Севярын Квяткоўскі - Як стаць беларусам. Сто гісторый

У нашым жыцці ўсё важна. Я адчуваю, што нездарма нарадзіўся менавіта тут, менавіта ў гэты час і менавіта беларусам. І дзякую Богу за гэта!

А быць беларусам — гэта значыць для мяне, перш-наперш, сэрцам любіць тое месца, дзе я жыву, любіць тутэйшых людзей незалежна ад паходжання, любіць сваю культуру — мову, звычаі, гісторыю — і пашыраць уласныя веды ды практыкі. Па-другое, быць карысным для роднай зямлі, а калі маецца такая магчымасць, праслаўляць яе і верыць, што жыццё ў Беларусі некалі будзе больш гарманічным.

Зміцер Суліменка: Як любоў

— Быць беларусам у Беларусі вельмі цяжка. Яшчэ цяжэй ім стаць, бо ў нас беларускасць не вітаецца, лічыцца непатрэбшчынай. Я сам калісьці зневажаў усё беларускае. Тады я вучыўся ў пятым класе. На ўроках беларускай мовы я на ўвесь клас выказваў сваё абурэнне тым, што мы вывучаем непатрэбную мову.

Але потым здарыўся адзін выпадак. Я штогод ездзіў да бабулі ў горад Марыупаль (Данецкая вобласць) і адпачываў там некалькі тыдняў. Але гэтым разам нешта так засумаваў па радзіме, што пачаў успамінаць беларускую мову і нават паспрабаваў на ёй гаварыць. Потым, калі мы былі ў горадзе, я гучна размаўляў на мове, каб усе чулі. Людзі вакол, вядома, не прымалі яе за беларускую, а лічылі, што гэта ўкраінска-польская.

Той выпадак вельмі на мяне паўплываў. Ужо бліжэй да сёмага класа я пачаў адчуваць сябе свядомым беларусам. Гэты працэс паскорыўся падзеямі 2006 года. Шмат людзей пасля выбараў пачалі цікавіцца беларушчынай, размаўляць на беларускай мове. Я часам параўноўваю сваю любоў да роднай мовы з любоўю да дзяўчыны, бо яна прыгожая, мілагучная, родная. У радасці і суме яна разам з табою, неад’емная частка твайго «Я».

Шчытова Таццяна: Я нарадзілася беларускай

Я паходжання амаль расейскага. Аднак завуся Яна, бо Яна — гэта яна. Нарадзілася на Смаленшчычне, а беларускую мову палюбіла праз Караткевіча. Мне параіла сяброўка прачытаць збор яго апавяданняў. Спачатку чытала са слоўнікам, потым у часопісе пабачыла «Дзікае паляванне». Але калі аповесць выйшла на расейскай мове, я ўжо магла абысціся без перакладу. Чытаць Караткевіча на беларускай і на расейскай — вялікая розніца.

Маё захапленне Беларуссю тоеснае захапленню прыгажосцю сусвету.

Заўжды хацелася ведаць вытокі рэк. У дзевяць гадоў я зрабіла першае ў жыцці падарожжа ўверх па Свіслачы, прайшла кіламетры тры. Потым вярнулася сама, грамадскім транспартам. Пазней я пачала цікавіцца вытокамі Беларусі.

Быць беларускай — увесь час даведвацца нешта новае пра Беларусь, вандраваць па ёй і ведаць яе амаль наскрозь. Праз гэта я скончыла курсы экскурсаводаў і цяпер працую як прафесійны экскурсавод. Для мяне беларушчына — гэта людзі. Яны ў Беларусі цудоўныя. Люблю беларускіх людзей. Быць беларускай для мяне — гэта ведаць і вытокі свайго радаводу. Дзякуючы маці я ведаю свой род да прапрапрапрадзеда, імем якога названая вёсачка на Смаленшчыне.

Дзяніс Шляхціцаў: Творчасць — жыццёвае крэда

— Неверагодна, але я адчуў сябе беларусам яшчэ ў 3-м класе. Мая бабуля дазваляла мне не вучыць беларускія вершы, казала, што гэта складана і не заўсёды добра зразумела. Таму я быў, калі можна так сказаць, «вызвалены» ад хатняга задання па літаратуры.

Але вершы я ўсё ж такі вучыў, бо яны вельмі мне падабаліся! Цяжка гэта перадаць, толькі калi я чытаў вершы, дык адчуваў эмацыйную сувязь з мовай, нібыта прапускаў праз сябе яе мілагучнасць, незвычайную музычнасць.

Дзяніс Ясінскі: Шукаў для сябе падтрымкі

— Бацькі аддалі мяне ў беларускую школу. Памятаю, як цяжка было вывучаць незразумелую для мяне мову, як скардзіўся матулі, што не разумею многіх словаў. Неяк дома спытаў, што такое вавёрка, і ад старэйшага брата пачуў: «Дурак, это же ворона».

У 90-я гады я ўжо чуў дома беларускую мову, яна хоць не часта, але ўсё ж гучала: мая маці, вяртаючыся з працы, дзе вучыла дзяцей на мове, не пераходзіла на расейскую. Таксама бацька ці яго сябры, якія прыходзілі да нас, перыядычна карысталіся мовай, бо былі прыхільнікамі БНФ.

Памятаю, як гартаў газету «Пагоня», безумоўна, мала што разумеючы з таго, што там напісана. Мая маці набывала мне кнігі толькі на беларускай мове: бацькі лічылі, што хутка ўсе будуць размаўляць па-беларуску, аднак… Давучваўся я ўжо на расейскай мове.

Трэба сказаць, што я заўжды лічыў сябе беларусам, хаця размаўляў па-расейску. Па-беларуску — хіба толькі ў школе на ўроках. У ВНУ я спрабаваў перайсці на мову, толькі неяк не атрымлівалася. Я загаварыў па-беларуску адно пасля заканчэння ўніверсітэта, калі паехаў працаваць па размеркаванні ў Гомельскую вобласць — не самы прыдатны асяродак дзеля гэтага. Дык чаму так здарылася? Цяжка адказаць. Мне падаецца, што ў той час я шукаў сабе хоць у чым падтрымкі, і такой падтрымкай стала для мяне мая мова, якая цяпер заўжды застаецца са мною.