Віктар Казько - Суд у Слабадзе

Стасю Лецечка пакідаў гумку і язычок хромавы ад чаравіка для рагаткі, павелічальнае шкло, трубку для самапала. Непатрэбныя наогул яму, Стасю, рэчы. Але хто загадзя можа сказаць, якія рэчы патрэбныя, якія непатрэбныя, якія з іх больш захоўваюцца, якія з іх больш жывуць... Стась не зробіць рагаткі, Стась не зробіць самапала. Стасю будзе хораша, як было хораша яму, ад аднаго толькі ўсведамлення, што ў яго пад рукой усе матэрыялы, усё начынне, і, калі спатрэбіцца тое, ён у любую хвіліну можа ўзяць і пусціць у справу, ужыць... Але не пусціць, не ўжыве, як не ўжыў сам Лецечка. Радаваўся, што ўсё ў яго, як і ў іншых, усё ёсць. Не горш ён за іншых.

На стале, на белым чыстым абрусе, засталіся толькі «Тры мушкецёры» і самаробная шкатулка. Лецечка кладзе «Трох мушкецёраў» на акно, не можа ён падзяліць кнігу на двух, а каму аддаць перавагу, не ведае, не хоча выбіраць паміж Стасем і Козелам і баіцца абразіць ці то аднаго, ці то другога. Дарагая яму гэтая кніжка, здаецца, калі б можна было ўзяць яе з сабой... А са шкатулкай паспяшаўся ён. Дарэмна ён яе разам з іншымі рэчамі паклаў на стол. Не павінны былі датыкацца да гэтай шкатулкі чужыя вочы. Не павінны. Здабыў яе Лецечка, таксама як і дрот, як і магніт, несумленна. Але, гледзячы на яе, Лецечка адчуваў не сорам, а радасць. Ён нагадаў, як украў гэтую шкатулку ў Лены Лазы з тумбачкі. Зусім нядаўна, і не збаяўся б украсці яшчэ раз, не дзеля якойсьці неабходнасці, а каб адчуць, перажыць яшчэ раз тую ўрачыстую радасць, той салодкі страх, які апанаваў яго ў пакоі ў дзяўчынак, тое адчуванне, што абрынулася на яго, адчуванне дужасці, уласнай годнасці, значнасці, з якімі ён краўся прахалодай калідора да прытоеных у паўзмроку запаветных дзвярэй, тое пачуццё спалоху, з якім ён адчыняў гэтыя дзверы, той рэзкі аглушальны ўдар па вачах, па ўсім целе святлом і сонцам, які ён атрымаў, калі пераступіў парог пакоя дзяўчынак. Пераступіў і застыў, аглушаны і аслеплены іншым пахам, іншым светам і інакшым жыццём. Пах быў дзявоцкі, духмяны і крыху саладкаваты, свет зіхатлівы і бліскучы ад белізны і яркіх фарбаў вышываных сурвэтак і накідак на падушках, жыццё іскрыстае, прамяністае ад дзявоцкіх усмешак, ад іх смеху, што заўсёды прысутнічалі тут, нават тады, калі і саміх гаспадынь не было, калі адсутнічалі гаспадыні. Іх смех жоўта і прамяніста лучыла сонца скрозь вымытыя да зіхатлівага рыпу вокны. Шкло рыпела і ўсміхалася, смяялася ад аднаго толькі дотыку сонечных промняў. Ён пайшоў на пальчыках, баючыся ступіць усёй нагою на маснічыны, пракраўся да Ленінага ложка, расчыніў яе тумбачку. Там, у глыбіні яе, і стаілася гэтая шкатулка з каляровых паштовак, знітаваных ружовымі ніткамі. Каля шкатулкі ляжалі два пернікі ад снедання. Колька паклаў да іх яшчэ два свае пернікі і ўзяў шкатулку з тумбачкі. Схаваў шкатулку за пазуху, выскачыў на двор праз акно.

Праз акно, хаця бяспечней было выйсці як і заходзіў. Але ён тады не думаў аб небяспецы, усе думкі яго былі аб адным: як мага хутчэй знікнуць адсюль, покуль ніхто не хапіўся, не адабраў шкатулкі. У калідоры, здавалася, яе маглі б адабраць. А на вуліцы ён ужо быў недасягальны.

Усё сваё багацце, што нажываў гадамі, падзяліў Лецечка, раздаў усяго сябе, усё сваё жыццё. Заставалася адна толькі шкатулка, і, гледзячы на яе, радуючыся ёй, ён адначасова гатовы быў і расплакацца, нібыта раздзеты дагала сядзеў цяпер перад Козелам і Стасем. Стол вызваліўся ад рэчаў, і шкатулка, што засталася ў адзіноце, задзірліва ярка калола вочы. Нібыта гэта не шкатулка, а сама Лена Лаза была тут, голая, безабаронная, сядзела перад імі, і сорам браў глядзець на яе, голую, і нельга было адарваць вачэй. І цяжка было прыдумаць, што рабіць з гэтай шкатулкай, яшчэ цяжэй было выканаць тое, што прыдумвалася. Няўтульна і няёмка адчуваў сябе не толькі Лецечка, але і Козел са Стасем. Нібыта яны цікавалі адзін за адным, і ўсе трое ведалі, што цікуюць, ведалі, цікавалі і пакутавалі ад гэтага. Пакутавалі, нібы ведалі адзін аб адным нешта такое, чаго нельга ведаць. Стасю і Козелу, Лецечка адчуваў гэта, пяклі ўжо рукі рэчы, што ён падарыў, якія ён пакідаў ім. Няўтульна было ў тую хвіліну ў ізалятары, як ніколі. Усе трое маўчалі, але ў гэтай іх зацятасці было выразна чутно, як скуголіць і вые дзесьці ў садзе Асталоп, як дурэюць за сцяной у здаровым крыле корпуса дзетдомаўцы. Усхадзіліся, нібыта задумалі знесці, разбурыць гэтым вечарам увесь корпус ці зламаць сцяну, якая падзяліла іх на хворых і дужых...

– Ах ты гад, гад, – без дай прычыны закрычаў раптам Козел і кінуў на ложак усё, што хвіліну назад з такой радасцю браў ад Лецечкі. І сам паваліўся на ложак, забіўся ў несуцешным горкім плачы.