Падвойскі. Не. Гэта фанатыкі. У іх паталагічная нянавісць да бальшавікоў, да прасталюдзінаў. Лягчэй гаварыць з афіцэрамі генштаба. Але разам з афіцэрамі ваенных вучылішчаў генштаба — вялікі рэзерв каманды, якога няма ў нас. Тысячы афіцэраў, якія прайшлі фронт,— гэта сур'ёзная сіла, сярод іх нямала выхадцаў з народа.
Антонаў. Дзяцей кулакоў. Будуць біцца, як юнкеры. Толькі больш умела.
Ленін. Вы не запалохваеце сябе?
Падвойскі. Праціўніка трэба ацэньваць рэальна...
Ленін. Правільна. Але ў нас павінна быць пяці... не, дзесяцікратная перавага ў сілах. У тым майстэрства паўстання. І толькі так можна дасягнуць перамогі малай крывёю. А цяпер далажыце ваш план наступлення.
Падвойскі. Што вы маеце на ўвазе, Уладзімір Ільіч?
Ленін. Перш-наперш генеральную экспазіцыю, размяшчэнне сіл, напрамкі ўдараў...
Члены Ваенкі пераглядваюцца паміж сабой. Яны збянтэжаныя.
Неўскі. Вы, Уладзімір Ільіч, патрабуеце ад нас, як ад сапраўднага Генеральнага штаба.
Ленін. У вас больш складаная задача. Старыя генштабы маюць аналагі, узоры. Мы іх не маем. Канкрэтна. Хто займае Варшаўскі вакзал? Охцінскі мост? Тэлефонную станцыю? Хто штурмуе Зімні?
Падвойскі. Такой распісанай экспазіцыі мы не маем.
Неўскі. Яна ў нашых галовах.
Ленін. Дрэнна. Мы маглі пачаць учора. У нас засталося два-тры дні. ЦК назначае вас, таварыш Падвойскі, камандуючым усімі сіламі паўстання. У вас будзе сто пасыльных. Так, не менш. Каго куды вы пашляце? Вы помніце ўсе атрады, усіх камандзіраў?
Антонаў. Будуць раённыя штабы.
Ленін. Так. Але павінна быць агульная каардынацыя. Ніякай стыхіі. Нішто не павінна выйсці з-пад каманды ВРК. Асабліва рабочыя дружыны, атрады Чырвонай гвардыі. Хто там камандзіры? Ведаюць яны тактыку вулічнага бою? Якая іх сувязь з раённым штабам, з заводам? Якую пазіцыю займае раённы Савет? Ці ўсюды кіруюць бальшавікі? У раённых думах нямала буржуазіі. Гэта нельга не ўлічваць. Пры пэўнай сітуацыі буржуазія стане рэзервам Керанскага.
Антонаў. Гэта мы разумеем. І ўлічваем.
Ленін. І яшчэ адно. Як вы ўяўляеце ролю ВРК?
Падвойскі. Як пашыранае бюро ваенных арганізацый пры ЦК партыі.
Ленін. Вось гэта і няправільна. Ні ў якім разе не бюро. Бюро створана асобна. ВРК — паўнамоцны, але беспартыйны орган паўстання, які звязаны з самымі шырокімі масамі рабочых і салдат. Не дапускаць дыктатарства ваеннай арганізацыі ў ВРК. Там залішне многа людзей, далёкіх ад ваеннай справы. Галоўная задача ваеннай арганізацыі ЦК сачыць, каб ВРК не ўхіляўся ад бальшавіцкай пазіцыі. Гэта ў першую чаргу палітычны орган паўстання. А ўсімі баявымі аперацыямі павінен кіраваць ВРК. У выніку пераможнага паўстання дзяржаўная ўлада пяройдзе ў рукі ВРК — органа Петраградскага Савета. Вы перадасце яе з'езду Саветаў, які ўтворыць першы Савецкі ўрад. Такі ваенна-палітычны план.
Падвойскі. Я сказаў бы стратэгічны план. Вы нам праяснілі і палітычныя і ваенныя аспекты.
Неўскі. Ваша ўпэўненасць у перамозе натхняе.
Ленін. Кампліменты будзем гаварыць пасля перамогі. А без упэўненасці не варта пачынаць маленькі лакальны бой, а не толькі вялікую рэвалюцыю. Сацыялістычную. Рабоча-сялянскую. Трымайце сувязь са Свярдловым, Дзяржынскім, Урыцкім, Сталіным. Крытычна стаўцеся да ўказанняў старшыні Петраградскага Савета Троцкага. Ён вельмі актыўны чалавек. Але ў яго дзеяннях не заўсёды прысутнічае цвёрдая бальшавіцкая лінія. Троцкі здольны зрабіць самы нечаканы зігзаг.
Падвойскі. Уладзімір Ільіч, а ці не мэтазгодна надрукаваць мільённымі тыражамі дэкрэты аб зямлі, аб міры, аб Савецкай рэспубліцы? Да паўстання.
Ленін (весела смяецца). Моцна я вас пераканаў. Не. Спачатку пераможам, а потым будзем друкаваць дэкрэты. Што ж — у добры час. (Паднімаюцца па-ваеннаму.) І яшчэ адна парада. Штаб ВРК перанясіце ў Смольны. На выпадак, калі Керанскі нападзе першым. Смольны, дзе ЦВК, які з Керанскім згоднічаў, куды збіраюцца дэлегаты з'езда, яны штурмаваць не адважацца. Займіце лепшыя пакоі і тэлефоны! Некалькі апаратаў! І караблі ў Няву ўвядзіце. Тыя, якія можна...
Неўскі. У дзень паўстання ўвойдуць крэйсер «Аўрора» і эсмінцы.
Ленін. Мяне шукайце праз Свярдлова ці Сталіна. Я мушу ўсё яшчэ хавацца.
Антонаў. Сёння вас зноў арыштавалі! Чыталі?
Ленін (смяецца). У чацвёрты раз. Ах, як шкада таварыша Леніна!
Смяюцца ўсе. Паціскаюць Леніну руку.
Смольны. Пакой ВРК. Тэлефонныя апараты на сталах. Члены ВРК, камісары, сувязныя. Яны ўваходзяць і выходзяць. Крэслаў не хапае. Большасці, сядзяць на падлозе. Тут жа Троцкі, Каменеў—гэтыя людзі імкнуцца быць у цэнтры падзей. Троцкі шчыпае бародку і ходзіць па пакоі з выглядам галоўнакамандуючага.
Читать дальше