Ігар Бабкоў - Адам Клакоцкі і ягоныя цені

...Апошняй кропкай сталася ягонае затрыманьне прэзыдэнцкай камісіяй, што мусіла правяраць якасьць выкладаньня і вандравала па калідорах у пошуку выпадковых ахвяраў. Ён піў у аўдыторыі танную (на той час) Сафію славянскага разьліву разам са студэнтамі, абмяркоўваючы прамову Дыятымы ў Плятонавым «Піры». Гэтага было дастаткова дзеля распачынаньня працэсу.

* * *

Ён сышоў і вярнуўся ў сваю вёску, пасьвіў кароў, працаваў паштаром. Лепш размаўляць з каровамі, чым зь людзьмі, сказаў ён неяк пры сустрэчы, але такім тонам, што было ясна — менавіта размоваў зь людзьмі яму й не стае. Ён зразумеў, што ягоныя ўцёкі на Крыт былі памылкай. Увосень ён вярнуўся ў Менск і дапіў свой келіх цыкуты.

* * *

Ягоная апошняя ноч апісаная шматлікімі сьведкамі. На жаль, мяне зь ім не было: я захварэў.

* * *

Калі я сёньня прыгадваю ўсе гэтыя падзеі, я ўсё часьцей пачынаю думаць, што людзі — толькі лялькі ў тэатры ценяў, створаныя багамі... дзеля баўленьня часу ў іх сумнай вечнасьці. Мы, нібы акторы ў боскім тэатры, галоўнага рэжысэра якога ніхто ў вочы ня бачыў. Да нас, лялек, — да нашай душы — прымацаваныя матузкі, голад і пажада, гнеў і каханьне, торгаючы за іх, нас скіроўваюць у той альбо іншы бок. Нам дадзеная мова — зь якой мэтай і кім, мы дасюль не разумеем. Магчыма, гэта проста забаўка, каб нам ня так сумна было сядзець у нашым цёмным скляпеньні. Мы падманваем адно аднаго з дапамогай мовы, мова падманвае нас з дапамогай сваіх прыгожых словаў, якія, мы ўсё яшчэ спадзяемся, усё ж такі камусьці нешта гавораць...

Калі мы нараджаемся другі раз, мы пачынаем з пошукаў дасканаласьці, чалавечая душа, здаецца, мае ў сабе столькі высокіх памкненьняў, столькі сьвятла, што яшчэ пару крокаў — і мы зразумеем штосьці вельмі істотнае... У маладосьці мы нават спадзяемся стацца гаспадарамі саміх сябе. Потым мы знаходзім сябе ў пячоры, на сцэне тэатру ценяў, і разумеем толькі тое, што нам зь яе ніколі не ўцячы.

* * *

Пра зьмест самой п’есы меркаваньні падзяляюцца. Напачатку было нават захапленьне, потым усе крыху стаміліся. Сёньня мала хто ставіцца да яе сур’ёзна. Некаторыя нават мяркуюць, што багі проста памёрлі і мы граем адную й тую ж п’есу з уласнага глупства альбо па інэрцыі. Іншыя перасьцерагаюць, што нейкія спрытнюгі ў адсутнасьць рэжысэра пралезьлі за кулісы і спрабуюць торгаць адтуль за нашыя матузкі. Гэта праўда — калі багі былі жывыя, матузкі больш-менш кантраляваліся; сёньня іх торгаюць усе, хто толькі можа: мэдыі, палітыкі, бюракраты, ідыёт з суседняй кватэры.

Праўду кажучы, мне ўжо пад сорак і я мала думаю пра ідэі. Мяне больш цікавяць матузкі. Я нават вырашыў напісаць пра іх кнігу: Законы .

Жыцьцё — такая рэч, у якую ты аднойчы выходзіш і больш нікуды не вяртаесься: ані ў места, дзе ты нарадзіўся, ані ў часы, якія ты памятаеш, і толькі бяжыш наперад, гнаны бязьлітасным часам, які, зрэшты, сам цячэ ўсё хутчэй, не даючы хаця б крыху затрымацца на скрыжаваньнях саду сьцежак, што ўцякаюць ад цябе ў розныя бакі...

Жыцьцё тут (некаторыя завуць яго беларускай доляй) — такая рэч, што з усіх магчымасьцяў (якіх, зрэшты, ня так ужо і шмат) ты мусіш выбраць адно з двух: альбо, знайшоўшы сябе ў маленькім затаптаным перадпакоі Вялікага Заходняга Сьвету, спрабуеш разам з усімі выбраць з 75 гатункаў кавы свой уласны гатунак і разумееш, што гэта онталягічна немагчыма, што цывілізацыя, якая прапануе 75 гатункаў кавы, насамрэч цікавіцца ня праўдай, але разнастайнасьцю, альбо, перайшоўшы праз дарогу, разьмяшчаесься разам зь Ніцшэ ў мясцовай вар’ятні і, як транквілізатар, прымаеш вечнае вяртаньне , захлынаючыся ў аргазьме amor fati ...

Ня надта любячы выбіраць штосьці адно, урэшце я натыкнуўся на загадкавы верш аднаго кітайца, што дайшоў да мяне ў ангельскім перакладзе зь японскай мовы, недакладная беларуская вэрсія якога апошні год так грэе маё сэрца.

Калі яму верыць (а чаму б і не?), мы мусім уявіць, што існуе пэўная прастора, якая ў вершы завецца Сэйкэн, у якую мы заўсёды вяртаемся. Ці дакладней, зь якой насамрэч мы ані на мілімэтар ня можам скрануцца.

Магчыма, у гэтай прасторы не абавязкова выбіраць адно з двух. Магчыма, там няма аніякіх перадпакояў. Магчыма, там не абавязкова быць упэўненым у існаваньні ўласнага Я.

Магчыма, там усё яшчэ штосьці магчыма.

Францішак Эн.