Генрых Далідовіч - Міланькі

Антон Сцяпанавіч, цмокаючы языком, падпёршы рукамі бараду, апусціў галаву і слухаў, пазіраў на прылады, што стаялі на яго рабочым стале, моршчыўся: відаць, спачуваў яму і думаў, што трэба нарэшце памагчы. Адчуваючы гэта, Сліж яшчэ больш змрочна пачаў расказваць пра сваё міланьскае яеыццё, пра свой талент, які там прападае, а пасля — думаючы, што горш не будзе,— адкрыта папрасіў памагчы «выратаваць сям'ю».

Той, чамусьці стараючыся не пазіраць на яго (а на свае белаватыя рукі ці ў акно), сказаў, што пастараецца ўзяць на працу на завод у аддзел кадраў, а ў новым Доме, што пачалі ўжо будаваць, даць са свайго фонду і кватэру. Так і сказаў, каб праз тыдні два прыходзіў з усімі паперамі.

Вось тады ён і адчуў радасць, гатоў быў, здаецца, цалаваць Антону Сцяпанавічу рукі, але пастараўся ветліва і з павагаю падзякаваць, стрымана паказваючы сваю радасць, каб не сапсаваць справы.

Пасля ён тут жа накіраваўся ў райана і напісаў на імя загадчыка заяву, каб яго звольнілі «ў сувязі з тым, што ён мяняе месца жыхарства».

— Так...— цмокаў языком Давід Мойшавіч, разглядаючы заяву і чухаючы ўжо крышку сіваватую скронь.— Што ж вы надумаліся ў такі гарачы для школы час звальняцца? Дзе ж я цяпер вазьму матэматыка?..

Уладзімір Пятровіч ведаў, што з загадчыкам трэба паводзіць сябе вельмі абдумана: скажаш адно не тое слова — і той, вельмі кемлівы, усё зразумее, не падпіша заяву.

— Я і сам шкадую дзяцей, што ў іх, можа, ужо і да канца навучальнага года не будзе выкладацца матэматыка...— панура прамовіў ён.— Але што зробіш, калі трэба думаць, як і жыць... Купілі вось у горадзе хату, пераязджаем... Не жыць жа век на прыватных кватэрах ці ў маленькіх пакойчыках...— і ён і загадчыку расказаў, як нялёгка ў вёсцы знайсці жыллё.

— Праз гадоў пяць-шэсць будзе ў вас дзесяцігодка, то будзе і жыллё,— сказаў загадчык і ўвесь час пільна з-над акуляраў пазіраў на яго, як разгадваў, ці праўду ён гаворыць.

— Прабачце, канечне, за лішнія клопаты...— схітрыў Сліж.— Мне і самому нялёгка выязджаць з Міланек, развітвацца з дзецьмі, да якіх прывык... Цяжка працаваць, але ўсё ж столькі ўжо год там, столькі пакладзена працы... Ды і калектыў добры сёлета падабраўся, стараюцца ўсе, Іван Сямёнавіч ды Міхась Рыгоравіч ажывіліся... Усе стараюцца...

— Не паўтараецца тое ў Вертуна? — неяк весялей спытаў Д авід Мойшавіч.

— Ды не чуваць,— прыманіў Сліж: і сам разы два ўжо выпіваў з Міхасём Рыгоравічам, прытым адзін раз наўмысна заклікаў таго да сябе дамоў, каб загладзіць няёмкасць, што ўзнікла пасля таго прафсаюзнага сходу: Вяртун як-ніяк гэтаксама быў начальства, а з начальствам, думаў ён, трэба заўсёды ладзіць, паважаць ці не паваяваць, але ладзіць абавязкова.

— Ну, а Алесь Трахімавіч як? — спытаў загадчык.

— Усё яшчэ ў бальніцы,— адказаў ён, пазіраючы на заяву, якая ляжала на стале, пазіраючы на загадчыкаву руку, якая трымала ручку з ужо знятым наканечнікам.

— Вось па чыіх слядах трэ было ісці: нічога чалавек не баяўся, усё аддаў школе...— сказаў дакорліва Давід Мойшавіч.— І ў нас у раёне многа такіх настаўнікаў. Падпішу...— ён кіўнуў на яго заяву, палажыў яе ў свой стол.— Прыходзьце праз два тыдні. А за гэты час падумаем з Іванам Сямёнавічам, што рабіць: ці вам яшчэ настаўніка знайсці, ці там на месцы самі нешта зробіце, нагрузку раскінеце...

— Дзякую,— сказаў Сліж, развітаўся і выйшаў з кабінета.

У цемнаватым калідоры заплюшчыў адно вока, пасля другое, міргаў сабе, усміхаўся задаволена і шчасліва, думаў: «І ты жывы будзеш, і школа не прападзе... А я ў горад пераеду, буду жыць як чалавек... Ніхто пра цябе не падумае, ніхто не паможа, калі сам пра сябе не падумаеш... Таму і не варта пра некага думаць, як і пра тое, што гэта некаму паддасць цяжкасцей...»

Калі на выхадзе з будынка ўбачыў мужчыну, то перастаў усміхацца, зрабіў заклапочаны, сур'ёзны твар і спакойна, паважна падаўся на двор.

Ідучы да аўтастанцыі, зазірнуў у кнігарню і купіў два томікі, у прыгожых чорна-шараватых вокладках, невядомага яму пісьменніка, у блізкім харчовым магазіне ўзяў каўбасы, яшчэ таго-сяго з ежы і пляшку віна.

...Вось цяпер ён вяртаўся дахаты радасны і вясёлы, лічачы сённяшні дзень самым удалым у сваім жыцці, а сябе вельмі разумным, удачлівым.

Уладзімір Пятровіч падняўся на другі паверх і ціха пастукаў у абабітыя чорным дэрмацінам замкнёныя дзверы. Не чуючы крокаў, падзёўбаў яшчэ гучней, гадаючы: жонка заснула моцна і не чуе ці наўмысна не адчыняе.

— Хто там? — нарэшце пачуліся яе босыя крокі, а следам за імі пстрыкнуў выключальнік і пачуўся жончын голас.