобе, часцей — аб хлопцах і дзяўчатах — хто з кім гуляе. Часам былі такія моманты, калі яны не ведалі, пра што гаварыць, не знаходзілі слоў і тады сядзелі моўчкі, глядзелі на зоркі, на месяц, слухалі, як спяваюць дзяўчаты, і ціха шуміць вярба ці куст чаромхі.

Праўда, зрэдку Максім цалаваў яе. Яна сарамліва адварочвалася і ціха прасіла:

— Не трэба, Максім.

А аднойчы жартаўніца цётка Параска абліла іх цераз паркан вадой, крыкнуўшы:

— Не перашкаджайце спаць, ухажоры саплівыя!

У другі раз хлопцы-падлеткі падслухалі іх сардэчную размову і пасля колькі дзён не давалі прайсці па вуліцы.

Аднак нішто не бянтэжыла іх, пачуцці рабіліся ўсё больш смелымі; у апошні год яны не сароміліся паказацца ўдвух на людзі, ужо і ў клубе, калі глядзелі спектакль ці кінокарціну, садзіліся побач, і размовы сталі больш сталыя і цікавыя. Толькі ў поле не хадзілі. Ні разу не вышлі вось так і не блукалі да раніцы.