Кацярына Оаро - Сарочае радыё

Адкуль ведаў пра гэта рэдактар ― не разумею, але пасяджэнне сапраўды выявілася апошнім. Суд выйшаў для прыняцця рашэння і праз паўхвіліны вярнуўся з дзвюма старонкамі надрукаванага тэксту. Усё скончылася проста: «Не задаволіць прашэнне Харланчука…» Гэта значыць ― пакінуць яго з запісам аб прафесійнай непрыдатнасці. Выходзіць, майстэрства акцёра можна страціць за дзесяць дзён, праведзеных у турме.

«Павел Харланчук», ― увяла я ў пошукавіку на працы ― і на мяне пасыпаліся згадкі пра яго ўзнагароды ўперамешку з навінамі аб звальненні. «Новы твар беларускага тэатра», ― называў яго адзін крытык. Нават Паліна напісала падрабязную рэцэнзію на адзін са спектакляў.

Мой загаловак атрымліваўся някідкім, не навіновым ― прынамсі, для нашай краіны: «Суд прызнаў законным звальненне акцёра, арыштаванага на “плошчы”». Выбудоўваўся такі кантраст слоў суддзі і акцёра, адваката і сведак, што ўсё гэта лепш бы выйшла ў п’есе. Мне хацелася б пісаць пра людзей, а не пра падзеі. Можна ўставіць у п’есу жонку Харланчука, ― думала я, ― як яна сядзіць цяжарная на нашай лаве. Я чула, як яна сказала «нічога» ў канцы пасяджэння, трымаючы руку на жываце. Мне хацелася б напісаць і пра яе, але я здагадвалася, што гэта выкрасляць.

Маёй радасцю быў удалы канец, у нас рэдка бывалі добрыя канцоўкі. Заўсёды ж хочацца, каб ― раз! ― і на іншую вышыню. Каб канец быў нечаканым і асвятляў рэпартаж па-новаму. У сваім апошнім слове Харланчук сказаў: «Нічога, ёсць і іншы суд, больш міласэрны». Я перапісала гэтыя словы, закрыла двукоссе, паставіла кропку і панесла рэдактару.

― Не-е-е, ― закруціў ён галавой, закрэсліваючы апошні радок рэпартажу, мой апошні радок. ― Не, журналістыка не аб гэтым, і нашае радыё таксама.

― Ведала, што вы так скажаце! ― раззлавалася я. ― Я ўсё роўна пастаўлю.

― Мы не заканчваем рэпы сінхронамі, ― змяніў аргументацыю Улад.

― А гэты закончым!

― А ты ведаеш, што журналіст мусіць быць нейтральным? Не прымаць нічыю пазіцыю?

― Я больш не веру ў аб’ектыўнасць.

Раскрыты пусты чамадан ляжаў на ложку, а Паліна з Алесем сядзелі на крэслах і размаўлялі. Калі я ўвайшла ў пакой, Паліна расказвала, што ў Польшчы лічыцца, што ставіць Шэкспіра ― благая прыкмета. Хтось паставіў ― і яго тэатр згарэў. Потым яшчэ нехта… Алесь трымаў у руках кавалак блакітнага сыру, які прывозіць у наш дом кожны, хто прыязджае з-за мяжы. Паліна пасвяжэла пасля пары дзён у іншай краіне. Яна сядзела прама і спакойна, зусім не ў стане гатоўнасці. Гатоўнасці ― да чаго? Я прыслухалася да ўласных думак і адчуванняў… да агрэсіі?

― З днём нараджэння!

― Дзякуй! З прыездам. Харланчука не апраўдалі.

― Да ты што? Хаця… ну, натуральна.

― Эй, што вы пра сумнае? ― сказаў Алесь. ― Поля, давай ужо, даставай!

Паліна зняла сумачку са спінкі крэсла і пераклала сабе на калені ў чаканні, што Алесь скажа прамову.

― Таня, мы з Поляй склаліся і купілі табе падарунак. Не ведаем, ці такі, як ты хацела, але мы стараліся.

З цемры сумкі на свет вынырнула прыгожа загорнутая скрыначка-іншаземка.

Я разгарнула чырвона-белую паперу ― і ўсё ўва мне як быццам раптам замарозілі. У галаве круцілася: падзякаваць, быць радай, не падаваць выгляду. Але паўза зацягнулася, і момант быў страчаны. Я паглядзела на Паліну, потым на Алеся, і сказала:

― Такі дарагі падарунак…

― Не хвалюйся, мы купілі яго ў Польшчы і з вялікай зніжкай. Ён, вядома, не прафесійны, але ўсё адно добры. Што такое?

Як сумна, выяўляецца, мець два дыктафоны. Што мне цяпер рабіць з імі? Вось першы ― з добрай якасцю запісу, статусны. І другі ― душэўны, цёплы падарунак ад людзей, якія вераць у журналістыку.

Дзіўны дзень нараджэння. Гэта мая даросласць: імя і псеўданім, якія пачынаюць блытацца ў маёй галаве (я аднойчы ледзь не падпісала кантрольную Аля Ясная. А аднойчы бачыла сон ― мяне ў ім мама называла Алечкай). Адукацыя, якую няёмка назваць вышэйшай, і праца, пра якую нельга казаць уголас. Русский язык і беларуская мова, размаўляючы на якой на вуліцы, чуеш «калгасніца» ці «апазіцыянерка»… І вось цяпер два дыктафоны.

Я ляжала ў ложку і думала пра гэта, калі ў мае дзверы пастукалі.

― Ты не спіш? ― прашаптаў Палінін голас у шчылінку дзверы.

― Не, ― я таксама прашаптала, пасылаючы свой голас далёка, як нас вучылі на радыё. Паліна ўвайшла.

― Я забылася табе расказаць самае галоўнае. Нас у гэтай паездцы пазнаёмілі з Пазняком. Таня, гэта маё найвялікшае ўражанне! Я сказала яму, што пішу дысертацыю па Брэхце і што я ў захапленні ад яго артыкулаў. Я за паўгадзіны з ім пачула столькі, колькі не даведалася за пяць гадоў у акадэміі, ― голас яе быў мяккім, яна сядзела на краёчку ложка, рукі з’яўляліся і знікалі ў прамянях святла ад ліхтара.