Генрых Далідовіч - Свой дом

— Таварыш,— Жылуновіч занепакоена дакрануўся да рукава шафёра,— калі ласка, хутчэй.

Вадзіцель на гэты раз паслухаў.

Калі яны неўзабаве зайшлі ў залу (а ў ёй сядзеў люд рознага ўзросту, ва ўсякай, вайсковай і цывільнай, апратцы, дымеў так, што пад столлю вісела шызае воблака), то ўбачылі: на сцэне пасярод прэзідыума — Мяснікоў. Усё яшчэ з кароткімі чорнымі валасамі, лабаты, з адтапыранымі вушамі, з ямачкаю пад посам і на падбародку, валявы.

— А вось і астатнія нашы калегі з цэнтра,— як бы нічога не здарылася, усміхнуўся той і паказаў рукою на праход, па якім ішлі яны, Жылуновіч і Дыла.

У зале пачалі азірацца на іх: што там за Жылуновіч, які здолеў не толькі супрацьстаяць, але, можна сказаць, і перамагчы іхняга ўладнага і гаварыстага лідэра, знайсці помач у ЦК, у Лепіна? Здаецца, многія акідвалі яго позіркам з пачцівасцю, а той-сёй — з расчараваннем: што — гэты Жылуновіч (у прозвішчы чуецца штосьці ж жылістае!) такі невысокі, шчуплы?

— Ёсць думка, таварышы, запрасіць Жылуновіча Дзмітрыя Фёдаравіча ў прэзідыум,— гучна прамовіў Мяснікоў.

Воплескі. І трэба сказаць дружныя, цёплыя.

Калі за гэта прагаласавалі, то Жылуновіч пакланіўся адной, другой палове залы і пайшоў на сцэну. Да Мяснікова. Той падаў руку, чаго дагэтуль ніколі не рабіў. Ясна, дзеля публікі. Яму свярбела не адказаць на гэткі жэст, але перамог сябе, парукаўся.

— Працягваю, таварышы,— пазіраючы ў залу, сказаў Мяснікоў.— Як мы ведаем, наша Заходняя вобласць з'яўляецца тым праходам, нудою імкнуцца на Савецкую Расію сілы чорнага інтэрнацыяналу... Каб яшчэ больш умацаваць заваёвы расійскага пралетарыяту, для таго, каб перамагчы нашага агульнага ворага — міжпародны імперыялізм, які нясе з сабою патрапце свабодных правоў нацый пад выглядам ўстанаўлення фактычна буржуазнага самавызвачэння пародаў, нам неабходна абвясціць самастойную сацыялістычную рэспубліку Беларусь...

Жылуновіч, само па сабе зразумела, не чуў, што гаварыў Мяснікоў дэлегатам дасюль, але цяпер з непрыемнасцю падумаў: бач, прамоўца не кажа ці не паўтарае, што беларуская дзяржаўнасць яшчэ павінна быць і таму, што яе дабіваюцца Белнацком, Беларускія камуністычныя секцыі, многія бежанцы і чырвонаармейцы-беларусы з ўсёй Расіі, а таксама многія рабочыя і сяляне з самой Беларусі.

— Таварышы,— прамовіў Мяснікоў,— паслухайце рэзалюцыю: «Абвясціць Заходнюю камуну Беларускай Савецкай Рэспублікай». Ёсць іншыя думкі?

У зале паднялася адзінокая рука.

— Я делегат от витебских коммунистов,— рэзка

картавячы, прамовіў чарнявы хлопец, калі яму далі слова.— Как вас понимать, товарищ Мясников? Еще недавно вы даже не допускали белорусский вопрос на повестку дня, абвиняли нас, витебчан, в сепаратизме, а сейчас у вас поворот на 180 градусов? Вы что — отказались от идеи мировой революции, сами ударились в сепаратизм?

— Вы что, товарищ, не слышали о решении ЦК и Советского правительства?

І далей:

— А якая ваша асабістая думка, таварыш Мяснікоў?

— Я падпарадкоўваюся ЦК. А вы што — супраць?

— Тыя, хто пасылаў нас сюды, упаўнаважвалі нас быць супраць. Гэтая Беларусь — прыхамаць жменькі інтэлігентаў з Паўночна-заходняга краю.

— ЦК, як бачыце, лічыць іначай. А лінія яго, напомню, абавязковая для нас.

Хлопец замяўся, а пасля сеў, паціснуў плячыма.

— Ёсць іншыя думкі? Не? — запытаў у залы Мяснікоў.— Тады галасуем. Хто за тое, каб зацвердзіць вышэйназваную рэзалюцыю?

Амаль усе ў зале ўскінулі рукі.

— Хто «супраць»?

Ніхто.

— Хто ўстрымаўся?

Адзін, два... пяць чалавек.

— Такім чынам, таварышы, мы перайменоўваем Заходнюю камуну ў Беларускую Сацыялістычную Рэспубліку...

У зале запляскалі. І даволі дружна.

— Трэба, таварышы, вызначыць межы Беларусі,— вёў далей Мяснікоў,— Ёсць думка ўключыць у склад Савецкай Беларусі тыя землі, дзе найбольш выяўлены беларускі элемент. Так лічаць і ў ЦК, за

тое і таварыш Сталін. Як мы ведаем, і нашы беларускія таварышы згодныя, што ў межах рэспублікі павінны быць Мінская, Гродненская, Віцебская, Магілёўская і Смаленская губерні. А іх варта падзяліць на 7 раёнаў і 53 падраёны. Якая ваша думка, таварышы? Згодны?

Зацвердзілі.

— Ну, а цяпер, таварыш Жылуновіч,— нахіліўся і ціха сказаў яму Мяснікоў,— час абнародаваць Маніфест. Калі ласка бярыце слова.

— Паспеем,— таксама ціха адказаў ён.— Трэба яшчэ закончыць усе працэдуры: зацвердзіць партканферэнцыю Першым з'ездам Кампартыі Беларусі, выбраць яе Цэнтральнае Бюро, узгадніць спіс урада. Пасля ўжо ўрачыста аб'явім Маніхвэст.