Алесь Разанаў - Каб мелі шчасце ўваскрасаць і лётаць

Ключы.

37
Нешта парушылася —
Быццам камень
Скрануўся ў падмурку
I запярэчыў
Таму, што на iм
Грунтавалася
I што мела
Яго падставай сваёй,—

I ў свеце,
Населеным рэчамi
I людзьмi,
Апынулася лiшнiм:

I гэта —
Ўвесь свет.

38
То карацеючы,
То даўжэючы,
Цень
Вандруе наўкола цябе;

I рэчы,
Змяняючыся ў аблiччах
I ў вартасцях,
Гэтаксама
Уцягнуты ў не дасягальны
Староннiм адлiкам
Кругазварот,
У цэнтры якога
Няма нiчога,
А сам ён,
Нiбы без каменнасцi
Камень,

Ёсць.

39
I ключ,
I замок —
Сам сябе замкнуў
I адмыкацца
Не хочаш.

Расколюць —
Нiчога ў табе няма,
Апрача
Зацятай каменнасцi,

Ды табою
Высокiмi робяцца
Горы,

I бездань
Бярэ ў цябе
Глыбiню.

40
Перажываю
Нанава жыццi
Людзей,
Што жылi калiсьцi:

Усе яны — пошук,
Усе — памкненне,
Усе — намаганне…

I дзiўна
Мне сёння бачыць,
Быццам удзельнiчаць
У таемстве,
Як узнiкаюць

З пошуку — постаць,
З памкнення — выснова
I з намагання — камень.

41
Вандроўнiк выпытвае
У наваколля:
Дзе сцежка,
Дзе камень,
Дзе дом?
I па iх
Знаходзiць самога сябе.

Не ўдаецца
Зроку адразу ўбачыць,
А розуму зразумець,
Што ёсць.

Але трэба
Таму, хто iдзе —
Супадаючы з бачным
I зразуметым
I выпадаючы,—
Каб хто-небудзь
Прысутнiчаў i пытаўся:

Куды iдзеш?

42
Цябе не кранае
Просьба (няхай
Сама ўдакладняецца
I знаходзiць
Моц у сабе),
Не пужае грозьба…

Грукоча
Пярун над табою
I абяцае
Цябе раскрышыць на мак,
Ды, аднак,
Не раскрышвае —

Бо тады
Ты ўзыдзеш з зямлi
Пераможным войскам.

43
Надыдуць
Прыкрыя днi —
I грунт
Парушыцца пад нагамi,
I гвалт
Займее ключы
Ад радовiшча сiлы,
I зман
Угнездзiцца ў розумах…

З кiм
Загавораць вякi?
За каго
Заступiцца камень?

44
Глыбiнi з табою
Знаходзяць паразуменне
I далячынi —
Мову.

I чалавек
Вучыцца жыць
У цябе,
Не хаваючы
Думкi сваёй
Перад Богам
I не змяняючы мэты,
Накрэсленай iм.

Яшчэ
Яго захапляе поспех
I засланяе ўдача —

I камень,
Якi ён мiнуў,
Чамусьцi
Зноў апынаецца
Перад iм.

45
Круг перасёкся
З кругам,
Але не супаў —
I зняволены раптам
Камень
Судакрануўся
(Але не супаў)
З разняволеным чалавекам.

У доўгiх
Марудных днях
I ў iмклiвых гадах
Спрабуе
Паразумецца адна
Вечнасць з другою.

46
Хто чалавеку скажа:
Так не рабi,
Хто наставiць:
Так не кажы,
Хто выправiць:
Так не думай?!.

Чужое
Уточваецца ў краявiд,
А сваё
Затуляецца ў згадку.

Але на шалях
Вялiкай —
Зямлёю i небам
Ухваленай —
Раўнавагi
Нячулы,
Нямы,
Безаблiчны камень
Узважвае ўчынкi
Жывых людзей.

47
Вяртаемся час ад часу
У наваколле,
Дзе свет
Разгортваўся да небасхiлу.

Людзi
Хаваюцца ў людзях,
Мясцiны —
Ў мясцiнах.

Аднак
Знаходзяць мяне i вяртаюць
Мне нанава свет,
А з iм
Нешта яшчэ, што ў свеце
Не месцiцца,—

Арыенцiры:
Вандроўнае воблака ў небе,
А на зямлi —
Нерухомы камень.

48

Камень застаўся
Каменем,
Поле — полем,
Нябёсы — нябёсамi
I чалавек — чалавекам.
Але нiбыта
Змянiлася раптам
Надвор’ем надвор’е,
Парою пара
I змянiла,
Супаўшы з кожнай iстотай
I з кожнай з’явай,
Iстоту i з’яву —

Адбеглася поле,
Схмурнела неба,
Зацяўся камень,
А чалавек
Пачаў сам сабе
Задаваць пытаннi
I не знаходзiць

Адказу.

49
Мо вырвалiся
На паверхню
З падземных вязнiцаў
Духi пярэчання,

Мо адпала
Ад вышынi,
Ацяжэўшы,
Нiжэйшае неба —

Зблыталася на зямлi,
Што нiзка,
А што высока,
I заняла
Зямныя абшары
Прыцемная часiна:

Калi разбiваюцца
Камянi,
Калi разбiваюцца
Аб камянi,
Калi забiваюцца
Камянямi.

50
Паволi цi шпарка:
Ў сваiм памкненнi
Ад мэты да мэты
Ззаду
Цябе пакiдаем
I нават
Не заўважаем, што насампраўдзе
Пакiнулi...