Вінцэсь Мудроў - Гісторыя аднаго злачынства

Пад час размовы яны якраз дровы пілавалі. Лёшка як пра мараходку пачуў, дык нават з твару зьмяніўся і палец пілою параніў. Пабег дадому палец перабінтоўваць, а вярнуўся толькі пад вечар, з пляшкай «Араматызаванага» ў кішэні. Выпілі яны, закусілі кіслымі яблыкамі і па руках ударылі. Вырашылі разам у мараходку паступаць.

І вось прысьпеў дзень, калі Іван, у калгаснай касе пяцьдзесят рублёў атрымаўшы, прыйшоў дахаты, залез пад ложак і выцягнуў адтуль запыленую валізу — тую, што дзядзька Коля пакінуў.

— У Талін еду. У мараходную вучэльню. Разам зь Лёшкам Мандрыкам, — адказаў Іван на запытальны матчын позірк. І Ларыса Пятроўна, якая ня надта добра ўяўляла, дзе той Талін, але затое добра ведала, хто такі Лёшка Мандрык, з усхліпам прамовіла:

— У Латвію... да літоўцаў... з фулюганам гэтым...

Нездарма ўсхліпвала Ларыса Пятроўна, нядобра пра Лёшку Мандрыка згадваючы. Адчувала матчына сэрца, што ўсё гэта дрэнна скончыцца. Так яно, урэшце рэшт, і сталася. Толькі да Віцебску і даехалі Іван зь Лёшкам. У Віцебску трэба было на рыскі цягнік перасаджвацца, а хадзіў цягнік раз на содні. Цэлую ноч сябрукі на вакзале кантаваліся, мулкія лавы праклінаючы, а на золку прапанаваў Лёшка Івану на вулку выйсьці. Выйшлі яны на вулку, дыхнулі начной прахалоды, Лёшка грошы свае пералічыў і ці—іха так прамовіў:

— Я тут адзін шапік прыгледзеў. Пайшлі, пастаіш на шухеры.

У Івана ад такіх слоў калені затрэсьліся і сэрца ў лядзяк ператварылася, але выгляду не падаў — пасунуўся на кісельных нагах за кампаньёнам, перапужанымі вачыма на Лёшкаву сьпіну пазіраючы.

Кампаньён між тым выйшаў на справу не з пустымі рукамі. Былі ў яго адпаведныя прычандалы: ліпучкі гумовыя, што да шыбаў ліплі, і шкларэз з алмазам. З дапамогай тых прычандалаў Лёшка і ўлез у шапік. Выцягнуў адтуль жмутак пажоўклых газэт, трыццаць капеек грошай і тузін наліўных аўтаручак, пры гэтым шыю парэзаўшы і кашулю ў кроў перапэцкаўшы.

Вылаяліся кампаньёны з такога прыбытку, разапхалі самапіскі па кішэнях і ў пачакальню вярнуліся. Праспалі да раніцы, а раніцою Лёшка на пэрон выйшаў, узяўся асадкі прадаваць — бракавала яму грошай да Таліну даехаць. Тут да яго міліцыя і прыгледзелася. Ды і як было не прыгледзецца: на дварэ сёмая гадзіна раніцы, а па пэроне скрываўлены хлопец ходзіць, самапіскі з рук прадае. Давялося Лёшку ў міліцэйскі пакой прайсьці, а неўзабаве туды і Йвана даставілі.

Цэлы тыдзень ў каталажцы адседзелі. Лёшка на допыце ўсю віну на Івана зваліў, маўляў, гэта ён, Іван Бянькоў, у шапік залез. Толькі дзядзька ў цывільным, які дазнаньне праводзіў, таму веры ня даў. Нагадаў Лёшку ягоныя гомельскія штукі і справу пракурору накіраваў. Увосень Лёшку судзілі, а Івана, як саўдзельніка, міліцыя ў Баранавічы накіравала — на фрэзэроўшчыка вучыцца. І вось цёплым летнім адвячоркам, адвучыўшыся год у ПТВ, Іван Бянькоў ехаў дахаты і ў прадчуваньні блізкай сустрэчы з домам шчасна пасьміхаўся спрасонку.

— Ну куды?! Куды... вашу маць! — крыкнуў кіроўца, і Йван канчаткова абудзіўся. Шафёр дадаў рухавіку абаротаў, аўтобус скрануўся зь месца, праехаў мэтраў пяць і зноў супыніўся.

— Што, шэф, баісься, каб скаты не згарэлі? — грымнулі ад задніх дзьвярэй мужчыны, і Авадзіха, гідліва павёўшы носам, прашаптала:

— Апівуды няшчасныя!

Пасажыры адзін за адным пачалі выходзіць з аўтобуса, і Йван, якому таксама карцела выйсьці, з прагнасьцю паглядзеў на прыдарожныя кусты.

— Што, Ванька, выспаўся? — запыталася ў Івана цётка Авадзіха.

— Выспаўся, — азваўся той і глыбока ўздыхнуў.

— Саступіў бы месца дзяўчыне, а то зусім гаротніцу заціснулі, — прамовіла Авадзіха і, счакаўшы, дадала: — П'яніцы гэтыя.

Бялявая дзяўчына, якую Іван бачыў на аўтобусным прыпынку, стаяла ўсутыч да цёткі, трымаючы на сваіх плячах дарэшты ахмялелыя галовы.

— Чуеш, Ванька? — цётчын локаць тыцнуў пляменьніка пад бок.

— Ды чую, чую, — незадаволена буркнуў пляменьнік, пералез цераз мяхі з камбікормам і, разьмінаючыся зь дзяўчынай, дакрануўся носам да яе пахкіх кудзерак.

Ад парфумнага паху ў Івана закружылася галава. Ён замружыўся, увабраў у сябе паветра і нечакана з агідаю вякнуў. Гэта мэханізатар Бадуноў, паклаўшы на Іванаў плячук сваю сівую галаву, дыхнуў у твар густым смуродам часныку, гарэлкі і гаруча—змазачных матэрыялаў. Іван тузануў плечуком, галава мэханізатара хітнулася, папаўзла долу і празь імгненьне знайшла сабе прытулак, заклініўшыся між пульхнатых грудзей калгаснай бухгальтаркі Крыштаповіч.