Кацярына Оаро - Сарочае радыё

Студэнты імгненна зразумелі, што трэба рабіць. Нехта захіхікаў, здзіўлены такой вольніцы, хтось пажартаваў наконт рэвалюцыі. З задавальненнем, якога я ніколі ў інстытуце не бачыла, усе ўзводзілі шмат’ярусны фантан штампаў. Хуліганскі беспакараны дух заваёўваў паветра. З розных бакоў гучала:

― Пра бягучае становішча асабістых спраў…

― Пэўная колькасць прадстаўнікоў…

― Працоўнага класа…

― Правялі сустрэчу… планавую сустрэчу… па пытаннях…

Гэта рабілася падобна да збору ў міністэрстве. Перад кожным узнікала нябачная, з жоўтага дрэва кафедра. Неўзабаве ўсе загаварылі на адной мове.

― Абмеркаванні надзённых жыццёвых пытанняў, задач і праблем, ― бюракратычна бубніў мой аднакурснік.

Словы паступова гублялі сэнс, замяняліся пластыкавымі падманкамі, а потым і зусім знікалі. Гэта здавалася вар’яцтвам. Я згадала, як аднойчы праязджала на машыне міма аварыі: доўгая фура ляжала, перавярнуўшыся, напалову ў кювеце, а груз яе быў рассыпаны па дарозе: памперсы, пракладкі… Шыкоўныя дзяўчаты ў прыталеным футры, якія спынілі джып за дзесяць метраў ад месца аварыі, сцярвятнікамі выдзёўбвалі бясплатны тавар. Адна нагнулася за сінім пачкам, іншая ішла з бярэмем да сваёй машыны. Я азірнулася: выкладчык сядзеў ля акна, у промні святла ззялі яго льняныя вусы. Ён быў задаволены тым, як жвавенька праходзіць урок. Энергічная, хлапечая постаць, здавалася, мацуецца да крэсла спружынкамі. Ён перазірнуўся са сваім госцем праз увесь пакой. Той стаяў манументам ля дошкі з выразам найвялікшай карыснасці.

― Скончыўшы гутарку… ― пачаў Толік.

― Працэс камунікацыі! ― выправіла наша выдатніца.

― Так! Скончыўшы працэс камунікацыі, яны прайшлі ў кірунку.

З другога боку падхапілі:

― Да месца афіцыйнага…

І працягвалі:

― І фактычнага пражывання…

У мяне забалелі вушы. Фразы насіліся ўнутры і вакол галавы… Кожны раз, калі я лавіла спалучэнні слоў, я ўдакладняла і падаўжала іх і ціха прамаўляла. Штампы будаваліся ў лёгкія, заліхвацкія, гіганцкія паверхі ― адкуль іх гэтулькі ў мяне? Я выправоджвала іх уяўнай мятлой. «Выправоджвала»? І я махнула ёю і на гэтае слова.

Было страшна, як быццам я вар’яцею ці падпальваю сваю хату. Хацелася крычаць: «Нельга!» Штосьці было настолькі не так, што я адчувала гэта фізічна.

Нават нашыя маўчуны палка выкручвалі словы. На тварах радасць, рызыка, прага поспеху. «Трэба несці ногі з гэтага кіпячага катла», ― падумала я і злавіла погляд трэнера.

― Калі нехта з нейкіх прычын не хоча ўдзельнічаць, ён можа пайсці, ― нечакана і добразычліва, як быццам не ўпершыню сустрэўшы маю рэакцыю, вымавіў ён, гледзячы мне ў вочы.

Так! Я працягнула руку пад парту, каб намацаць заплечнік.

― Дзе вы працуеце? ― спытаў мяне Антон ці Вадзім.

― Я шукаю сябе.

Узяўшы заплечнік, я бязгучна выслізнула з аўдыторыі і праз хвіліну з інстытута. Выйшла з цёмнага будынка ў цёплую вулічную слоту і дачакалася аўтобуса. У вачах мільгалі чыноўнікі: кожны чалавек са скураным партфелем здаваўся працаўніком якой-небудзь адміністрацыі. Мяне апанавала стома. На сядзенні насупраць сівы дзядуля ў акулярах чытаў газету. Ён быў падобны да ветэрана вайны, ваеннага лётчыка: высокі (гэта было відаць, нават калі ён сядзеў), зграбны, з адкрытым тварам. Мы дарылі такім гваздзікі ў дзяцінстве.

― Паважаныя пасажыры! Каб выключыць выпадкі падзення і траўміравання падчас руху гарадскога камунальнага пасажырскага транспарту, трымайцеся, калі ласка, за поручні, якія спецыяльна для гэтага прадугледжаны.

Яго вялікія рукі трымалі адну з цэнтральных газет. Кожны раз, калі я бачу дзядулю, які чытае газету, мне робіцца сорамна. У далёкім куце аўтобуса вызвалілася месца, і я пайшла туды.

Увечары, калі ўсё было гатова: каментары атрыманыя, а сінхроны нарэзаныя, пачышчаныя і расшыфраваныя ― я села пісаць рэпартаж. Кожны панядзелак увечары Мацвіеня запісвае доўгую музычную перадачу ― студыя будзе занятая, і ў мяне шмат часу.

― Пайду зноўку цалавацца з мікрафонам, ― кажа ён. ― На двары трава, на травы двара. На дравы тва…

«У Беларусі пачынаюцца суды над уладальнікамі спадарожнікавых антэн», ― напісала я ў назве. Доўгі радок на чыстай старонцы. Тут ёсць усё важнае. Але неяк доўга, і спатыкаецца язык. Я стала ўслухоўвацца, услухоўвацца, паўтараючы яго шэптам, як вершы. У-бе-ла-ру-сі па-чы-на-юц-ца су-ды на-ду-ла-даль-ні-ка-мі… Адзін націск на чатыры склады. Дрэнна гучыць і не запамінаецца. І млява, як у ЖЭСе.