Леанід Дайнека - След ваўкалака

— Вось мы і сустрэліся, браце. А ты думаў, што не вярнуся я, што карачун мне будзе ў Берастове? Мог і я ўжо ляжаць на памінальным вогнішчы, мог зрабіцца чорным попелам, ды пашанцавала мне, павяло жыццё па схоўнай дарозе. Бяздомнікі мы з табою. Ты ж, пэўна, думаў, што ніколі не пакінеш свой стэп, свой курган, а, глядзі, як павярнулася — прыцягнулі ў пушчу, і нават ніхто не ведае, якое ў цябе імя, і замест яснага сонца бачыш лясныя пудлівыя цені. Але чакай — я дам табе новы назоў. Ты будзеш Перуном, богам лясных людзей.

Белавалод ускочыў на ногі — так спадабалася яму гэтая раптоўная думка. Ён ведае, што яму рабіць! Ён верне жыццё маўкліваму палавецкаму ідалу, бо так даўно просяць рукі любімай забытай працы. Ніякі ён не вой, а творца, залатар, заўсёды быў ім, і хоць няма ні срэбра, ні золата, ні медзі ў гэтай паганскай пушчы, ён высеча з каменю, з цвёрдага чырванаватага пясчаніку Перуна, каб стаяў старадаўні бог-грамавік на лясной паляне. У Перуна будзе грозны чырвоны твар, быццам перакочваюцца па ім успышкі маланак. Дождж будзе хвастаць з нябёсаў, будзе раўці вецер, ды Шрун, зроблены рукамі Белавалода, ніколі не заплюшчыць вачэй.

Назаўтра ж Белавалод папрасіў Люта, каб дапамог малады паганскі ваявода адшукаць дзе-небудзь малаток і жалезнае рубіла, скрэблы. Даведаўшыся, для чаго патрэбен такі струмант свайму новаму сябру, Лют радасна заўсміхаўся, толькі і сказаў:

— Добра.

Для работы яму далі вялікую цёплую зямлянку, засланую звярынымі шкурамі. Туды ж перацягнулі ідала. Белавалод лёгенька стукаў малатком, старанна дзёр шурпаты камень скраблом. Ён так захапіўся, што нават не выходзіў са сваёй зямлянкі. Бушавала ў пушчы завіруха, засыпаючы ледзь не па самае вецце дрэвы, трашчаў мароз-ядрэц, камянелі ў струхнелых пнях клубкі вужоў і гадзюк, жудасна вылі ў марознай дымнай імгле ваўкі, а Белавалод не чуў і не бачыў усяго гэтага. Ягоную зямлянку замяло сыпкім снегам, толькі кволая сцяжынка, як непрыкметны ручаёк, вілася да яе — па загаду Люта два разы ў дзень прыносілі ежу, пітво і дровы. Белавалод з раніцы напальваў невялікую печ-каменку, еў што-небудзь і зноў браўся за малаток, за рубіла і скрэблы. Ва ўсім гэтым была найвялікшая асалода. Здавалася, ён нанава нарадзіўся на свет, бо надзіва пільным і відушчым быў зрок, цвёрдай і дакладнай рука, уражлівай і мяккай душа. Стаміўшыся, ён клаўся на звярыныя шкуры, а маўклівы ідал стаяў побач. Гарэла тоўстая вітая свечка, уваткнутая ў доўгі тураў рог, слаба патрэсквалі вугалі ў камянцы. Плямы жоўтага варухлівага святла асцярожна клаліся на ідала. Здавалася, ён зараз ажыве, задыхае, падыдзе да Белавалода, нахіліцца над ім і нешта скажа. Адчуванне, што ідал неўзабаве павінен ажыць, было настолькі моцным, вострым, што Белавалод не вытрымліваў і раз-пораз кідаў на яго імгненныя выпрабавальныя позіркі. Калісьці ў далёкім дзяцінстве ў Менску залатар Дзяніс расказаў маленькаму Белавалоду, што ў кожнага чалавека ёсць свой анёл-ахоўнік, які з першага і да апошняга чалавечага кроку ў зямным жыцці неадлучна знаходзіцца побач. «Як убачыць майго анёла? — пытаўся ўражаны Белавалод. — Які ён?» Дзяніс нічога не мог сказаць на гэты конт, казаў толькі адно: «Маліся». Але ж так хацелася ўбачыць незвычайнае! Анёл, калі верыць Дзянісу, а Дзяніс заўсёды казаў праўду, дзень і ноч знаходзіцца побач з ім, Белавалодам. Калі ж ён ніяк не трапляецца на вока, значыць, анёл гэты ўвесь час знаходзіцца за спінаю ў Белавалода, нібы крылы ў птушкі. I вось маленькі унот, ідучы па сцежцы дзе-небудзь ля Свіслачы, раптоўна азіраўся вельмі рэзка, вельмі хутка, каб вока ў вока сутыкнуцца са сваім анёлам-ахоўнікам. Але нідзе нікога не было — пэўна, анёл адразу ж, як віхурны светлы вецер, узлётваў пад воблакі. Толькі зялёная трава і жоўтыя кветкі слаба гойдаліся ў бакі, нібы кранула іх нечае празрыстае бясшумнае крыло.

Калі аціхла лютаўская мяцеліца, прынёс у зямлянку ежу і пітво маленькі драбнатвары чалавечак. 3 пачцівасцю і страхам глянуў на ідала, зморшчыў у пакутлівым роздуме лобік, спытаў:

— А чаму ты да нас, чалавеча, прыйшоў? Хіба дрэнна табе было жыць у Бога за пазухай?

— Дрэнна, — толькі і адказаў Белавалод. Не спадабаўся яму гэты бледналобы — на твары ціхмянасць, пакора, а вочкі прагныя, пільныя і нерухомыя, як дзве кроплі бурай балотнай вады.

Пакрысе стэпавы ідал ператвараўся ў паганскага бога. Пагрозна глядзелі з-пад крылатых броваў пранізлівыя вочы, правая рука трымала пук маланак, прыціскаючы іх да грудзей. Нос, які раней быў шырокі і плоскі, зрабіўся тонкім, наздраватым, з гарбінкаю. Ва ўсёй паставе Перуна адчуваліся веліч і сіла.