Іван Шамякін - У добры час

Яны вышлі ў поле. Пасля добрых дажджоў, якія ішлі апошні тыдзень, забуяла ярына, паднялося ледзь не ў рост чалавека жыта. Яны ішлі якраз міма жыта. Высокімі сценамі сціскала яно вузкую дарогу. Удзень прайшоў дождж, і зямля пад нагамі была вільготная і мяккая. Паветра было насычана ап'яняючым водырам жытнёвага поля. На небе начавалі нізкія мяккія воблакі, дзе-ні-дзе разарваныя; праз прасветы заглядалі на зямлю цікаўныя зоркі. Ноч была бязросная, ціхая і таксама нейкая мяккая, як зямля і неба.

— Ах, якое ў вас жыта, Васіль! — Маша правяла рукой па каласах, і яны ледзь чутна зашамацелі. — Люба паглядзець!

— Жыта добрае. Але прызнаюся табе, больш за ўсё я ганаруся цукровымі буракамі. Дарэмна ты не зойдзеш да нас. Многа цікавага пабачыша-б.

— Насці баюся, — засмяялася Маша.

Ён таксама засмяяўся.

— Здаецца. апрача буракоў, для яе зараз нічога не існуе... Страшэнна хоча Гераіняй стаць...

Маша ўздыхнула. Васіль здзіўлена павярнуўся да яе, але, аглянуўшыся, зразумеў, у чым справа. Яны перайшлі мяжу, якая раздзяляла землі іх калгасаў.

На зямлі «Партызана» таксама расло жыта, але нават уначы была прыкметна розніца паміж гэтым і тым жытам, якое яны толькі што прайшлі.

Васіль сказаў пасля кароткай паўзы:

— Баюся, што наша жыта пагоніць у салому, а колас можа быць дрэнны.

Маша зразумела яго жаданне неяк суцешыць яе, даказаць, што жыта іх калгаса (гэта быў участак не яе брыгады) таксама неблагое. Безумоўна, значна лепшае, чым у мінулым годзе, — яна сама гэта бачыла. Але-ж не такое, як у «Волі».

— Чаму гэта можа здарыцца? — спытала яна.

— Баюся, што мы тут гною перабольшылі. — і Васіль раптам пачаў расказваць, якія працэсы адбываюцца зараз у зямлі ў сувязі з дажджамі і наогул у такі час. Аб усім гэтым ён заўсёды ўмеў расказваць цікава — і на занятках і ў прыватнай гутарцы. Маша моўчкі слухала яго, але мала што даходзіла да яе свядомасці: іншыя, зусім далёкія ад агранаміі думкі, апанавалі яе, і яна чула толькі яго ціхі прыемны голас. У яе радасць уліўся нейкі лёгкі і светлы смутак.

Так непрыкметна яны дайшлі да Лядцаў і не пайшлі ў вуліцу, а, не змаўляючыся, павярнулі на сцежку, што вяла па-за гародамі. Са сцежкі звярнулі на новую дарогу і зноў вышлі ў поле, дзе на вялікай плошчы была пасеяна бульба, а ў нізіне — капуста. Пасля яны гаварылі пра сенакос, што павінен пачацца неўзабаве, потым — пра будаўніцтва гідрастанцыі, пра Сакавітава, які ў той дзень пераехаў у абласны цэнтр. Але ні слова не сказалі яны аб сваіх пачуццях і сваіх адносінах. Маша нават і не думала пра гэта. Яна так звыклася з думкаю, што Васіль — добры сябра, з якім заўсёды можна шчыра пагутарыць, параіцца, што гэтая начная прагулка іх здавалася ёй зусім натуральнай.

Яна толькі заўважыла, што Васіль увесь час пазбягае гаварыць пра Максіма.

«Баіцца зрабіць мне балюча, — падумала яна. — Добры мой сябра, я да ўсяго ўжо прывыкла, і ў мяне, здаецца, ужо ўсе раны ў душы загаіліся. Усё, што ты ні скажаш аб ім, — добрае ці дрэннае, не кране мяне».

Так нічога іншага і не падумала яна да таго часу, покуль не развіталася з Васілём каля свайго гароду.

Ён першы паказаў ёй на светлую паласу на ўсходзе.

— Пара спаць, Маша.

Тады яна ўспомніла, што і мінулую ноч амаль не спала.

— Пара.

— Добрай ночы. Маша.

— Добрай раніцы, Васіль, — засмяялася яна.

Ён затрымаў яе руку, мацней сціснуў.

— Маша, сустрэнемся зноў?

— Заўтра?

— Але. Давай тут-жа... У адзінаццаць гадзін. Добра?

— Добра.

— Да заўтра, Маша, — ён выпусціў яе руку і шпарка пайшоў.

Яна нерухома стаяла і доўга-доўга глядзела яму ўслед, ажно покуль постаць яго не растала ў змроку ночы. Глядзела амаль бяздумна.

«Сустрэнемся заўтра... Тут... Добра? Добра», — успомніла яго словы, свой нечаканы адказ, і раптам бліснула думка — такая светлая, што адразу асвяціла ўсё. Маша ўсё зразумела і весела падумала:

«Здаецца прышоў канец майму дзявочаму жыццю». Але тут-жа спалохалася гэтай думкі. Аглянулася: раптам падслухаў хто? Чамусьці ажно памлелі ногі. Яна зрабіла крок і прытулілася грудзьмі да агароджы.

«Сустрэнемся заўтра... Добра».

А ці мае яна права на гэтую сустрэчу? Што скажуць людзі. Максім?.. Максім?.. А што можа сказаць ён? Якое права мае ён што-небудзь сказаць?

Яна прыслухалася, нібы хацела пачуць нейкі патаемны голас душы Але было ціха, як бывае толькі на досвітку. Не, вось ён гэты голас. «Ён горды, а я, па-вашаму, не гордая? Не, я таксама гордая». Дык што-ж тады было на працягу тых шасці год? Як назваць тыя яе пачуцці? Няўжо, сапраўды, ад іх нічога не засталося? Яна зноў прыслухалася.