Іван Шамякін - Драма

Ленін (задумваецца). Паўтарэнне ліпеня — гэта смерць рэвалюцыі. Уступіце з урадам у перагаворы. Ад імя ЦВК. Прасіце адмяніць шэсце казакаў. Менавіта па гэтай прычыне, што Савет баіцца паўтарэння ліпеньскіх падзей. Урад можа пайсці на гэта. Керанскі спалоханы. Здаецца, перанос даты з'езда трохі заспакоіў яго, хоць ваенныя сілы ён, безумоўна, рыхтуе. «Мірныя» перагаворы аб казаках прытупяць яго пільнасць. Ворага трэба перахітрыць.

Неўскі. Разумная ідэя. Казацкі ход чырвонагвардзейцы прымаюць як хітрасць урада. І рыхтуюць зброю.

Ленін. І будуць стыхійныя выступленні. А іх, паўтараю, нельга дапусціць. Толькі ўсеагульнае паўстанне.

Падвойскі. Абавязкова, Уладзімір Ільіч, мы здзейснім вашы парады. Бяру на сябе размову з начальнікам гарнізона Палкоўнікавым. Учора я гаварыў з ім. Мы прынялі рашэнне накіраваць у кожную вайсковую часць камісараў Ваенна- рэвалюцыйнага камітэта. Мы паслалі іх. Але мы хочам большага — правесці іх загадам па гарнізоне. Каб іх распараджэнні былі абавязковымі і для камандзіраў.

Ленін. Выдатнае рашэнне! Узор марксісцкай падрыхтоўкі да паўстання. Рэвалюцыйны кантроль над войскам, якое можа хіснуцца. Само па сабе гэта перамога. Каменеў крычыць, што ЦК нічога не зрабіў. Зіноўеў і ён заяўляюць, што мы недаацэньваем сілы праціўніка, што сілы гэтыя большыя, чым нам здаецца, што значная частка на баку ўрада. Ударная сіла ўрада — казакі. Ледзьве не ўся артылерыя веерам размешчана вакол Піцера. Што ЦВК паможа ўраду прывесці войскі з франтоў. І яшчэ адзін аргумент: ва ўрада — штаб, арганізацыя. Вось якое значэнне надаюць штабу нават спалоханыя штрэйкбрэхеры. Якія звесткі пра сілы ворага і свае мае рэвалюцыйны штаб?

Падвойскі. Гарнізон — сто пятьдзесят тысяч чалавек. Большасць яго пад уплывам бальшавікоў, але цалкам могуць выступіць толькі Паўлаўскі, Кексгольмскі, Валынскі, Літоўскі палкі... Яшчэ больш дакладна — адзінаццаць рот. Другая частка гарнізона займае нейтральную пазіцыю. Яны супраць урада, але «страляць у братоў сваіх» не жадаюць. Такія могуць хіснуцца ў той ці іншы бок... У залежнасці ад сітуацыі.

Ленін. Самых надзейных камісараў накіруйце ў арсеналы. Каб патроны і снарады выдаваліся толькі па іх распараджэнні. Хто ж ваша ўдарная сіла?

Антонаў. Дваццаць тысяч узброеных чырвонагвардзейцаў.

Ленін. Мала. Войска — войскам. А наша апора — пралетарскія чырвонагвардзейскія атрады.

Неўскі. У ходзе паўстання гэтая сіла абавязкова падвоіцца...

Ленін. Вы ўпэўнены?

Неўскі. Упэўнены. Выйдзе бадай увесь пралетарыят.

Ленін. З каменнем у руках? Думайце, таварышы, каб было як мага менш ахвяр. Сваіх — само сабой. Але і ў войску праціўніка... там тыя ж салдаты. Больш агітацыі! І ультыматумаў! Скажыце... самая рэвалюцыйная сіла — матросы Балтфлота. Можна ўвесці ў Няву цяжкія караблі?

Неўскі. Не. Нельга.

Ленін. Чаму?

Антонаў. Мы аголім фронт перад немцамі... Матросы гэта не зразумеюць.

Падвойскі. Не дазволіць фарватэр...

Неўскі. І галоўнае... Трэба пачаць з паўстання на флоце... арыштаваць афіцэраў. А хто павядзе караблі? Хто з матросаў умее чытаць карты мінных палёў? Матросы не правядуць караблі праз мінныя палі... І матросы не здолеюць імі камандаваць у выпадку бою.

Ленін (задумліва). М-да. Аргумент пераканаўчы. А колькі за два-тры дні можна перавезці матросаў па чыгунцы з Гельсінгфорса, з Выбарга?

Падвойскі. Тысячы дзве-тры.

Ленін (зноў задумваецца). Мала. Таварыш Неўскі, сёння ж едзьце ў Гельсінгфорс і прывязіце матросаў, скажыце Дыбенку, Смілзе — самых баявых. І як можна хутчэй. А цяпер падлічым сілы праціўніка. Што ён мае?

Неўскі. Колькасна менш.

Антонаў. Без тых часцей, якія можна перакінуць з фронту...

Ленін. Не даць Керанскаму кінуць на пралетарыят Піцера ніводнай контррэвалюцыйнай часці! Як не далі Карнілаву. Паслаць на ўсе франты, ва ўсе арміі надзейных бальшавікоў! Перадайце гэта ў ЦК, Свярдлову.

Падвойскі. Такую пасылку пачалі...

Ленін. Не пачынаць... Завяршаць! Сёння ж адаслаць лепшых прапагандыстаў. Даручым гэтую справу вам, Уладзімір Аляксандравіч, і ў палітычным плане. І ў ваенным. Вашы задачы: у дзень паўстання і пасля перамогі не прапусціць у Піцер ніводнай часці, вернай Часоваму ўраду. А што мае Керанскі ў Піцеры?

Падвойскі. Сем тысяч юнкераў.

Антонаў. Узброеных да зубоў. Фанатычна верных ураду ў сілу свайго сацыяльнага становішча. Тут мае рацыю Зіноўеў... Гатовых біцца да апошняга...

Ленін. Але ж гэта — юнакі. Нельга іх хаця б нейтралізаваць? Каб менш крыві.