Генрых Далідовіч - Свой дом

Мяснікоў (здзіўлена). Мы же закрыли его!

Сталін. ЦК партии по многим соображениям, о которых теперь говорить не приходится, согласился с белорусскими товарищами по образованию Белорусского советского правительства.

Яны не вытрывалі: і зноў перазірнуліся, і з палёгкаю ўздыхнулі, а Дыла дык і ціхенька запляскаў сам сабе.

Сталін (занепакоена). Ало, ало! Ты меня слышишь?

Мяснікоў (абурана). Слышу, но не могу, не хочу верить. А во-вторых, я не сумею срочно прибыть. На 27-ое назначена областная партийная конференция, и необходимо время на ее подготовку. Кстати, на нее мы пригласили московских и минских белорусов и вот здесь, в Смоленске, мы подискутируем о так называемом белорусском вопросе...

Сталін (без эмоцый, але нібы апраўдваючыся). Дискуссии, Алёша, отменяются. Все уже решено здесь, в центре. Старик решительно поддержал белорусских коммунистов. Он — не только за автономию Белоруссии, но и за ее значительно большие, суверенные, права. Так что отложи свою партконференцию, езжай сюда. Говорю все это по поручению ЦК. Иначе будут осложнения (зноў азірнуўся і зноў усміхнуўся ім). Белорусы могут уехать в Минск и на месте, без вас, провозгласить республику...

Жылуновіч, бачачы, што Сталін нібы. прыязны, а на самай справе напружана сочыць за імі, стараўся быць непарушным, строгім, але гэта ўдавалася яму з цяжарам: з душы нібы споўз агромністы валун, і душа заспявала, ірвалася, як кажуць, на паверхню — хацелася падскочыць, не, мала было паціснуць рукі калегам і сябрам, а моцна, горача ўсіх пацалаваць, а то і па-маладому загалёкаць: «Ура!!!», пабегчы кудысьці, трымаць узнятую, сціснутую ў кулак руку і гарлапаніць, спяваць, як чалавек, які знайшоў больш, чым мільён,— волю, годнасць, дзяржаўнасць для роднага народа!

Мяснікоў (разгублена). Я не могу опомниться, Коба... Как так?

Сталін. Вот так, Алёша.

Мяснікоў. Как могли принять такое решение?

Сталін (падміргнуўшы ім). Возьми себя в руки, слышишь? Срочно собирайся сюда, настраивайся на сотрудничество с белорусами, чтобы они тебя приняли. А они, считаем мы, не откажутся от нужных, авторитетных людей из твоего обкома и Облисполком-, заха, сделавших и делающих немало для революции, для освобождения Белоруссии (Гэтае, ясна, ужо гаварыў больш для іх, чым Мяснікову). Короче, рекомендуй своих толковых людей в Компартию и правительство Белоруссии.

Мяснікоў (пасля доўгага маўчання). Что — ты не приедешь на партконференцию?

Сталін (звышспакойна). Нет. Я очень занят. Просто разрываюсь на заседания. Все. Приезжай. О б остальном поговорим здесь.

Паклаў трубку, з прагаю зацягнуўся і падзьмуў убок вялікі клуб дыму. Вярнуўся да крэсла, апусціў абедзве рукі на іх, хітравата ўсміхнуўся:

— Добра ўсё чулі? Здольны перажыць радасць?

— Мы сапраўды сёння самыя шчаслівыя людзі на свеце, таварыш Сталін,— прамовіў Жылуновіч, падняўся, сашчапіў і прыклаў да грудзіны рукі, каб не мяць іх ва ўзбуджэнні.— Мы просім вас ад імя нашага ЦБ беларускіх камуністычных секцый, Белнакома, ад імя ўсяго шматпакутнага беларускага народа перадаць шчырую і сардэчную падзяку Камуністычнай партыі, Леніну, Савецкаму ўраду.

Сталін выслухаў, а пасля, нібы яшчэ ўчора не гаварыў рэзка з ім, адказаў мякка:

— Добра. Мы рады такое чуць ад вас, нашых братоў.— Пыхнуў дымам і быццам стомлена зморшчыўся.— Цяпер, таварыш Жылуновіч, засталіся такія-сякія працэдурныя нюансы. Ведаючы пра канфлікт, які існуе паміж вамі і смаленскімі таварышамі, ЦК запрашае ўсіх вас на 27-е на нараду. Можа, вас прыме нават сам таварыш Ленін.

— Добра, таварыш Сталін,— сказаў Жылуновіч.

Сталін паставіў на месца да сцяны крэсла, нібы павагаўся, а пасля з усмешкай падаў руку:

— Віншую, таварыш Жылуновіч, з вашай дзяржаўнасцю! Гэта — вялікае дасягненне нашага з вамі народнага камісарыята! — Моцна парукаўшыся, дадаў з жартам: — Так што недарэмна мы з вамі наркомаўскі хлеб ядзім...

— Дзякую, таварыш Сталін,— моцна паціснуў руку ў адказ Жылуновіч, ужо трошкі перажываючы, што ўчора гэтак вось тут узбуджаўся.

Сталін падаў і ўсім астатнім руку, а пасля, праводзячы іх і трымаючы Жылуновіча пад локаць, нечакана запытаў яго ўжо сваім звыклым, марудным і з грузінскім акцэнтам голасам:

— Як вы думаеце, таварыш Жылуновіч:: ці не зрабіць нам сталіцу Савецкай Беларусі ў Смаленску альбо ў Магілёве? Мінск, які вы лічыце цэнтрам краю, усё ж вельмі блізка каля буржуазнага Захаду...

— Не ведаю, таварыш Сталін,— паціснуў ён плячыма.— Трэба параіцца.