Іван Шамякін: Драма

Антонаў-Аўсеенка (гаворыць па тэлефоне). Маскоўскі-Нарвінскі! Маскоўскі-Нарвінскі! Кацюбінскага! Юрый? Няма твайго атрада. Выйшаў? Слухай! Падкінь нам роту кулямётчыкаў. Як дзе ўзяць? Ты ж камісар палка! Камендант раёна! Вазьмі ў сямёнаўцаў! У егераў! Не, нас не атакуюць. Але нам толькі што даставілі загад Керанскага аб арышце Ваенна-рэвалюцыйнага камітэта. Май на ўвазе гэта. Яны могуць пачаць з раёнаў. Да вас не сунуцца. На Царскасельскі прыбываюць юнкеры з Паўлаўска? Аддаў каманду заняць вакзал? Чакай, параімся.

Падвойскі (на другім тэлефоне). Таварыш Скрыпнік? Так, так, Падвойскі! Тыраж «Рабочего пути» надрукавалі? Развозіце? Не хапае машын? Звярніцеся ў аўтамабільны дывізіён! Там нашы хлопцы! На кожную машыну — узброеных чырвонагвардзейцаў! Што рабіць, калі спыняць юнкеры? Страляць!

Каменеў (узбуджана). Якія каманды вы аддаяце? У каго страляць?

Падвойскі. У юнкераў. У Казакаў.

Каменеў. Але ж гэта правакацыя. Гэта сігнал ураду — перайсці ў рашучае наступленне.

Антонаў. Урад перайшоў у такое наступленне, калі раніцою разграміў нашу газету. Юны прапаршчык Кацюбінскі правільна гаворыць аб неабходнасці захопу Царскасельскага вакзала, каб не даць Керэнскаму перавезці юнкераў з прыгарадаў.

Каменеў. Менавіта — юны. Захапляецеся, таварышы, захапляецеся. Рэвалюцыя не робіцца бязвусымі юнакамі.

Падвойскі. А па-мойму, марудзім. Ільіч патрабаваў у першую чаргу заняць масты і вакзалы. Раз'яднаць сілы праціўніка, паралізаваць. А мы топчамся на месцы.

Троцкі. Ленін незразумела спяшаецца. Заўтра адкрываецца з'езд Саветаў. ЦВК вядзе перагаворы з урадам. Засядае Прадпарламент. З'езд прымусіць Керанскага і кампанію перадаць уладу Саветам. У нас абсалютная большасць. Мы правялі рэгістрацыю дэлегатаў. Цяпер усё залежыць ад з'езда. Адзін ратунак — цвёрдая палітыка з'езда. Арышт Часовага ўрада не стаіць на парадку дня як самастойная задача...

Матрос (сядзіць у кутку на падлозе). Растапырвай кішэню шырэй. Так табе і паложаць уладу туды. Загад аб арышце ВРК — гэта што, мірная перадача ўлады Саветам? (Да Падвойскага.) Таварыш камандуючы! Давай указанні флоцкаму экіпажу.

Антонаў. Выйсці на подступы да Генеральнага штаба і Дварцовай плошчы!

Каменеў (узбуджана да Троцкага). Леў Давыдавіч! Па-мойму, гэтыя людзі гуляюць у паўстанне. Як дзеці. Вывесці матросаў да Зімняга, гэта повад для ўрада штурмаваць Смольны. А мне казалі таварышы з ЦВК, што для такога штурму падрыхтаваны пяцьдзесят батальёнаў.

Матрос (зняважліва). У страха вочы вялікія.

Падвойскі. ЦВК панікуе. Па-першае, дзе ў Керанскага столькі батальёнаў? А па-другое... З ваеннага пункту гледжання гэта абсурд — штурмаваць адзін будынак пяццюдзесяццю батальёнамі. Даволі — двух...

Каменеў. Вось-вось — даволі двух, пяці. А што ў нас? У нас нават няма апорнага пункта на «Аўроры» ці эсмінцы, як дамаўляліся.

Матрос (у дзвярах папраўляе партупею, з іроніяй). А вы што, сабраліся ўцякаць? У Швецыю?

Каменеў (абурана). Таварыш, маё становішча не дазваляе мне адказаць на ваша, прабачце, хамства.

Матрос. Рабом быў. А хамам не быў. Да вашага ведама, пан харошы.

Камісары пасміхаюцца. Каменеў яўка адчувае сябе няўтульна. Троцкі (таксама ўсміхаецца бадай пераможна). Леў Барысавіч! Прытрымайце свае эмоцыі. Наперадзе многа вострых момантаў.

Уваходзіць чырвонагвардзеец з чырвонай стужкай на шапцы, з вінтоўкай, падпяразаны патроннай лентай. Адразу да Падвойскага.

Чырвонагвардзеец. Мікалай Ільіч! Загад Палкоўнікава... перахапілі хлопцы... да шаснаццаці нуль-нуль развесці масты. (Перадае паперу.)

Падвойскі (чытае загад). Дакуменцік сапраўдны. (Да Антонава-Аўсеенка.) Што скажаш, Уладзімір Аляксандравіч?

Антонаў. Гэта сігнал. Яго дае праціўнік.

Каменеў. Сігнал да чаго?

Падвойскі. Да агульнага наступлення. Па ленінскім плане.

Троцкі. Без рашэння ЦК? ВРК — не орган паўстання, ён орган аховы рэвалюцыі.

Падвойскі. Рашэнне прынята тыдзень назад. Вы галасавалі за яго. Таварыш Каменеў не галасаваў. І не толькі не галасаваў... Таму выбар моманту для наступлення прадастаўлены Ваенна-рэвалюцыйнаму камітэту.

Антонаў (круціць ручку аднаго тэлефона, другога). Тэлефоны адключаны!

Людзі, што сядзелі на падлозе, як па камандзе падхопліваюцца.

Падвойскі. Спакойна, таварышы! Праціўнік хоча раз'яднаць нашы сілы. Не даць развесці ніводнага моста! Лашэвіч! Бяры наш аўтамабіль! Атрад чырвонагвардзейцаў. Прабівайся да сваіх кексгольмцаў! Не даць развесці Мікалаеўскі мост! Калі ўжо разведзены — навесці! Там блізка ад вас «Аўрора». Няхай падыдзе да моста. Яе пушкі працверазяць юнкераў. Пятроў! У Петрапаўлаўку! Няхай бяруць Троіцкі мост. Охцінскі мы ахоўваем надзейна. Там першы запасны полк. Хто ў нас у ім камісар? Быкаў? Перадайце яму: з Охцінскага раёна каб контррэвалюцыйная мыш не пралезла. Хто з «Арсенала»? За імі — Ліцейны!..