Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

Фрунзе з хвіліну-другую пасядзеў з заплюшчанымі вачыма. Намагаўся асэнсаваць «перамовы» з Эвертам i Самойленкам, а заадно i супакоіцца. Канечне, не чакалі паны ваенныя i цывільныя такога павароту ў Мінску, хацелі накіраваць тут рэвалюцыю на сваёй каляіне i на малой пары. Не, панове. Будзе не толькі па-вашаму.

A палавіне адзінаццатай вечара, ідучы на агульнагарадскі сход, Фрунзе ў двары ўбачыў вялікі касцёр — дружыннікі зносілі i палілі сабраныя за дзесядігоддзі тоўстыя папкі з паперамі.

На Захараўскай вуліцы, каля губеранскай управы, яго нагнаў вялікі конны вайсковы атрад. Відаць, Эверт i сёння паслаў дадаткова батальён-другі салдат, каб «супакоіць» Мінск. Ваенныя, бачачы, што ніхто нічога не бурыць, не ломіць, дружыннікаў не чапалі, міралюбна скакалі далей.

Калі атрад паблізіўся, зацокаў зусім паблізу, Фрунзе акінуў позіркам крайняга маладога важнецкага кавалерыста, памахаў яму рукой. Той прыхільна сустрэў яго вітанне.

— Слава кавалерыстам! — выгукнуў Фрунзе.

Той усміхнуўся ў адказ, замахаў яшчэ болей прыветліва.

— Захоўвайце нейтралітэт, сябры! — дадаў Фрунзе.— Не замінайце народу вырашаць спрэчку са старым рэжымам!

Той нібы згодна заківаў галавою.

— Як зваць цябе, дружа?

— Сямён Будзённы,— ахвотна адказаў той.

— Спачувайце народу-паўстанцу, Сямён...

Той не паспеў адказаць — паскакаў далей разам з атрадам.

7.

Васілевіч прышыбаваў у гарадскі тэатр i яшчэ ў асветленым гардэробе, дзе было нямала люду, пачау шукаць «сваіх».

Яны стаялі на другім паверсе, каля ўвахода ў партэр, асобнаю купкаю: у новым шэрым касцюме, поўны i лысаваты Муха, невысокі, таўсматы, у вышыванай кашулі Шуляк, сярэдняга росту, танклявая, светлавалосая Ганна Белякова, важны з санавітымі вусамі пан Скураны.

Першы згледзеў Васілевіча Муха: той меў звычку размаўляць з некім i заадно варочаць галавою ды азірацца па баках. Услед за ім паклаў на Васілевіча вока i Скураны. Паблажліва ўсміхнуўся, падаў яму досыць невялікую белую i мяккую руку.

— Э-э,— не то застагнаў, не то захмыкаў,— здаецца, спадар Сымон на сёмым небе ад шчасця!

Васілевіч паціснуў кожнаму руку i тут жа запытаў:

— Ці ведаеце, што ў Мінску разагналі паліцыю?

Па тым, як усе ўхмыльнуліся, зразумеў: знаюць. Бачылі ўсё сваімі вачыма.

— Не ўсе, э-э, спадар Сымон, спяць так, як спім мы...— хітнуў галавою Скураны.— Цяперашні ход падзей у Мінску паказвае, што тут ёсць досыць моцныя падпольныя сілы...

Народ, які гудзеў, як пчолы ў вуллі, нечакана заціх і, як убачыў Васілевіч, пачаў расступацца. Па жывым калідоры, бянтэжачыся ад мноства цікаўных позіркаў, ішоў вайсковец сярэдняга росту. У афіцэрскай форме, але без пагонаў. Міхайлаў.

Здаецца, з радасцю ўбачыў яго, знаёмага, падаў руку. Астатнім хітнуў галавою i закрочыў у залу. Следам за ім падаліся яго калегі.

— Гэта, э-э, Міхайлаў? — запытаў у Васілевіча Скураны.— Сённяшні герой?

— Міхайлаў,— адказаў Васілевіч, усё яшчэ пазіраючы на чалавека, які гэтак нечакана, спрытна ачысціў Мінск ад царскіх абаронцаў, стаў за некалькі гадзін вядомы ўсяму гораду. Сімвалам аднаўлення — для адных i сімвалам пагрозы — для іншых.

— Па абліччы, э-э, не скажаш, што такі хват! — прамовіў Скураны.— Вось што значыць глыбокая канспірацыя, верныя людзі, жалезная дысцыпліна, аналіз сітуацыі, сувязі з цэнтрам, рашучасць... З-пад носа ўсіх, э-э, схапіў лейцы...

У гэтую хвіліну пачуўся званок. Люд, гудучы, усміхаючыся рушыў у залу. Падаліся i яны, «шчырыя беларусы»; Муха, Шуляк, Белякова i Васілевіч засталіся тут, селі на радзе пятым, а Скураны важна пашлэпаў па праходзе да сцэны, а на ёй — за кулісы. Значыць, запрошаны сядзець у прэзідыуме.

Васілевіч умасціўся паміж Шуляком i Мухам. Калі азірнуўся, дык убачыў: у зале чалавек семдзесят.

Зала заляскала: з-за высокіх чырванаватых куліс пачалі выходзіць на сцэну, за прыстаўленыя адзін да аднаго i накрытыя зялёным сукном сталы, важныя персоны: паперадзе ішоў сталічны госць, Шчэпкін, а за ім — мінская эліта. Самойленка, Хржанстоўскі, галоўнаўпаўнаважаныя саюзаў, Скураны. Замыкалі шэсце вядомыя грамадскія дзеячы, а таксама i пасланцы ад нацыянальных i працоўных груп.

Калі найбольш шаноўныя ў прэзідыуме запыніліся адразу за сталамі, іншыя — за імі, зала дружна паднялася, i ўжо ўсе разам моўчкі, дружна наладзілі авацыю. Значыць, хто шчыра, а хто i па прымусе павінен быў вітаць новае.

Першыя селі ў прэзідыуме высокапастаўленыя. Апроч Самойленкі. Той, сярэдніх гадоў, з высокім ілбом, цяпер у акулярах, абапёрся на стол i акінуў, здаецца, насцярожаным позіркам залу.